De toekomst van de Nederlandse archeologie ligt in Leidsche Rijn

foto: De Erfgoedstem

Afgelopen weekend werd in het Utrechtse Leidsche Rijn, Castellum Hoge Woerd geopend. Het is een levensgrote reconstructie van een Romeins fort zoals dat daar rond het begin van de jaartelling moet hebben gestaan, compleet met kantelen, wachttorens en poorten. Wethouder Kees Geldof opende symbolisch het fort met de overdracht van een Romeinse poortsleutel, die ook gevonden is op de locatie, aan de bewoners van het nieuwste stadsdeel van de Domstad.

Het complex moet één van de culturele harten worden van de enorme VINEX-locatie. De nieuwbouwwijk mag met recht een ‘nieuwe stad’ genoemd worden. Het polderlandschap waar vanaf de jaren ’90 gebouwd wordt, kent inmiddels een grote diversiteit, met een opkomend multi-cultureel leven. Een plek als de Hoge Woerd is zeer belangrijk als culturele pleisterplaats. Binnen de muren zijn een stadsboerderij, een museum en een theaterpodium gevestigd. Ook kunnen er (sport-) activiteiten worden georganiseerd.

Maar wat Hoge Woerd wellicht nog bijzonderder maakt, is het streven om het heden en het verleden elkaar te laten versterken. En die poging is nu al zonder meer zeer geslaagd te noemen. Je zou zelfs kunnen zeggen dat Hoge Woerd een doorkijkje geeft naar de mogelijke toekomst van de Nederlandse archeologie.

Blauwdruk
Waarom biedt het nieuwe Castellum een blauwdruk voor toekomstige projecten? Als eerste vanwege de koppeling van plaats, verleden en archeologie. Met deze reconstructie is succesvol een ‘lieu de mémoire’, plaats van herinnering, gecreeërd in een omgeving die bekend staat om zijn moderne nieuwbouw en blokkendozen. Hoge Woerd is hierin extra bijzonder te noemen, omdat de locatie van oudsher niet direct werd geassocieerd met het verleden: de herinnering aan de Romeinse tijd was lang vervlogen.

De plek waar ooit het castellum gestaan heeft, komt nu weer tot leven. Heel wat beter dan ‘contouren in het plaveisel’, zoals je die op allerlei plaatsen in Nederland tegenkomt. In de Hoge Woerd zijn dimensies van het verleden zichtbaar gemaakt met echte muren, poorten en torens die op een moderne manier zijn vormgegeven en zijn aangepast voor een eigentijds gebruik. Ingenieus is ook de gebruikte constructiemethode waarin hout de boventoon lijkt te voeren en waarmee heel knap ook de tijdelijkheid die dit soort vaak houten forten moet hebben uitgestraald wordt weerspiegeld.

Romeins schip
Daarnaast biedt het fort ook nog ruimte voor de indrukwekkende opstelling van het geconserveerde Romeinse schip de Meern 1. Dit in 1997 gevonden schip, is een van de meest spectaculaire vondsten die ooit gedaan is in Nederland. Het bevatte heel veel houten gereedschappen en meubilair, die een zeldzaam inkijkje geven in het alledaagse leven in de Romeinse tijd.

Goede Balans
Met Hoge Woerd is een goede balans gevonden tussen een centraal activiteitencentrum voor een heel nieuw stadsdeel en gereconstrueerde historie. Hierdoor biedt het een historische locatie voor allerlei (sport-) evenementen en educatieve activiteiten. Je zou zelfs kunnen zeggen dat de locatie na 2000 jaar weer een centrum wordt voor de omgeving, op eenzelfde soort manier waarop een castellum in de Romeinse tijd ook een belangrijke plek was voor omwonenden in de wijde omgeving. Sociale en maatschappelijke activiteiten kunnen nu plaatsvinden in de beschutting van het verleden.

Castellum Hoge Woerd is een plek waar de sociale dynamiek zich af kan gaan spelen in het decor van de Nederlandse archeologie. En dat is iets om over na te denken. Archeologie als verbindende factor in een multiculturele nieuwbouwwijk.

Chapeau!

The following two tabs change content below.

Caspar Steinebach

Caspar Steinebach (Leiden, 1984) woont in Utrecht. Hij studeerde journalistiek in Zwolle en archeologie in Amsterdam. Sinds 2013 is hij redacteur archeologie bij de Erfgoedstem. Voor TGV Teksten en Presentaties in Leiden deed hij onderzoek naar de beeldvorming van Nederlandse archeologie in de media. In 2014 richtte hij, CultureRoad op, dat zich bezig houdt met culturele producties.

Laatste berichten van Caspar Steinebach (toon alles)