Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Maandag 20 april wordt het project Erfgoed Gezocht Junior gelanceerd. In dit project, ontwikkeld door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de Universiteit Leiden, kunnen kinderen in de leeftijd van 8 tot 12 jaar op de computer meespeuren naar archeologische resten op de Veluwe en nieuwe grafheuvels en prehistorische akkersystemen ontdekken. Door mee te speuren zijn de kinderen even zelf archeoloog en leveren ze een waardevolle bijdrage aan wetenschappelijk onderzoek.
Archeologen van MUG ingenieursbureau graven de komende tijd verder in de Groninger wijk Helpman. De archeologen vonden eind maart op het terrein van de gesloopte zusterflat van het voormalige Rooms Katholieke Ziekenhuis in Helpman al een 12e eeuwse boerderij. “Het is een van de meest opvallende onderzoeken in de stad geworden’’, zegt archeoloog Cuno Koopstra. “We hebben onder een 15e eeuwse gracht sporen van een oudere gracht gevonden en een 16e eeuwse put. Er kwamen ook munten tevoorschijn, opnieuw een teken dat er behoorlijk veel economische activiteit was.’’
De verdronken dorpen in de Oosterschelde en Westerschelde zijn eeuwenoud en kunnen ons nog veel leren, vertelt archeologisch adviseur van de gemeente Reimerswaal Karel-Jan Kerckhaert. Daarom is hij blij dat archeologen van Erfgoed Zeeland dit jaar onderzoek gaan doen naar het verdronken dorp Tolsende. “De stormvloeden van 1530 en 1532 vaagden een heel dorp in één keer weg, maar je ziet het nog wel liggen. Dat is bijna onvoorstelbaar.” Opschoning van de bodem vormt een bedreiging voor de archeologische resten in de Oosterschelde. “Daarom is het belangrijk om de buitendijkse archeologische resten nu te documenteren.”
Vijf zeventiende-eeuwse schotels die in 2018 zijn gevonden bij bouwwerkzaamheden in een oude waterput in Enkhuizen zijn door de provincie Noord-Holland gerestaureerd. Vier borden tonen een identieke beschildering van Christus aan het kruis. Wat deze vondst extra bijzonder maakt is dat deze informatie verschaft over de gebruikers van de schotels. De bijbelse borden duiden op de katholieke gemeenschap die in het protestantse West-Friesland tijdens de opstand wel hun geloof mochten belijden, maar dit vooral binnenskamers dienden te doen. Om dit geloof in huis te uiten, tooiden zij hun woning met de bijbelse voorstellingen.
‘Donker, fascinerend, vol geheimen’. De ondergrond lijkt een steeds belangrijker onderwerp te worden binnen verschillende disciplines. Veerle Simons ziet het ook bij haar op kantoor. In opdracht van de provincie Overijssel werkt MUST Stedebouw momenteel aan de Bodematlas Twente. Een atlas waarin aandacht is voor o.a. grondwater, archeologie, het bodemleven en energie. Met de atlas wil de provincie de relatie tussen mens en bodem in haar regio in beeld brengen. Hierdoor wordt de kennis over en de waarde van de Twentse bodem vergroot. En daarnaast kan het een verbindend effect hebben.
Gemeentelijke bestuurders klagen steen en been over de stringente regelgeving van het Rijk rond archeologie. Naleving van de voorschriften kost ze handenvol geld, maar levert weinig op. Toch biedt de wetgeving voldoende vrijheid om een eigen erfgoedbeleid te ontwikkelen en dat rendabel in te passen in de ruimtelijke ontwikkeling. Dat besef is nog steeds niet doorgedrongen, stelt Boudewijn Goudswaard, directeur van The Missing Link. Hij citeert daarbij de Spartaan Jules Deelder: ‘Als er ruimte ligt, moet je die wel pakken’.
Batavialand in Lelystad is dicht in verband met de coronamaatregelen. Daarom biedt het museum nu een kijkje achter de schermen via filmpjes. In deel 5 van de serie neemt Wim je mee naar de ArcheoHotspot. Dit is de plek waar je een archeoloog aan het werk ziet.
De gemeente Houten wil in Houten Zuid, ten zuiden van de warmtekrachtcentrale aan de Raaigras, woningen bouwen. Dit terrein is echter een bijzonder plek want het is een archeologisch rijksmonument. Een archeologisch monument is een terrein dat deel uitmaakt van ons cultureel erfgoed, omdat op of in de bodem van dat terrein resten, voorwerpen of andere sporen van menselijke aanwezigheid in het verleden bewaard zijn gebleven. Hier is al een keer een proefopgraving gedaan. Dat onderzoek heeft aangetoond dat er binnen de grenzen van het monument ten minste twee vindplaatsen zijn.
Op zoek naar eeuwenoude grafheuvels, karrensporen of prehistorische akkers op de Utrechtse Heuvelrug: daar hoef je je huis niet meer voor uit. In het project Erfgoed Gezocht kan iedereen op digitale hoogtekaarten meespeuren naar zulke overblijfselen uit een ver verleden. “Ons voornaamste doel is de bescherming van archeologisch erfgoed”, vertelt projectleider Eva Kaptijn. “Als we niet weten waar de grafheuvels liggen, kunnen we ze ook niet beschermen. “Daarnaast moet het project kennis opleveren over de prehistorische samenleving. “We leren bijvoorbeeld hoe mensen toen met hun doden omgingen en hoe ze met landbouw bezig waren.”
Een deel van de historische binnendijk de Pingjumer Halsband krijgt toch geen monumentenstatus. Een eigenaar van een perceel had daar bezwaar tegen omdat hij zijn deel van de dijk heeft platgeslagen. De gemeente Súdwest-Fryslân heeft in december het 13,5 kilometer lange tracé tot monument uitgeroepen. Die status moet het dijklichaam, dat minstens zeven terpen tussen de twaalfde en negentiende eeuw beschermde, in stand houden.
Bij opgravingen op het Kerkplein in Hoorn zijn tientallen vijftiende eeuwse skeletten gevonden. “Dit zijn prachtige vondsten. Dit is de bakermat van Hoorn en één van de oudste fases”, aldus Bart ter Steege van archeologie West-Friesland. Vorige week werd er op de plek waar straks een drie meter diepe waterput moet komen voor de aanleg van een fontein, al een bottemuur gevonden. Wat de vondst van deze week bijzonder maakt, is dat er vooral skeletten van jong volwassenen gevonden zijn.
Bij de invoering van de Erfgoedwet in 2016 is voor de Nederlandse archeologie een nieuw kwaliteitssysteem in werking getreden. Door bureau SIRM is in 2019 een evaluatie uitgevoerd op basis van een door het CCvD vastgesteld Plan van Aanpak. Hieruit komt naar voren dat het systeem werkt, maar dat het niet alle gestelde doelen bereikt.
