Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Het huis van oorlogsdagboekenschrijfster Etty Hillesum in Amsterdam wordt voorlopig niet gesloopt. De gemeente, die het dossier overneemt van stadsdeel Zuid, laat onderzoeken of het pand aan de Gabriël Metsustraat een monumentale status kan krijgen. Zolang het onderzoek loopt, is de woning beschermd tegen sloop. Een vastgoedinvesteerder wil het pand slopen voor nieuwbouwwoningen. Vanuit de buurt en de politiek ontstond veel protest.
In de gemeente Groningen staan veel waardevolle panden die geen monument of beschermd stadsgezicht zijn. Het college van b en w maakt een bestemmingsplan om dat soort gebouwen te beschermen. “Dit is goed nieuws voor iedereen die gebouwde cultuurhistorie een warm hart toedraagt”, vindt wethouder Roeland van der Schaaf (PvdA). De afgelopen maanden heeft hij laten inventariseren welke panden en wijken van historische waarde zijn, maar niet worden beschermd. Uit die telling komen ruim 5700 objecten naar voren. De gemeente wil uiterlijk begin juni starten met inzage en inspraak voor de bewoners.
Een motie van de VVD, met als doel de gemeenteraad van Bergen op Zoom in bepaalde gevallen te laten beslissen over de monumentenstatus, werd op voorhand al van tafel geveegd. Aanleiding van de motie is de commotie rond de bijgebouwen van de Sint Antoniusmolen in Halsteren. Het Monumenten Advies Bureau gaf de bijgebouwen 76 punten, daarmee is het een twijfelgeval. Het college van B & W heeft de panden toen slooprijp verklaard. Daar wringt de schoen voor de VVD. “Bij panden met een score van 75 tot 79 punten zou de gemeenteraad moeten beslissen. Dan betrek je de inwoners meer bij het besluit en dat is democratischer.”
De commissie Amsterdam van Heemschut juicht het toe dat wordt gekeken naar de architectonische kwaliteiten van het IJplein in Amsterdam Noord. Onlangs werd bekend dat het plein door de stadsdeelcommissie Noord wordt voorgedragen tot beschermd stadsgezicht. Heemschut drong al eerder aan op een onderzoek naar de kwaliteiten van het plein. Het IJplein, gerealiseerd onder leiding van Rem Koolhas, is een kenmerkend woningbouwproject uit de periode van stadsvernieuwingen na 1965. Helaas staan delen van deze wijk momenteel sterk onder druk en wordt er overwogen om één van de appartementsgebouwen te slopen.
Het dagelijks bestuur van stadsdeel Zuid van Amsterdam heeft op 21 april besloten om een procedure op te starten tot het al dan niet aanwijzen van de panden Gabriël Metsustraat 2-4-6 (waaronder woning van oorlogsdagboekenschrijfster Etty Hillesum) als gemeentelijk monument. Dit naar aanleiding van een verzoek van het Cuypers Genootschap. Omdat er voor de genoemde panden een bouwaanvraag loopt, zal de procedure met spoed worden doorlopen.
Het ensemble van woning, schuur en loods bij de Antoniusmolen In Halsteren krijgt van het Bergse college niet de status van gemeentelijk monument. Vereniging De Westbrabantse Molens overweegt in beroep te gaan. Ondernemer Erwin Goudriaan wil achter de rijksmonumentale molen een Zorghuys voor palliatieve en dementerende cliënten bouwen. De drie bijgebouwen op het voorterrein moeten dan wijken. De eigenaar, stichting Vrienden van de Antoniusmolen en de Dorpsraad Halsteren staan achter het plan. Maar Vereniging De Westbrabantse Molens wijst op de uniciteit en ontwikkeling van het ensemble, wat het behoudenswaardig maakt.
