Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
In december vorig jaar berichtte de Nederlandse Vuurtorenstichting over haar initiatief met betrekking tot het behoud van de vuurtoren op de Maasvlakte. Deze toren, uit 1974, loopt gevaar te worden afgebroken omdat hij binnenkort geen nautisch-begeleidende functie meer zal hebben voor de scheepvaart. Het licht op de toren is al gedoofd en de radarscanner er bovenop wordt nog dit jaar buiten bedrijf gesteld.
Op de Eerste Maasvlakte torent een markante zwart-geel geverfde vuurtoren zo’n 65 m boven het industriële havenlandschap. Deze toren werd in 1974 in werking werd gesteld – vijf schitteringen per 20 seconden – ter beveiliging van de steeds drukker wordende Nieuwe Waterweg naar de havens van Rotterdam. Toenemende scheepvaart en goederenoverslag noopten de stad om hier een nieuw havengebied te ontwikkelen. Inmiddels is het Rotterdamse havencomplex alweer verder uitgebreid en verloor het licht op de toren haar functie. Inmiddels dreigt sloop. De Nederlandse Vuurtoren Vereniging wil de Toren op de Maasvlakte behoeden voor afbraak. Zij heeft daartoe, gesteund door het Cuypersgenootschap en de Federatie Industrieel Erfgoed Nederland, een verzoek gericht aan het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen om de toren aan te wijzen als Rijksmonument.
Het Cuypersgenootschap wil dat de gemeente Rotterdam de vuurtoren aan de Maasvlakte aanwijst als gemeentelijk monument. Volgens het Cuypersgenootschap staat de zwart-geel gestreepte vuurtoren symbool voor tweeduizend hectare nieuw Nederland dat tussen 2008 en 2012 in Rotterdam is aangelegd. “Dat vertelt die vuurtoren ons. Het is een waardevol gedenkteken”, zegt Lydia Lansink van het Cuypersgenootschap. In 1974 werd de vuurtoren in gebruik genomen. Sinds de uitbreiding van de Maasvlakte is de jongste vuurtoren van Nederland niet meer in gebruik. In 2012 heeft Rijkswaterstaat de vuurtoren overtollig verklaard en verkocht aan Havenbedrijf Rotterdam.
De hoogste vuurtoren van Nederland is geel-zwart gestreept, bijna 45 jaar oud, 65 meter hoog en staat op de Maasvlakte in Rotterdam. Havenbedrijf Rotterdam, eigenaar van het gebouw, en Rijksoverheid, eigenaar van de apparatuur, werken aan een aantal scenario’s voor het gebouw voor alternatief gebruik. Afbreken is daar een van. Volgens de Nederlandse Vuurtorenvereniging is het gebouw het waard om de status van monument te krijgen. Het is niet alleen de hoogste vuurtoren, maar ook de laatst gebouwde en de enige van beton. “Hij vertelt bovendien het verhaal van de ontwikkeling van de Rotterdamse haven.” aldus voorzitter Johan Bol.
Onlangs zijn er twee aardige en rijk geïllustreerde boekjes gepubliceerd over Nederlandse vuurtorens, die van Texel en van Egmond aan Zee. Beide torens zijn, zoals alle grote vuurtorens in ons land, rijksmonumenten. De boekjes zijn geschreven door Peter Kouwenhoven, eindredacteur van de Vuurboet, het kwartaaltijdschrift van de Nederlandse Vuurtoren Vereniging.
De boekjes geven informatie over de geschiedenis van de torens – ‘Texel’, officieel Eierland geheten, werd in werking gesteld op 1 november 1864, Egmond aan Zee op 30 september 1834 – de bouwwijze, de optieken, hun functionaliteit en de veranderingen die ze in de loop van hun bestaan hebben ondergaan. Ook is er aandacht voor de bemanningen van de torens, de vuurtorenwachters en hun familie, en de lichtwachterswoningen waar ze in woonden.
