Door het oog van de Monumentenfotograaf: Krachtige vrouwentour

Het verhaal van Marretje Arents bij het Paleis op de Dam
Het verhaal van Marretje Arents bij het Paleis op de Dam Foto: Léontine van Geffen-Lamers

Vraag: Heeft u ooit van Marretje Arents gehoord? Misschien wel van Johanna Borski of Aletta Jacobs. Maar Bet van Beeren is waarschijnlijk een onbekende voor u. Veel van deze, en nog vele andere namen, zijn namen van vrouwen die niet in de geschiedenisboeken voorkomen. Tenminste, niet toen ik op school zat.

Als ik kijk naar de canon van Nederland, dan lijkt ook daarin onze geschiedenis vooral gedomineerd te zijn geweest door mannen. Vrouwen gingen eigenlijk pas een klein beetje mee tellen – volgens de boeken- toen ze stemrecht kregen in 1919. Pas in 1956 waren vrouwen, volgens de wet, handelingsbekwaam in Nederland.

Lange tijd was ik er dan ook van overtuigd dat vrouwen in de geschiedenis nauwelijks een rol gespeeld hebben, behalve moeder en partner zijn. Nou ja, op die ene uitzondering na dan. Zoals Aletta Jacobs of Marie Curie.

Afgelopen september had ik de eer om samen met zo’n tien andere vrouwen de eerste Krachtige Vrouwentour van Kroontours bij te wonen. Samen met stadsgids Yvonne Kroon liepen wij door hartje centrum Amsterdam. We hielden stil bij gebouwen die soms leken op te gaan in al die andere prachtige gebouwen die Amsterdam rijk is. Maar wat bleek? In die huizen hadden vrouwen gewoond die meer gedaan hadden dan moeder en huisvrouw zijn.

Om er een paar te noemen: Marretje Arents was een vis- en limoenverkoopster in de 18de eeuw. Zij kwam in opstand tegen de steeds maar hoger wordende belastingtarieven. Helaas heeft ze dit met de dood moeten bekopen. Ze werd opgehangen aan de waag op de Dam, voor het Paleis. Een moedige vrouw, die duidelijk niet op haar mondje gevallen was.


En Bet van Beeren, kent u haar? Misschien kent u café Het Mandje in Amsterdam? Zij was uitbaatster van deze kroeg. Ze was openlijk lesbisch. Niet heel gebruikelijk begin vorige eeuw. In haar café was iedereen welkom. Haar kleurrijke persoonlijkheid en als uitbaatster van Café ’t Mandje maakte haar tot een icoon van het Amsterdamse uitgaansleven en de homo-emancipatie.

Nu denkt u misschien, ja leuk deze vrouwen. Maar écht geschiedenis hebben ze niet geschreven. Tenminste, het blijft wat in de marge. Maar goed, ik zal er een flinke schep bovenop doen. Als erfgoedkenner kent u wellicht Johanna Borski? Zij had landgoed Elswout in haar bezit. Maar wist u dat zij één van de rijkste inwoners van Amsterdam is geweest? In 1814 gaf zij een kapitaal-injectie, waardoor de Nederlandse Bank echt van de grond kwam. Ik vind dit nogal wat. Zeker in een tijd waarin zij als vrouw weinig speelruimte had. Zij was volgens de wet handelingsonbekwaam. Gelukkig had zij zo haar manieren gevonden en deed ze toch wat ze wilde doen. Jammer dat ik niets over haar leerde toen ik op school zat.

Al deze vrouwen en nog vele meer, kwamen aan bod bij de Krachtige vrouwentour. Het leuke vind ik dat de tour ook door de eeuwen heen gaat. Leefde Marretje Arents in de 18de eeuw, Annie M.G. Smidt kennen we allemaal nog en ook zij kwam aan bod in de tour.

De foto’s laten plekken zien waar de tour langs ging. Genoeg moois te zien dus, als u luistert naar de inspireerde verhalen van Yvonne Kroon over krachtige vrouwen door de eeuwen heen.