Eerste onderwater rijksmonument in de Noordzee een feit

Is het een schip van de Verenigde Oost Indische Compagnie (VOC) of van de West Indische Compagnie (WIC)? Of was het een koopvaarder die vooral werd gebruikt voor de handel in Europa? Wel is bekend dat het schip rond 1635 is gezonken, 4 kilometer ten westen van Texel, in de aanloop van vaargeul ‘Molengat’. Het scheepswrak heeft hierdoor de wat vreemde naam ‘Aanloop Molengat’ gekregen. Het wrak is, vanwege de bijzondere lading en goede staat ervan, het eerste rijksmonument in de Noordzee.

Vandaag werd die aanwijzing op feestelijke wijze gevierd tijdens een gezamenlijk symposium van Rijkswaterstaat Zee en Delta en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Directeur Susan Lammers van de Rijksdienst overhandigde een prachtige tekening van het scheepswrak en het rijksmonumentenbordje aan Ellen Visser, Directeur Netwerkmanagement Rijkswaterstaat Zee en Delta.

Aanloop Molengat is al in 1984 bij toeval door een visser ontdekt die er met zijn netten achter bleef haken. Hij meldde die vondst en snel daarna werden door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed duikinspecties uitgevoerd. Het bleek een bijzondere scheepsvondst. Het leerde ons veel over de 17e-eeuwse scheepsbouw, maar ook de lading was bijzonder en bestond oa uit: lood, tin, smeedijzer, koeienhuiden, peper en een paar slagtanden van olifanten. Voor het eerst werd er archeologisch onderzoek onderwater uitgevoerd. Ook in een ander opzicht werd deze vondst belangrijk voor het maritieme erfgoed; de Monumentenwet werd eind jaren ’80 aangepast zodat ook monumenten die buiten gemeentelijk ingedeeld gebied liggen onder deze wet vallen.

Veldtekening Scheepswrak Aanloop Molengat Beeld via KNAW
Veldtekening Scheepswrak Aanloop Molengat Beeld via KNAW
=

Het scheepswrak is door de zware lading nog goed beschermd, maar zal blijvend gemonitord worden om te zorgen dat instandhouding wordt gewaarborgd. De Erfgoedinspectie en de kustwacht houden de wraklocatie in de gaten om deze te beschermen en eventueel op te treden tegen illegale activiteiten. De Dienst der Hydrografie zet de locatie als ‘historic wreck’ op de zeekaarten.

Belangrijke partner voor de RCE bij behoud en beheer van maritiem erfgoed is ook Rijkswaterstaat Zee en Delta omdat het wrak, in dit geval, in haar beheergebied, de Noordzee ligt. Niet alleen de RCE, maar ook Rijkswaterstaat zal het wrak monitoren. Daarnaast wordt Rijkswaterstaat in 2019 , als de nieuwe omgevingswet van kracht wordt, vergunningverlener voor activiteiten die betrekking hebben op rijksmonumenten in de Noordzee.

De zorg voor het maritiem erfgoed is een zaak van velen geworden, waarbij de samenwerking van alle rijkspartners goede uitgangspunten biedt.

Fotobijschrift: Susan Lammers, directeur RCE, overhandigt tekening van scheepswrak en rijksmonumentenbordje aan Ellen Visser, Directeur Netwerkmanagement Rijkswaterstaat Zee en Delta.