In het voorjaar van 2019 zal de vuurtoren Hoek van ‘t IJ op het Vuurtoreneiland bij Durgerdam weer gaan branden. Hoek van ’t IJ is de enige vuurtoren binnen de gemeente Amsterdam. Eind mei 2016 werd dat licht gedoofd omdat het volgens Rijkswaterstaat, de eigenaar van de toren, geen functie meer had omdat er in de vaargeulen op het IJsselmeer inmiddels overal verlichte boeien liggen. Een brandend vuurtorenlicht zou, opnieuw volgens RWS, de beroepsscheepvaart zelfs in verwarring kunnen brengen.
De enige vuurtoren van Amsterdam gaat weer branden. Volgend jaar gaat op Vuurtoreneiland, waar al sinds 1701 een vuurtoren staat, het licht weer aan. Eind 2016 werd het licht gedoofd, tot verdriet van het restaurant op het eiland en de bewoners van IJburg die op het eiland uitkijken. De vuurtoren uit 1839 had geen functie meer sinds er verlichte boeien liggen in de vaargeul. Het licht zou de scheepvaart zelfs in verwarring kunnen brengen. Er is nu overeenstemming bereikt om de rijksmonumentale vuurtoren na de geplande renovatie weer te laten branden met een zwakker licht.
De enige vuurtoren van Amsterdam gaat weer branden. Volgend jaar gaat op Vuurtoreneiland, waar al sinds 1701 een vuurtoren staat, het licht weer aan. Daarover heeft Rijkswaterstaat nu overeenstemming bereikt met Staatsbosbeheer en de uitbaters van restaurant Vuurtoreneiland, die het eiland voor dertig jaar pachten van Staatsbosbeheer. Eind 2016 werd het licht gedoofd, omdat de toren geen functie meer heeft.
U kent ze wel, de veelal imposante vuurtorens en lichtopstanden langs onze Noordzee, aan de Waddenzee en rond het IJsselmeer. Markante vuurtorens betekenen veel voor de identiteit van onze kustplaatsen, zowel wat de beleving van de lokale bevolking betreft als die van toeristen. De 425 leden van de Nederlandse Vuurtoren Vereniging bevorderen al 25 jaar het duurzame behoud en beheer van de vele kustverlichtingsobjecten, waarvan vele een Rijksmonumentale status hebben.
De Brandaris op Terschelling is de bekendste én oudste nog bestaande vuurtoren van Nederland. De 53,7 meter hoge toren dateert oorspronkelijk uit 1594. Sinds 1965 is de toren officieel een rijksmonument. Historiek biedt u de geschiedenis van de beroemde toren in vogelvlucht. Zo leest u dat er verschillende verklaringen voor de naam van de toren zijn. Vermoedelijk werd de toren vernoemd naar een nabijgelegen dorpje dat destijds Sint Brandarius of Sint Brandarys heette. Ook de Ierse zeevarende heilige Brandaan van Clonfert wordt wel eens genoemd als mogelijke verklaring voor de naam van de toren, maar daarvoor is geen bewijs.
Weet u waar de hoogste vuurtoren van Nederland staat? Het zal u verrassen: in de haven van Rotterdam! Met zijn 67 meter overtreft hij nipt de Lange Jaap. In 1974 werd dit licht ontstoken op de Eerste Maasvlakte. Voor duizenden schippers en loodsen was het bij nacht een onmiskenbaar baken. Met de komst van de Tweede Maasvlakte werd hij onbruikbaar. De sloop staat gepland voor 2018.
De vuurtoren op het Vuurtoreneiland nabij Durgerdam krijgt mogelijk een nieuwe eigenaar. Het rijksmonument – en tevens de enige vuurtoren van Amsterdam – vervult geen functie meer en mag dus worden overgedragen. Er brandt al tijden geen licht in de toren en het metaal is flink verroest door een gebrek aan onderhoud. Een nieuwe eigenaar zou het monument dus kunnen opknappen. Rijkswaterstaat is momenteel in overleg met Staatsbosbeheer over de overdracht. Op het eiland zelf staat slechts één huis, de woning van de laatste vuurtorenhouder, die in 2003 met pensioen ging. Het eiland wordt gebruikt voor culinaire uitjes.
