Laat de ‘ziel’ van de Wereldbibliotheek lekker staan!

Foto links: voorzijde hoofdgebouw. Foto rechts: de drukkerij- zetterij en binderij hal. Bron: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam

Wat is de ziel van een gebouw? Dat is de vraag als je naar een monument kijkt zoals het gebouw van de Wereldbibliotheek in Amsterdam Sloterdijk. Het is dit jaar honderd jaar geleden dat de WB het pand betrok en het ensemble staat er nog zoals het in 1921 is neer gezet. 

De Wereldbibliotheek werd ontworpen door Lambertus Zwiers(1871-1953) en gaf in het souterrain ruimte aan de magazijnen waarin alle uitgaven van de WB in grote aantallen waren opgestapeld. Op de gehele eerste verdieping werd de expeditie ondergebracht. De hoofdtrap leidde naar de afdelingen voor de administratie, de directie- en redactiekamers. Een afzonderlijke trap verbond deze afdelingen met het achtergebouw, waarin de drukkerij, zetterij en binderij was gevestigd. Mede directeur Nico van Suchtelen woonde samen met zijn gezin in de bijbehorende directeurswoning. Het ensemble is nu gemeentelijk monument.

Lambertus Zwiers was kunstenaar, meubel-, behang en boekbandontwerper evenals architect. Maar ook directeur van het Instituut Jacob van Campen een instelling voor ‘brief onderwijs’. Hij schreef een groot aantal vakboeken over bouwkunde, elektrotechniek en werktuigkunde en was redacteur van een groot aantal bladen over bouwkunde. 

Door sloop bedreigd

Zwiers ontwierp dus ook de hal. Deze laatste wordt nu bedreigd door sloop. Feitelijk vormde de hal de ‘ziel’ van de Wereldbibliotheek. Immers door alles in één hand te houden kon men door grote oplagen de uitgaven goedkoop houden, waardoor lectuur tegen een lage prijs kon worden aangeboden. Dit was dan ook de officiële naam van de onderneming: Mij tot Verspreiding van Goede en Goedkoope Lectuur.  De investeerders die zich een aandeel verschafte in de onderneming zochten geen winst voor zichzelf maar winst voor de volksgemeenschap. De stelling van Leo Simons was ‘een huis zonder boeken is een huis zonder ziel’. Hiermee voegt de Wereldbibliotheek zich in de rijen van instellingen voor de volksverheffing zoals die zich in de jaren twintig van de vorige eeuw zich ontwikkelde. (Vakbonden, Woningcorporaties, Radio omroepen etc)

Het is een wonder dat het ensemble de honderd jaar heeft bereikt. Per slot van rekening was het een utiliteitsgebouw en vele drukkerijen hebben het loodje gelegd. Het grootste deel van het dorp Sloterdijk en haar bedrijfsgebouwen zijn al in de vorige eeuw verdwenen door de aanleg van de A10. Conclusie: De drukkerij-,binderij en zetterijhal is de ‘ziel’ van het monument, laat maar lekker staan!