Micky Mouse of Mozes? Moderniteit vs. traditie blijft een heet hangijzer in restauratiekwesties

• 

Na de verwoesting van de Notre-Dame in Parijs door brand, laaide er een discussie op over de nieuwe spits: moest deze een historische of moderne vorm krijgen? Uiteindelijk is besloten om te gaan voor een historische. Ook in Nederland vinden dit soort discussies plaats, wanneer een monument wordt verwoest. Kunnen monumenten gerestaureerd worden met ‘moderne architectonische accenten’? Bij de Eusebiuskerk heeft de uitwerking in 1963 uiteindelijk geleid tot Disney-achtige taferelen

Verwoesting en wederopbouw van de Eusebiuskerk

De Eusebiuskerk, gebouwd in de 15^e eeuw, wordt tijdens haar leven verschillende keren verbouwd, maar niets was zo ingrijpend in het uiterlijk als de Tweede Wereldoorlog. Na de slag om Arnhem ligt de kerk in puin. De kerktoren is door de beschietingen verzwakt en valt op het gehavende schip van de kerk. Onder het motto Arnhem is Arnhem niet meer zonder de Eusebiuskerk wordt na de oorlog besloten om het vernielde monument uit de as te doen herrijzen. Er wordt besloten zelfs de compleet verwoeste toren weer volledig te herbouwen. De bouw van het bovenste deel van de toren, de lantaarn, betreft een nieuw ontwerp van architect Theo Verlaan met een minimum aan ornamentiek. Halverwege de lantaarn maakt Verlaan een uitzondering en worden de opgaande lijnen onderbroken door schijnspuwers. Uit de wederopbouw moet het elan spreken van een nieuwe tijd. Vanwege de zucht alle littekens die de kerk in de oorlog heeft opgelopen te verwijderen krijgen de beeldhouwers, alle ruimte om nieuwe sculpturen aan de herbouwde kerk toe te voegen. De beeldhouwers hakken, vanuit een breed christelijk en humanistisch gedachtegoed, bijzondere sculpturen zoals  bijbelfiguren, dieren, insecten, mythische wezens maar ook Walt Disney-figuren…

De criticus vereeuwigd

Dominee Foeken is in die tijd een van de critici tegen het aanbrengen van Disney-figuren op een kerk. Hij spreekt vol afschuw over zoveel geestelijke armoede van de beeldhouwer. Het wordt een flinke rel en een discussie die nationaal en internationaal aandacht krijgt. Tegenstanders vinden dat dergelijke figuren niet op een kerk thuishoren, voorstanders vinden het een passende, moderne variant op de vele oudere, karakteristieke koppen in en buiten de kerk. Als grap heeft beeldhouwer Henk Vreelink voor één van de zeven dwergen dominee Foeken als model genomen. 

Komt dat zien…..

In  2011 wordt besloten de Eusebiuskerk duurzaam te restaureren en te voorzien van herbestemming- ingrepen om een gezonde exploitatie mogelijk te maken. Er komen onder andere twee glazen balkons op 60 meter hoogte, welke met de lift te bereiken zijn, en waar men de Disney figuren goed kunt bekijken.

Bronnen

• De Sint Eusebiuskerk te Arnhem, Bouwsculptuur en bouwgeschiedenis, Elisabeth den Hartog en Ronald Glaudemans, uitgeverij WBOOKS 2013, ISBN 978 90 6630 018 7. (Blz 293-297)
• https://eusebius.nl/over-de-eusebius/restauratie/