Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
In het uiterste geheim werden in Nederland in de jaren vijftig van de vorige eeuw honderden kilometers aan pijpleidingen van de NAVO in de bodem gelegd. De leidingen waren bedoeld om tijdens de Koude Oorlog geallieerde strijdkrachten van brandstof te voorzien. Nu zeventig jaar later is een deel van die oude leiding overbodig geworden. Daarom wordt het mysterieuze relict boven water gehaald. In dit geval letterlijk: uit het Hollands Diep bij Willemstad.
Met de drooglegging van de Noordoostpolder en Oostelijk- en Zuidelijk Flevoland kwamen er 435 scheepswrakken aan de oppervlakte. Hiermee is Flevoland het grootste maritieme openluchtmuseum ter wereld.
Vijf jaar geleden werd bekend dat er een achttiende-eeuws oorlogsschip uit Medemblik voor de kust van Finland op de zeebodem ligt. Peter Swart duikt de archieven in om de verhalen van het schip en de bemanning boven water halen.. Naam voor naam werkt hij ze af. “Als je de namenlijst in handen houdt, zie je misschien alleen tweehonderd namen die aan boord waren. Totdat je meer te weten komt over ze: zijn ze getrouwd, hebben ze het wel of niet overleefd, waren ze rijk of arm?” Inmiddels heeft Swart al een aantal nazaten in beeld van drie bemanningsleden.
Archeoloog Yftinus van Popta (34) deed in de Noordoostpolder de ontdekking van zijn leven. Geleid door mysterieuze stipjes op oude landkaarten en uitputtend graafwerk in archieven vond hij de weg naar vier verdronken dorpen.
Nederland is een maritieme natie. Sporen daarvan zijn overal in onze wateren nog te vinden. Maar archeologische vindplaatsen onderwater zijn erg kwetsbaar. Onder invloed van stroming bijvoorbeeld kunnen ze snel vergaan. Daarom laat de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) verschillende delen van de Nederlandse wateren in kaart brengen om uit te vinden of er nog archeologische resten aanwezig zijn. Een van deze gebieden is de Hoornse Hop. Hier werd van 7 tot 12 oktober 1573 een van de grootste zeeslagen uit onze maritieme geschiedenis uitgevochten.
Archeologen zijn ervan overtuigd dat ze het laatste schip hebben teruggevonden dat verging tijdens de Zeeslag bij Fehmarn in 1644. In die slag verwoestte een Zweeds-Nederlandse vloot de Deense tegenstander bijna volledig: slechts twee van de zeventien schepen ontkwamen.Het wrak werd voor de kust van het Deense eiland Lolland ontdekt. Op slechts 3,5 meter diepte werden eerst ballaststenen gevonden en daarna wrakhout en bronzen kanonnen. De onderzoekers vonden sporen van grote hitte gevonden op de kanonnen en het hout, wat er volgens hen op wijst dat het schip door brand zal zijn gezonken.
Het wrak op de bodem van het Markermeer bij Almere, dat in 2008 gevonden werd, is de vermiste Britse Short Stirling-bommenwerper BK716. Dat is nu met zekerheid te zeggen omdat bergers één van de motorblokken met daarop een serienummer boven water hebben gehaald. De BK716, met aan boord zeven man, verdween in 1943 op de terugreis van een missie boven Duitsland. Wethouder Hilde van Garderen vertelde Omroep Flevoland dat gemeente Almere ‘verheugd’ is. “Het is een bevestiging voor nabestaanden van de bemanningsleden die hiermee zekerheid hebben gekregen over het lot van hun familielid.”
De bewoners van het dorp Etersheim verloren rond 1630 de strijd tegen het water. Archeologen zoeken nu naar resten ervan. “Etersheim is het bekende verhaal van hoe er een oorzakelijk verband is tussen menselijk handelen, natuur, klimaatverandering en de strijd tegen het water”, vertelt Wouter Waldus van ADC Archeoprojecten. Vijf weken onderzoek hebben de nodige vondsten opgeleverd. Een koperen vroeg-zestiende-eeuws Spaans muntje herinnert aan de Spaanse overheersing én de mythe rond de Schat van Etersheim. „Een rijke boer die weigerde belasting te betalen aan de Spanjaarden zou zijn vermogen hebben begraven.”
Stichting Romeinse Schepen Utrecht wil dat er een Romeins schip door de wateren van de Utrechtse binnenstad gaat varen. Op dit gereconstrueerde schip zullen educatieve arrangementen worden aangeboden. De gemeente is enthousiast. “Vanuit het oogpunt van erfgoed, cultuur, toerisme en gebruik van het water staan wij positief tegenover het initiatief”, aldus wethouder Kees Diepeveen van Markten en havens. Het schip wat kan gaan varen is de replica Per Mare ad Laurium, een Romeinse rijnaak waar 36 gasten inpassen. Deze zomer worden er proefvaarten georganiseerd en daarna krijgt het schip mogelijk een vaste ligplaats in Utrecht.
Minister van Engelshoven en gedeputeerde voor Zuid-Holland De Zoete, hebben op 12 oktober 2019 een bezoek gebracht aan de restauratiewerf van de beroemde Zwammerdamschepen in Archeon. Daar maakte de minister bekend dat vanuit het Mondriaanfonds een bedrag van €345.000 beschikbaar wordt gesteld voor de verdere restauratie van de schepen. Prachtig nieuws voor de experts en hun grote schare vrijwilligers die momenteel aan de restauratie van de Zwammerdam-2 werken.
Minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) en minister Bijleveld (Defensie) hebben op 14 oktober de Tweede Kamer per brief geïnformeerd over de uitkomsten van 2 expedities naar de oorlogswrakken in Maleisië en Indonesië.
Ter gelegenheid van de Nationale Archeologiedagen bezocht afgelopen zaterdag de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Ingrid van Engelshoven, de Romeinse Restauratiewerf Zwammerdam in Museumpark Archeon. Hier worden de Zwammerdamschepen die deel uitmaken van de Rijks Maritieme Erfgoed Collectie gerestaureerd. De minister verrichtte de laatste handeling aan vrachtschip Zwammerdam 2 én gaf het startsein voor de restauratie van Zwammerdam 6. Het Mondriaan Fonds draagt bij aan deze restauratie met een bedrag van 345.000 euro.
