Ambacht molenaar wordt immaterieel cultureel erfgoed!

Fotograaf: Roel Bakker

Op 7 mei maakte Ineke Strouken, directeur van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed (VIE) bekend dat het ambacht van molenaar opgenomen is op de Nationale Inventaris van het Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland. Dit deed zij door de officiële plaquette met het logo van de Nationale Inventaris te overhandigen aan Eric Zwijnenberg oprichter van Het Gilde van Vrijwillige Molenaars, tijdens de feestelijke aftrap van de Nationale Molendag 2013 op molen Het Jonge Schaap op de Zaansche Schans. Op 11 en 12 mei vindt de Nationale Molendag plaats en kunt u de molenaar ontmoeten.

Door de krachten te verenigen hebben Het Gilde van Vrijwillige Molenaars, Vereniging De Hollandsche Molen, Het Ambachtelijk Korenmolenaarsgilde en het Gild Fryske Mounders het ambacht van molenaar voorgedragen voor de Nationale Inventaris van het Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland. Door de toekenning van deze status, is het molenaarsambacht nu erkend als immaterieel erfgoed.

Het ambacht van molenaar
Zolang er molens in Nederland zijn, zijn er molenaars. De eerste beschrijvingen van windmolens zijn van rond 1200. Het beroep molenaar stamt dus uit die tijd. Met 9000 molens in de tweede helft van de 19e eeuw wordt het hoogtepunt in molenbouw bereikt. Op al deze molens werkten molenaars, het waren deze mensen die toen beroepsmatig de traditie van molenaar hebben doen ontstaan waarbij de functie van de molen de vaardigheden van de molenaar bepaalden.

Het verval van het Nederlandse molenbestand en het dalend aantal molenaars treedt in met de opkomst van de mechanische aandrijving. Na de oorlog lijkt het beroep volledig te verdwijnen.

Gelukkig begint de molenbescherming dan tot volle ontwikkeling te komen en worden molens als monument beschermd. En wanneer vanaf 1970 jonge enthousiaste molenliefhebbers zich het vak van molenaar opnieuw eigen maken, vinden honderden molens hun oorspronkelijke functie terug. De neergang van het molenbestand komt tot staan, honderden vrijwillige molenaars stellen wind- en watermolens regelmatig in bedrijf en voeren klein onderhoud uit. Dankzij het werk van de molenaarsgilden en molenverenigingen werd het ambacht van molenaar weer levend erfgoed.

Immaterieel Cultureel Erfgoed
Afgelopen jaar heeft Nederland de UNESCO conventie van het Immaterieel Erfgoed geratificeerd. Een van de verplichtingen die uit de UNESCO conventie voortvloeit is dat Nederland verplicht is het eigen immaterieel erfgoed binnen haar grondgebied te inventariseren. Nederland hanteert daarvoor een voordrachtensysteem, waarin de erfgoedgemeenschappen zelf immaterieel erfgoed kunnen voordragen voor de Nationale Inventaris van het Immaterieel Erfgoed in Nederland. De Nationale Inventaris wordt onderhouden en gecoördineerd door het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed.

Bij de UNESCO conventie van het Immaterieel Erfgoed gaat het om het levensvatbaar houden van tradities en gewoonten. Het gaat om het wegnemen van knelpunten en het scheppen van een gunstig klimaat waarin immaterieel erfgoed kan gedijen. De erfgoedzorg ligt in de eerste plaats bij de erfgoedgemeenschap zelf. Het VIE geeft ondersteuning.

Nationale Molendag
Op 11 en 12 mei kunt u tijdens de Nationale Molendag zelf de molenaar ontmoeten. Tijdens dit weekend zetten meer dan 900 molenaars hun molen open voor het publiek. Tijdens uw bezoek kunt u zien wat een molenaar allemaal doet en hoe u zelf molenaar kunt worden! Natuurlijk biedt deze dag allerlei extra leuke activiteiten bij verschillende molens, zoals markten, muziekoptreden en kunt op veel plaatsen genieten van een pannenkoek met koffie of thee.

Persbericht Nationale Molendag