Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Een opmerkelijke trend op TikTok: jongeren doen net alsof ze Holocaustslachtoffers zijn, omgekomen in concentratiekampen. Het valt niet in goede aarde bij het Auschwitz-museum en social media-gebruikers. In Het Parool roept Emile Schrijver, hoogleraar Joods cultureel erfgoed, op om de videomakers niet meteen af te wijzen.
Aris Politopous is archeologiedocent bij de Universiteit Leiden en genomineerd voor de LUS Onderwijsprijs 2020. Politopous: “Hoe archeologie terugkomt in videogames is een belangrijke focus van mijn onderzoek. Ik neem een spel onder de loep en kijk hoeveel van de ‘archeologische informatie’ nu precies klopt. Mijn studenten laat ik kijken naar een livestream waarin ik videospellen speel en becommentarieer, en daar laat ik hen weer op reflecteren.”
Het Nationaal Archief heeft gisteren de slavenregisters van Curaçao op de website gezet. Daarmee wordt het voor iedereen mogelijk om onderzoek te doen, bijvoorbeeld naar de geschiedenis van voorouders. In het register staat een overzicht van zo’n 21.000 mensen die op Curaçao in slavernij leefden tussen 1839 en 1863. Daarnaast is er een registratie van vrijgemaakte slaven. Het online register is vooral voor veel Curaçaoënaars in Nederland een uitkomst. Die hoeven nu niet speciaal naar het eiland te komen om in de archieven te zoeken.
Studio Slachtstraat, een podcast-serie over de transformatie van voormalig Filmtheater ‘t Hoogt, naar Filmtheater Slachtstraat en aanverwante culturele functies, is nu te beluisteren. In de podcast-serie, gemaakt door het Utrechts Monumentenfonds (UMF), vertellen Utrechters over het monumentale pandencomplex en haar rijke historie. Daarnaast wordt vertelt over de transformatie zelf, en wat de bouwers tijdens dit bouwproject tegenkomen. Ook horen we meer over de toekomstplannen van Filmtheater Slachtstraat en de kansen die dit biedt voor de stad Utrecht.
.
In Aziatische steden worden veel oude buurtjes met de grond gelijk gemaakt. Met de gebouwen verdwijnen ook de verhalen en een stukje gemeenschappelijke identiteit. De Nederlandse planoloog Ester van Steekelenburg begon in Hong Kong een project waarmee lokale bewoners zelf bijzondere plekken in hun buurt in kaart brengen.
“De afgelopen jaren hebben we vanuit het Netwerk Digitaal Erfgoed samen met het erfgoedveld tools en andere voorzieningen gemaakt. Beter gezegd: instrumenten waarmee erfgoedinstellingen op een slimme manier met hun digitaal erfgoed kunnen omgaan,” zegt NDE-bestuursvoorzitter Arjan de Zeeuw. “Nu is het tijd voor de volgende fase. Het erfgoedveld neemt die instrumenten niet alleen in gebruik, ook zal het veld ze vanuit het netwerk gaan beheren.”
Kleine erfgoedorganisaties kunnen in de toekomst gebruik gaan maken van Solid, een tool om hun gegevens op het web te onderhouden en te publiceren. Tenminste, dat gaan de Koninklijke Bibliotheek, Netwerk Digitaal Erfgoed, Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en Erfgoed Brabant uitzoeken. Enno Meijers, domeinmanager NDE-Bruikbaar: “Kleine erfgoedorganisaties zullen steeds afhankelijker worden van diensten van grote platformen voor hun zichtbaarheid. Met Solid krijgen ze een eigen online opslagomgeving waar ze zelf de regie over hebben.”
Sinds 2016 kunnen vondsten, gedaan door metaaldetector-amateurs, worden gedocumenteerd en online gepubliceerd door het Portable Antiquities of the Netherlands (PAN), een samenwerkingsproject van de Vrije Universiteit Amsterdam (VU), de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), de Universiteit Leiden (UL) en de Rijksuniversiteit Groningen (RuG). Deze zomer lanceert PAN een smartphone App, zodat vondsten sneller en door meer vinders gedocumenteerd kunnen worden.
Voor het eerst is het mogelijk een digitale tijdreis naar het Delfshaven van 1620 te maken. 2 augustus komt TimeTransit Delfshaven online: Een virtuele tijdmachine waarmee je met een smartphone of vanachter de computer op meerdere punten in Delfshaven 360° kunt rondkijken in de 17de eeuw. Hier ontmoet je de nieuwkomers van toen: hun levensverhalen en hun achtergronden.
Met computersoftware kunnen tegenwoordig zeer realistische portetten worden gemaakt. Fotograaf Bas Uterwijk gebruikt kunstmatige intelligentie om reconstructies van historische figuren te maken. Uterwijk: “Voor Napoleon voerde ik tien à twintig schilderijen in. De software probeert dat dan te plaatsen in een soort getrainde bibliotheek van gezichten. Nadat hij zich daar dan tussen wurmt, maakt hij een bijna fotorealistisch beeld.” Momenteel is hij bezig met een portret van Anne Frank. Dit keer wordt het geen reconstructie van een schilderij. “Ik hoop een beeld te maken van Anne Frank op een leeftijd die ze nooit heeft gehad.”
Ruim 5000 Nederlanders hebben tijdens de coronacrisis mee gedaan aan het project Erfgoed Gezocht. Binnen een maand tijd zijn meer dan 300.000 kaarten van de Utrechtse Heuvelrug bestudeerd, vertelt archeoloog Quentin Bourgeois van de Universiteit Leiden. “De aantallen vrijwilligers en de snelheid waarmee alles is bekeken, overtrof onze stoutste verwachtingen.” De zoektocht leverde ook nieuwe inzichten op. Naast dat er honderden nieuwe grafheuvels zijn gezien op de kaarten, blijkt de Utrechtse Heuvelrug in de IJzertijd bezaaid te zijn geweest met akkercomplexen. “De Utrechtse Heuvelrug moet wel dichtbevolkt zijn geweest veel dichter dan we ooit dachten.”
Het overdragen van een huis doe je tegenwoordig via de notaris. Voor 1811 was het stads- of dorpsbestuur daarvoor de aangewezen instantie. Bij de schepenen werden de transporten van onroerend goed geregistreerd. Erfgoed ’s-Hertogenbosch heeft nu 11.400 akten van transport over de periode 1610-1838 online toegankelijk gemaakt. Ze leren ons veel over de omstandigheden van huizen en hun bezitters in de 17de, 18de en 19de eeuw. Het online bestand is een soort ‘inhoudsopgave’. Hier vind je de naam van de straat, de aard van het object, de omschrijving van de ligging en de namen van koper en verkoper.
