In de 19e-eeuw zag men idyllische landschappen verstoord worden door grote spoorwegbruggen en fabriekspijpen. Als reactie hierop ontstonden in Europa het begrip ‘erfgoed’ en ook de eerste erfgoedorganisaties. Nu zijn het de nieuwbouwwoningen, windparken, megastallen en de distributie- en datacentra die ons open landschap – of wat er nog van over is – teniet doen. Wordt het niet tijd voor wat meer actie uit de erfgoedhoek?
Het Nederlandse landschap verrommelt, verdoost, verlelijkt… afgelopen jaren zagen we dit soort koppen al volop in het nieuws. Vooral in Brabant lijkt het vaak raak te zijn. Ondanks de vele protesten van bewoners worden open landschappen volgebouwd met distributiecentra en dorpjes omringd door megastallen en grootschalige nieuwbouw. Al in 2018 liet Natuurmonumenten weten zich ernstig zorgen te maken. Zij zagen zandpaden, bomenrijen en kleine gevarieerde akkertjes in hoog tempo verdwijnen. Eentonige weilanden, boomkwekerijen en andere oprukkende bebouwing komt daarvoor in de plaats.
Mooiste boerderij van Brabant
En deze week moest ook de ‘mooiste boerderij van Brabant’ eraan geloven. De 17e-eeuwse boerderij in Vlijmen dreigt te worden ingebouwd. De gemeente (Heusden) wil namelijk twee nieuwe huizen naast de boerderij bouwen. Stichting De Brabantse Boerderij is niet blij, zij ziet weer een stukje authentiek Brabant ‘naar de haaien’ gaan.
Voorzitter Strouken tegen Omroep Brabant: “Vroeger lagen de boerderijen in een stuk groen. Akkers, een moestuin, weilanden voor de dieren en een stuk natuur waar het hout gesprokkeld kon worden. Het hoort allemaal bij de boerderij. En die unieke plekken zijn enorm aan het verdwijnen in Brabant.”
Bewoonster Marie van de Middelhaai is een petitie gestart tegen de nieuwbouw rond haar boerderij.
Strouken zat al om de tafel met wethouder Van Bokhoven van monumentenzorg van Heusden: “Moeten we dan heel Nederland op slot gooien?”, had de wethouder gezegd. Strouken beseft dat er meerdere belangen zijn in een gemeente, zoals die van woningbouw. Maar volgens Strouken had de wethouder van tevoren over het rijksmonument moeten nadenken. “Dat bewustzijn is nog niet aanwezig. Ik hoop dat dat in de toekomst wel gebeurt.”
Verdozing en verrommeling
En dat bewustzijn lijkt er langzaamaan te komen. Afgelopen najaar berichtte BinnenlandsBestuur dat een meerderheid van de Brabantse Provinciale Staten wil dat de provincie meer te zeggen krijgt over grote distributiecentra. De Brabantse oppositie, maar ook coalitiepartij Forum voor Democratie, wil dat er meer regie komt en de groei van het aantal grote ‘superdozen’ niet ten koste gaat van het Brabantse landschap.
Ook Landschapsarchitect en voormalig Rijksadviseur van het Landschap Berno Strootman maakt zich druk over de ‘verommeling’ van het landschap. Hij pleitte afgelopen november voor een minister van Ruimte in het volgende kabinet. De Rijksoverheid moet volgens hem weer de regie krijgen over de ruimtelijke ordening in Nederland. Veel verantwoordelijkheden op dit terrein de laatste jaren gedecentraliseerd en dat heeft ertoe geleid tot een opmars van zonneparken en distributiecentra.
Wat doen erfgoedverenigingen?
Waarschuwingen lijken vooral te komen van architecten, planologen, vanuit de natuurbescherming en van bewoners zelf. Blijft de erfgoedsector achter? Misschien zit die teveel vast in het beschermen van individuele gebouwen. In dat geval komt het goed uit dat er een nieuwe beleidsperiode voor de deur staat!
Reacties zijn welkom onder dit bericht.