Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Minister van Engelshoven en gedeputeerde voor Zuid-Holland De Zoete, hebben op 12 oktober 2019 een bezoek gebracht aan de restauratiewerf van de beroemde Zwammerdamschepen in Archeon. Daar maakte de minister bekend dat vanuit het Mondriaanfonds een bedrag van €345.000 beschikbaar wordt gesteld voor de verdere restauratie van de schepen. Prachtig nieuws voor de experts en hun grote schare vrijwilligers die momenteel aan de restauratie van de Zwammerdam-2 werken.
Minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) en minister Bijleveld (Defensie) hebben op 14 oktober de Tweede Kamer per brief geïnformeerd over de uitkomsten van 2 expedities naar de oorlogswrakken in Maleisië en Indonesië.
Ter gelegenheid van de Nationale Archeologiedagen bezocht afgelopen zaterdag de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Ingrid van Engelshoven, de Romeinse Restauratiewerf Zwammerdam in Museumpark Archeon. Hier worden de Zwammerdamschepen die deel uitmaken van de Rijks Maritieme Erfgoed Collectie gerestaureerd. De minister verrichtte de laatste handeling aan vrachtschip Zwammerdam 2 én gaf het startsein voor de restauratie van Zwammerdam 6. Het Mondriaan Fonds draagt bij aan deze restauratie met een bedrag van 345.000 euro.
Het leek misschien stil rond de IJsselkogge, maar schijn bedriegt. Terwijl het wrak op de werf van Batavialand in Lelystad ligt te drogen, wordt achter de schermen hard gewerkt om het verhaal van het schip levend te houden. Afgelopen zaterdag werd de tentoonstelling ‘Kampen Koggestad – Geheimen van de IJsselkogge’ geopend en het boek ‘De IJsselkogge – Hanzeverleden boven water’ gepresenteerd. Modelbouwers beginnen met de bouw van een replica van het schip.
Op 10 februari 2016 was Kampen getuige van een spectaculair schouwspel. Het wrak van een vijftiende-eeuws koggeschip werd uit de IJssel gelicht. Deze onderneming was de meest complexe en grootschalige scheepsarcheologische lichting in Nederland tot dan toe. Het wrak werd in 2009 ontdekt tijdens sonaronderzoek in de IJssel in verband met het project Ruimte voor de Rivier. Na archeologisch duikonderzoek bleek dat het wrak ondanks zes eeuwen onder water uitstekend bewaard was gebleven.
Na twee vondsten vorig jaar, is eind juli bij de bouw van een nieuwe terminal op de Maasvlakte een derde scheepswrak gevonden. De houten resten worden nu onderzocht door het Bureau Oudheidkundig Onderzoek Rotterdam (BOOR).
In 1999 werd voor Stavoren een scheepswrak ontdekt. Hoewel al vaker naar het wrak is gedoken, zijn er nog altijd veel vragen. Daarom speurden maritiem archeologen uit Nederland en België vorige week naar antwoorden. Thijs Coenen, maritiem archeoloog bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, was één van hen. “Onze vondsten leveren heel wat kennis op over het leven aan boord en de manier van schepen bouwen. We brengen letterlijk en figuurlijk een stukje geschiedenis boven water.”
Maritiem archeologen hebben de vindplaats van het zogeheten ‘koperwrak’ op de Noordzee onderzocht en de lading geborgen. In het voorjaar maakte minister Van Engelshoven (Cultuur) de maritieme vondst, een geluk bij een ongeluk, bekend. Tijdens het lichten van de containers die de MSC Zoe op 2 januari verloor, stuitte de berger op een voor Nederland unieke maritieme vondst: een scheepswrak uit de periode rond 1540, vol met koperplaten. Van oudere schepen zijn op het Nederlandse deel van de Noordzee tot op heden geen resten gevonden.
Archeoloog Michiel Bartels brengt in zijn vrije tijd samen met vrijwilligers met een sonarboot de bodem van het Markermeer in kaart (zie video). Hij hoopt resten van de Slag op de Zuiderzee in 1573 te vinden. Tot zijn verbazing is er nog geen enkel scheepswrak uit die tijd aangetroffen. “Er zouden toch zeker een stuk of tachtig moeten liggen.” Toch is Bartels ervan overtuigd dat er met de nieuwe sonar aan boord vondsten zullen worden gedaan. Die vondsten wil hij gaan tentoonstellen in het Westfries Museum. “We zijn bezig met een jaarlijkse herdenking van de slag vanaf 2023.”
De wrakken van twee Nederlandse onderzeeboten die in de Tweede Wereldoorlog zijn vergaan bij Maleisië, zijn verdwenen. Van de O 16 zijn nog enkele restanten teruggevonden, de K XVII is in zijn geheel verdwenen. Dat heeft minister Bijleveld van Defensie aan de Tweede Kamer geschreven. Een team van Nederlandse en Maleisische experts heeft de locaties van de O 16 en K XVII bezocht. De expeditie vindt plaats in het kader van een recent ondertekende intentieverklaring tussen Nederland en Maleisië over maritiem erfgoed.
Als het aan Maarten van Rossem ligt, wordt er geen geld ingezameld om de Batavia te restaureren. “Ik ben eerlijk gezegd totaal verbaasd dat dat ding nu al verrot is. Onder veel tromgeroffel en tegen hoge kosten wordt er een replica gebouwd en vervolgens wordt ie 25 jaar lang zo verwaarloosd dat ie nu min of meer opgegeven moet worden. Naar mijn idee zijn de herstelkosten volledig buiten proportie. Doe het niet. Steek dat geld liever in de restauratie van echte scheepswrakken die een paar honderd jaar oud zijn. De Batavia is en blijft een replica.”
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed organiseert dit jaar een aantal praktijkopleidingen voor archeologiestudenten. De eerste maritieme fieldschool vindt plaats bij Zeewolde in Flevoland. Er wordt door studenten en vrijwilligers een klein vuilnisschip uit de 19e eeuw opgegraven. Nederland heeft een sterke band met het water. Om de verhalen van ons verleden te kunnen blijven vertellen, is een nieuwe generatie maritieme archeologen hard nodig. Vanuit Erfgoed Telt is extra geld beschikbaar gesteld om te zorgen voor volwaardige aanvullende opleidingen.