Amsterdam gaat oude gevelstukken weggeven. Er kwamen vierhonderd veelzijdige aanvragen binnen. Maar de oproep laat in monumentenland een langlopende discussie opwaaien, of je bouwfragmenten wel elders dan op de oorspronkelijke plaats mag aanbrengen. Walther Schoonenberg van Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad vindt het idioot om gevelfragmenten tegen een moderne gevel te plakken. “Sinds 1909 bewaart de gemeente gevelfragmenten voor hergebruik in de Amsterdamse binnenstad. Aan deze traditie komt nu een eind.” De gemeente deelt de zorgen maar deels. Er is geen geld voor onderzoek en zij zien de gevelfragmenten daarom liever weer terug in de stad.
Gemeentelijke bestuurders klagen steen en been over de stringente regelgeving van het Rijk rond archeologie. Naleving van de voorschriften kost ze handenvol geld, maar levert weinig op. Toch biedt de wetgeving voldoende vrijheid om een eigen erfgoedbeleid te ontwikkelen en dat rendabel in te passen in de ruimtelijke ontwikkeling. Dat besef is nog steeds niet doorgedrongen, stelt Boudewijn Goudswaard, directeur van The Missing Link. Hij citeert daarbij de Spartaan Jules Deelder: ‘Als er ruimte ligt, moet je die wel pakken’.
Op verzoek van historische vereniging Wageningen Monumentaal gaat de gemeente graven van bijzondere Wageningers als gemeentelijk monument onderhouden. “Ze vertellen de geschiedenis van de gemeente Wageningen”, zegt burgemeester Geert van Rumund. De gemeente heeft een inventarisatie gemaakt van alle graven op begraafplaats Leeuwerenk. Zo’n 400 daarvan worden nader bekeken. “De esthetische waarde van het graf, maar ook de toegepaste materiaalsoorten, aanwezigheid van symbolen en onderdelen als een grafketting of andere graftekens, duiden de waarde aan”, meldt de gemeente. Het gaat om graven waarvan afstand is gedaan door de nabestaanden of waarvan de nabestaanden onbekend zijn.
Voormalig zorgcentrum Huize St. Catharina in Bergen op Zoom kan volledig tegen de vlakte, want het hoofdgebouw aan het St. Catharinaplein en het voormalig zusterhuis krijgen niet de status van gemeentelijk monument. Dat heeft wethouder Patrick van der Velden vrijdag bekendgemaakt. Het Cuypersgenootschap en Vereniging tot Behoud Ketrientje zijn van plan om naar de rechter te stappen. Piet Juten van Behoud Ketrientje: “Er zijn wel vier onderzoeken die aantonen dat beide gebouwen monumenten zijn.” Ook opperde de vereniging het idee om alleen de voorgevel te behouden, maar dit plan kreeg geen bijval.
Veel erfgoed in Gooise meren heeft een beschermde status, in de vorm van rijks-, provinciaal of gemeentelijk monument. Wat het college van B&W betreft mag de monumentenlijst zeker nog worden uitgebreid. Afgelopen weken bleek dat een aantal inwoners daarover twijfels heeft. Volgens de vereniging Heemschut verlopen vooral in Bussum de procedures voor een monumentenstatus te traag of wordt deze soms ten onechte helemaal niet toegekend. De gemeente licht graag toe hoe zij hieraan invulling geeft.
De monumentale kapel Boldershof in Druten, ontworpen door Eduard Cuypers in 1907, staat te koop. De gemeente is op zoek naar iemand die de hallen wil vullen met kunst en cultuur. In 2010 is Boldershof gerenoveerd en gerestaureerd, zodat de kerk er weer uitziet zoals in 1907. ‘Dat is erg bijzonder, want dit is de enige kapel van Cuypers die er nog uitziet zoals het origineel’, vertelt Neel van den Oever, archiefmedewerker bij ‘s Heeren Loo. Druten geeft aan bereid te zijn het bestemmingsplan deels te veranderen, zodat een sectie gebruikt kan worden als woning.
