Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Geertruidenberg, 15 april 2021 – De provincie Noord-Brabant en BOEi maken een deel van de Dongecentrale gereed voor twee nieuwe huurders in het complex: de Risk Factory en Fijnevent. Met een totale investering van € 900.000,- worden het ketelhuis, het machinehuis en het laatste gedeelte van het kantoorgebouw aangepakt. De provincie en BOEi zijn verheugd […]
Maak met het ENCI-complex in Maastricht niet dezelfde fout als met het mijnerfgoed rond Heerlen. De roep om een groot deel van de fabriek tot rijksmonument te verklaren klinkt van diverse kanten.
Dit jaar wordt in Vlaanderen voor het eerst een award uitgereikt aan jongeren die zich inzetten voor redding, behoud, restauratie en openstelling van industrieel en technisch erfgoed. Jongeren zijn de toekomst van ons erfgoed. Zij kunnen het verleden verbinden met het heden en de toekomst. Initiatieven gedragen door jongeren zijn echter (te) weinig bekend, krijgen (te) weinig de aandacht die ze verdienen. Daarom wil de Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie dit jaar met een prijs jongeren aanmoedigen en bekendheidgeven.
De oproep om de oude Tomado-fabriek in Etten-Leur voor sloop te behoeden, klinkt steeds luider. Na erfgoedvereniging Heemschut en heemkundekring Jan uten Houte vraagt nu ook het Cuypersgenootschap om behoud van het complex. Het genootschap heeft in een brief het college van burgemeester en wethouders verzocht om de fabriek te beschermen door er een gemeentelijk monument van te maken. De huidige eigenaar heeft eerder een sloopverzoek gedaan. De voormalige Tomado-fabriek dateert uit het midden van de jaren vijftig en ontworpen door Hugh Maaskant, een belangrijke naoorlogse architect.
Karsten Brunt schreef voor de master Heritage Studies aan de Vrije Universiteit van Amsterdam een afstudeerscriptie over twee voormalige havenpieren aan het IJ in Amsterdam. “Ik wil graag een lans breken voor het onontwikkelde in de stad. Voor plekken waar velen geneigd zijn aan voorbij te gaan, omdat er niets is dat de aandacht trekt. Voor plekken waar sommigen geneigd zijn te stoppen, omdat het niets is dat de aandacht trekt. Leegte die linksom rechtsom ontwikkelingszucht trotseert, en er evenwel het gevolg van is. En dat al decennia lang. Leegte met een historie, dus.”
De voormalige steenfabriek Enzelens in Garrelsweer (Groningen) dreigt gesloopt te worden. Erfgoedvereniging Heemschut roept de gemeente Loppersum op om de sloopmelding niet direct te accepteren en te bezien of delen van de fabriek niet behouden kunnen blijven.
De voormalige Andrélon-shampoofabriek in Bodegraven is momenteel een appartementencomplex en de naastgelegen schoorsteen een relikwie. Begin dit jaar bleek dat de monumentale schoorsteen opgeknapt moet worden voor 100.000 euro. De bewoners van het appartementencomplex kwamen er tot hun schrik achter dat niet de gemeente, maar zíj de eigenaren van de schoorsteen zijn. “Wij als VVE kunnen wel iets betalen, maar niet een ton. Dus hebben we nu maar een crowdfundingsactie opgezet’, vertelt Gerard Hoogerwerf van de VVE. Hoogerwerf hoopt op steun van de plaatselijke middenstand. “De plaatselijke slager doneert per grillworst twee euro aan ons doel.”
Zo nu en dan brengt de Erfgoedstem een thematische nieuwsbrief uit, een zogenaamde ‘Erfgoedstem Special’. Dit keer ging de Erfgoedstem-special over de ENKA-fabriek in Ede. Gedurende dit bijzondere project werd een kleurrijk stukje industrieel erfgoed herbestemd tot een gebied voor ‘wonen, leven en werken’. U kunt de Erfgoedstem Special hier lezen.
De twee kleinste ENKA-monumenten, een herinneringsbank en de fontein moeten vanwege de herbestemming van het terrein verplaatst worden van hun oude locatie voor het poortgebouw naar het centrale plein tegenover het voormalige EHBO-gebouw. Uiteraard is dit eerst uitvoerig besproken met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de gemeente Ede. Op het centrale plein zijn de monumenten straks goed zichtbaar en openbaar toegankelijk voor de nieuwe bewoners van de ENKA, bezoekers en oud-medewerkers.
In juli is gestart met de restauratie van de grote ENKA-schoorsteen uit 1927, met 85 meter de hoogste gemetselde schoorsteen in Nederland. De restauratie, mede mogelijk gemaakt door de BankGiro Loterij en de Provincie Gelderland, is weersafhankelijk en zal naar verwachting 6 à 7 maanden duren.
Eerder dit jaar, midden in de Corona-lockdown, deed BOEi een oproep aan Edenaren om verhalen, anekdotes en foto’s over ‘de ENKA’ te delen. “Wij vinden dat als je een plek een nieuwe bestemming geeft, je ook de verhalen van omwonenden en oud-gebruikers moet ontsluiten”, vertelt Jobbe Wijnen, historisch ingenieur bij BOEi. Normaliter gaat Wijnen vervolgens letterlijk de deuren langs, maar vanwege Corona ging dit op afstand. De oogst is er echter niet minder om, en de verhalen komen nog wekelijks binnen
De Nederlandse Kunstzijde Fabriek, kortweg ENKA, werd in 1919 gebouwd als kunstzijdefabriek door scheikundige en ondernemer J.C. Hartogs. De locatie in Ede was gunstig vanwege de nabijgelegen spoorlijn, het zachte grondwater en de lage grondprijs.
