Verduurzaming van cultureel erfgoed is een van de grootste opgaves waar we als sector voor staan. Geef ‘oud’ een nieuwe toekomst. Maar hoe doe je dat precies met alle (on)geschreven regels die daarvoor gelden? Platform Energie voor Elkaar zette monumenteigenaren op het NMC in de deelsessie ‘Energiek verduurzamen’ aan het werk. Oftewel hoe kun je verduurzamen met een slim groen warmtenet.
De energietransitie is vooral een warmtevraag
In een videofilm trapte Olof van der Gaag af met de constatering dat driekwart van de energietransitie een warmtevraag is. Anders gezegd: hoe kun je nu als pandeigenaar precies verduurzamen met een slim groen warmtenet, gevoed uit lokale, duurzame warmtebronnen. Hoe werkt zo’n warmtenet precies? Kan ik mijn monument ook aansluiten? En wat is de stand van de laatste brontechniek zoals power to heat, geothermie en het winnen van warmte uit afvalwater? Onze social engineer Rik Timmermans belichtte die kant van het verhaal.
Verduurzamen volgens de principes van ‘The Big Vijf’
Robert Tersmette van BOEi benadert dit soort vraagstukken meestal vanuit de andere kant. The Big Vijf betekent voor hen:
- Verlaag de vraag > isoleer en dicht de kieren
- Ventileer met terugwinning van warmte in de warme ruimtes
- Verwarm op lage temperatuur
- Verwek de energie duurzaam
Kennis bundelen
En hoe tegenstrijdig die benaderingen misschien lijken: ze zijn het niet. Dat blijkt wel uit de succesvolle samenwerking rond de ENKA-fabriek. En dat komt vooral doordat de praktijksituaties van monumenten weerbarstiger zijn dan op papier. Elk monument heeft z’n eigen karakteristieken en gebruiksfunctie. Is het erg om sommige ruimtes niet totaal te isoleren als je de warmtebron al hebt verduurzaamd? Welke investeringen lonen er wel en welke niet? Hoe ver moet je gaan? Hoe realistisch is LT-verwarming bij historische gebouwen? Wat mag en kan er in een monument nu eigenlijk wel en niet? Hoe bewaken we uitstraling en kosten? Wij vonden het een interessante gedachte om eens alle aanwezige monumentale praktijkkennis te verbinden met die van ons. En dat bleek geheel wederzijds. De zalen in het Gevangenismuseum puilden tot tweemaal toe uit.
Groene game room
We besloten de zaal in groepjes van 4 aan het werk te zetten met een van de volgende cases: hotel Bitter en Zoet, het gevangenismuseum in Veenhuizen en de ENKA-fabriek in Ede. We leverden hierbij plattegronden en bouwkundige karakteristieken aan van de gebouwen. Daarnaast een aantal ‘verduurzamingskaarten’: gevel, vloer, glas, dak, bron en installatie, met daarop een aantal maatregelen en wat de kosten per eenheid zijn. Hierbij kon een pot van 20 fiches van elk € 50.000,- worden verdeeld over de kaarten.
Lokale schapenwol
Pas bij de geldkraan komen de dilemma’s boven tafel. Waaraan geef je je geld uit? Er bleek in sommige gevallen tijd tekort, maar het geheel werd sowieso positief afgesloten met een rondje langs de zevende kaart, de toevoegingskaart. Eén iemand stelde dat sociaal werk en bosonderhoud in Veenhuizen een bio-installatie zouden moeten voeden. Een ander vond dat condenswater hergebruikt moest worden voor de tuin. En een derde woog uiterst economisch af dat het helemaal niet loonde om bepaalde ruimtes te isoleren. Een enkeling wist de nood om te buigen in een deugd; In voorkomende gevallen zouden mutsen, sjaals en dekens van lokale schapenwol het karakter van de streek onderstrepen.
Rik Timmermans: “Het was een brainstorm, waarin aan tafel veel is geleerd. Ook CEO’s Valentijn Kleijnen en Arno Boon stortten zich volledig in de strijd. Ook ik heb weer een paar dingen gehoord, waar we serieus mee aan de slag gaan. Het gaat uiteindelijk niet om goed of fout. In de energietransitie zitten we samen. Zolang we kennis met elkaar durven te delen én met creatieve oplossingen komen, zullen we die uiteindelijk versnellen. Precies om die reden doen we wat we doen en zijn we partner van Nederland Monumentenland.”
Meer lezen over hoe wij monumentale samenwerking zien?
Kijk dan ook eens op https://energievoorelkaar.nu/monumenten/