Onze Ministers van Erfgoed

Bordesfoto Kabinet 2017
Bordesfoto Kabinet 2017 Foto: Rijksoverheid

Op het Nationaal Monumentencongres in Leeuwarden presenteerde de nieuwe Minister van OCW, Ingrid van Engelshoven (D66), zich onlangs voor het eerst voor de voltallige monumentenzorg. Het was een prima eerste optreden kon je in de wandelgangen horen. Met ‘onze Minister’ zit het wel goed. Het is natuurlijk altijd afwachten wat voor minister je als sector krijgt. Dat hangt af van de coalitie, van de financiële ruimte die cultuur wordt toebedacht en de politieke kleur van de bewindspersoon. Maar uiteindelijk toch vooral van de persoon zelf. Of hij of zij een klik met het onderwerp heeft bepaalt sterk wat er in de komende kabinetsperiode op het terrein van erfgoed gebeurt. En alle signalen lijken wat dat betreft op groen te staan. En daarbij: van Engelshoven hoeft het niet alleen te doen. Er zijn in dit kabinet opvallend veel ministers die van belang zijn voor de erfgoedsector.

Om te beginnen met Arie Slob, eveneens Minister OCW, maar dan voor OCW. Hij gaat over media en archieven. En met name dat laatste is bij hem in goede handen. Als voormalig directeur van het Historisch Centrum Overijssel weet hij van de hoed en de rand. Maar andere ministers zijn minstens zo belangrijk voor de cultuurhistorie. Denk aan de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Kajsa Ollongren. Zij is na de herschikking van portefeuilles met het voormalige Ministerie van I&M, nu verantwoordelijk voor ruimtelijke ontwikkeling, wonen en bouwen. Kortom, deze minister gaat over de ruimtelijke inbedding van de erfgoedzorg. En de Omgevingswet vormt de contramal van de Erfgoedwet. Veel van wat met ‘erfgoed en ruimte’ te maken heeft, komt hier bij elkaar. Daarnaast zit het Rijksvastgoedbedrijf bij BZK ingekwartierd: dé grootste vastgoedeigenaar van ons land met legio monumenten in haar bezit. En niet te vergeten: ook de rijksbouwmeester met z’n atelier is aan dit ministerie verbonden. Niet alleen zit er veel monumentenkennis bij dit atelier, maar de huidige rijksbouwmeester Floris Alkemade is een groot pleitbezorger van verantwoord hergebruik van gebouwen en gebieden. Formeel zitten deze voor het erfgoed zo belangrijke partijen wel onder de vleugels van de Staatssecretaris van BZK: Raymond Knops (CDA).

We zitten inmiddels op vier betrokken bewindspersonen, maar we zijn er nog niet. Ook andere ministeries drukken een groot stempel op de praktijk van de erfgoedzorg. Op het nieuw ingerichte Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zitten bijvoorbeeld ook interessante bewindspersonen. Cora van Nieuwenhuizen (VVD) is als minister verantwoordelijk voor het hele waterdossier. En de wateropgave in Nederland, inclusief het bijbehorende Deltaprogramma, het Hoogwater Beschermingsprogramma en zo meer, is nogal bepalend voor het aanzien van Nederland. En de relatie met erfgoed hoeft bijna geen betoog: van dijken, de kust tot aan het rivierenlandschap. De Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, Stientje van Veldhoven (D66), heeft eveneens een aantal bijzondere dossiers in portefeuille. Zij staat bekend als iemand die zich met hart en ziel inzet voor kwaliteit en duurzaamheid en heeft ‘circulaire economie’ in haar portefeuille. Daarnaast heeft deze staatssecretaris de ‘bodem’ als dossier; van belang voor de archeologen. Ook onderhoudt zij de relatie met het Planbureau voor de Leefomgeving: naast het Sociaal Cultureel Planbureau toch een van de meest toonaangevende adviesorganen op het terrein van erfgoed en ruimte issues zoals krimp of regionale identiteit.

Op het nieuwe Ministerie van Economische Zaken en Klimaat is Eric Wiebes (VVD) de verantwoordelijk minister. In portefeuille interessante dossiers als innovatie en het topsectorenbeleid waarin erfgoed vaak dicht tegen de creatieve industrie aankruipt. Daarnaast is erfgoed een onmisbare drager van het regionale economisch vestigingsklimaat en een belangrijke troef in de internationale ‘war on talent’. Binnen dit ministerie huist ook de grootste ruimtelijke uitdaging voor de komende decennia, de energietransitie. Ook hier alle kans om cultuurhistorische opgaven te positioneren in vraagstukken rond opwekking, transport, opslag en gebruik van (duurzame) energie.

Terug van weg geweest is het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit met Carola Schouten (ChristenUnie) als minister. De transformatie van het landelijk gebied zal voor een groot deel bepaald worden door de Europese discussies over het landbouwbeleid: gaan we voor schaalvergroting en wereldproductie of kiezen we voor een meer duurzame en landschapsinclusieve landbouw. De hoeveelheid vrijkomende agrarische bebouwing en de rol die boeren spelen bij het onderhoud van ons cultuurlandschap zullen hierdoor sterk bepaald worden. En kunnen we deze transformatie van het landelijk gebied begeleiden met goed ontwerp zodat we een betekenisvol landschap behouden? Interessant is overigens dat minister Schouten aanschuift bij het overleg van ‘de vierhoek’ waarin het financieel-economisch en sociaal beleid wordt bepaald. Een regulier overleg tussen de ministers van Algemene Zaken, Sociale Zaken, Financiën en Economische Zaken waar dus nu ook de Landbouwminister bij mag aanschuiven. Het overleg is daarom omgedoopt tot ‘vijfhoek’.

Tenslotte, een ‘undercover minister van erfgoed’. In de vijfhoek is Wopke Hoekstra, de nieuwe minister van Financiën. In Trouw stond onlangs een profielschets van hem. Samen met vrienden bracht hij in 2004 een bezoek aan Berlijn. Zijn vriend Joost Ringeling, die hij sinds zijn 12e kent, schrijft hierover in de krant: ‘wij dachten: we gaan een biertje drinken. Maar Wopke nam ons mee van de ene historische plek naar het volgende museum. Later zat hij in de raad van toezicht van het Scheepvaart Museum in Amsterdam (…). Wopke vindt dat je moeten weten wat er in het verleden is gebeurd, om te bepalen waar het in de toekomst naartoe moet’.

Al met al lijkt het er op dat erfgoed een verbindend onderwerp zou kunnen zijn voor dit Kabinet. De geschiedenis als fundament om op te bouwen: in het ruimtelijk dossier, de wateropgave, krimp en groei van dorp en stad, de energietransitie, de transformatie van het landelijk gebied en natuurlijk binnen cultuur. Dat belooft!

Frank Strolenberg & Hans Lars Boetes

The following two tabs change content below.

Frank Strolenberg

Laatste berichten van Frank Strolenberg (toon alles)