Nederlandse kastelen en historische buitenplaatsen in toenemende mate in trek bij buitenlandse bezoekers

Menkemaborg Uithuizen
Menkemaborg Uithuizen Foto: sKBL

Weldra openen 71 museaal toegankelijke kastelen en historische buitenplaatsen voor een nieuw seizoen hun deuren voor het publiek uit binnen- en, zo nu blijkt, in toenemende mate ook uit buitenland. Dit is een conclusie uit een landelijk onderzoek naar kerncijfers van deze kasteel- en buitenplaatsmusea (kasteelmusea) dat stichting Kastelen, historische Buitenplaatsen & Landgoederen (sKBL) jaarlijks uitvoert. Van deze groep zijn er 51 aangesloten in het landelijke netwerk van sKBL.

Doel van het onderzoek is het verkrijgen van inzicht in bezoekersaantallen, waar zij vandaan komen, waarom men komt en op welke wijze de kasteelmusea marketing- en promotiestrategieën benutten.Aan dit sKBL-onderzoek namen 44 musea deel.

In 2018 twee miljoen bezoekers uit binnen- en buitenland
Het aantal bezoekers in 2018 bedroeg ruim twee miljoen – een gelijk aantal aan dat van 2017 maar omdat Paleis het Loo door een verbouwing 50% minder bezoekers trok, is toch sprake van een groei ten opzichte van 2017. Het werkelijk aantal kan bovendien hoger liggen omdat niet alle kasteelmusea bezoekers even nauwkeurig registreren. Op basis van ons onderzoek komt circa 15% uit het buitenland. Dit aantal bezoekers ligt 5% hoger dan in 2017. Buitenlands bezoek (94% is individueel bezoeker) komt voornamelijk uit Duitsland (93%), Vlaanderen (85%) en Engeland (50%). Om die groep van dienst te zijn, biedt 70% van de respondenten digitale informatie in Europese talen aan en kunnen bij 68% activiteiten (rondleidingen & expositie-informatie) in meerdere talen worden meegemaakt. Ook al bieden tal van kasteelmusea op hun websites wel anderstalige informatie aan, toch is er met het oog op informatievoorziening en marketing nog een wereld te winnen omdat slechts 50% van de kasteelmusea hierin voorziet en dan nog meestal door middel van folders. Ook het internationale groepsbezoek kan meer worden gestimuleerd.

Uit het onderzoek kan voorzichtig worden geconcludeerd dat de campagne Çastles & Country Houses van het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) aantoonbaar vruchten afwerpt. Deze campagne richt zich op kastelen en buitenplaatsen in de provincies Gelderland, Utrecht, Noord- en Zuid-Holland en Overijssel en worden door respectieve provincies financieel mogelijk gemaakt.

Verder blijkt dat de ondervraagde kasteelmusea alle aangeven dat inkomsten uit kaart- en museumverkopen naast horeca en commerciële verhuur de belangrijkste inkomstenbronnen vormen. Sommige hebben daarnaast nog inkomsten uit pacht en huur. De entreeprijs bedroeg gemiddeld € 8,- p.p. en bij 59% is de verhoogde BTW van 6 naar 9% niet in de entreeprijs doorgevoerd. Van de kasteelmusea is ruim 70% vrijwel zeven dagen te bezoeken. Een derde deel kent een wintersluiting van twee/drie maanden voor onderhoud en restauratiewerk.

Organisatie
Bij ruim de helft van de kasteelmusea functioneert een verantwoordelijk bestuur of raad van toezicht dat gemiddeld uit 5,5 leden bestaat. De uitvoerende dagelijkse leiding ligt meestal in handen van een directeur en medewerkers. Dit zijn gemiddeld 9 (vaste) medewerkers (goed voor 6 fte’s). Ook zijn gemiddeld 75 vrijwilligers per kasteelmuseum actief. Omgerekend zijn dit ruim 5.000 vrijwilligers. Zij regelen vooral veel op het gebied van publiek- en presentatiezaken (95%), groenbeheer (77%) en facilitaire zaken (67%). Hun inzet is onbetwist van essentieel belang voor het functioneren en openstelling van de kasteelmusea alsmede hun instandhouding. Daarnaast kent 60% van de ondervraagde musea een vorm van een Stichting Vrienden van… Hun voornaamste taken zijn fondswerving, ambassadeurschap en de organisatie van bestuurlijk/politieke relatieactiviteiten. Later dit jaar organiseert sKBL een studiedag over de voor- en nadelen van dergelijke Vriendengroepen.

Voor het volledige onderzoek, klikt u hier.