Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Onder archeologen is beroering ontstaan over de keuze die de gemeente Hollandse Kroon heeft gemaakt in haar Omgevingsvisie ten aanzien van de omgang met haar (archeologisch) bodemarchief. De Rijksdienst Cultureel Erfgoed (RCE) noemt de gemeente Hollands Kroon de gemeente met het slechtste archeologiebeleid in Nederland. Maar wat is er nu precies aan de hand in Hollands Kroon? Hier een kleine reconstructie van feiten en fictie voor zover ik die ken.
Gemeente Gouda en kerkgenootschappen gaan samen een plan maken om het religieus erfgoed voor de stad duurzaam in stand te houden. Wethouder Thierry van Vugt: “Ons religieus erfgoed is ons dierbaar. We hebben samen een taak om hiervoor een duurzaam toekomstperspectief te bieden.” Donderdag wordt een intentieverklaring getekend, met deze verklaring als onderlegger zal de gemeente een subsidieaanvraag bij het ministerie van OCW indienen.
In het Land van Maas en Waal zijn in de jaren 50 van de vorige eeuw 96 nieuwe boerderijen gebouwd in het kader van bedrijfsverplaatsing vanuit dorpskernen. Dit was mogelijk nadat komgronden door ontwatering, ontsluiting en ontginning tot landbouwgronden waren getransformeerd. Een inventarisatie van het Gelders Genootschap in 2014 leverde een goed beeld op van de rijke verscheidenheid aan boerderijen. Heemschut Gelderland vindt dat de gemeente West Maas en Waal en de gemeente Druten na vele jaren onderzoek nu moeten besluiten of de boerderijen al dan niet een gemeentelijke monumentenstatus krijgen.
De rijksmonumentale theekoepel langs het Wallenpad in Wageningen staat al jaren leeg en dreigt te verloederen. Wageningen Monumentaal en Historische Vereniging Oud Wageningen hebben de gemeente Wageningen verzocht te handhaven. De erfgoedverenigingen geven de gemeente zes weken de tijd om met de herstelwerkzaamheden te beginnen. “Als er dan niets is gebeurd, stappen we naar de provincie”, zegt René Siemens van Wageningen Monumentaal. De gemeente wil de theekoepel verkopen. De erfgoedverenigingen hebben al in 2015 aangeboden het beheer over de theekoepel over te nemen.
De gemeente Wierden gaat een lijst opstellen met bijzondere graven die behouden moeten worden. Het gaat onder andere om graven van Molukse veteranen van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger (KNIL). De gemeente gaat de lijst samenstellen met stichting Maluku4Maluku en de Historische Kring Wierden. Het zal voor het eerst zijn dat in Nederland graven van Molukse veteranen de status van bijzonder graf krijgen.
De lokale partij PRO vindt het monumentenbeleid in de gemeente Kaag en Braassem achterhaald. Wie een huis of boerderij bezit dat is aangewezen als gemeentelijk monument, moet alle onderhoudskosten zelf dragen, terwijl er wel hogere eisen worden gesteld aan de kwaliteit van het materiaal dat wordt gebruikt. PRO zoekt de oplossing daarom in het instellen van een lijst met beeldbepalende panden. Hierdoor blijven de gebouwen op die lijst wel behouden, maar hebben de eigenaren meer vrijheid.
Gemeente Kaag en Braassem wil af van de gemeentelijke monumentenlijst. Daarvoor in de plaats moet een systeem komen met karakteristieke gebouwen en gebieden. Karel Loeff, directeur van erfgoedvereniging Heemschut, verteld in een interview wat Heemschut van het plan vindt. Loeff: ‘Ons voornaamste bezwaar in dit voorstel is dat bij een aanwijzing als karakteristiek een aantal zaken vergunningvrij worden. Daarbij kunnen belangrijke erfgoedwaarden worden aangetast, zoals het aanzicht en percele. Een toets vanuit de gemeente ontbreekt.’ Volgens Loeff staat erfgoed door de groeiende behoefte aan nieuwbouwwoningen en de hoge verduurzamingskosten steeds meer onder druk.
Hoewel de procedure al was opgestart, heeft stadsdeel Zuid besloten de Gaasterlandschool in Amsterdam niet als monument aan te wijzen. Woningbouw krijgt de voorkeur. Erfgoedvereniging Heemschut gaat bezwaar maken tegen dit besluit. Volgens Heemschut is de voormalige Rooms-Katholieke Nijverheidsschool een icoon in de categorie jonge monumenten van na 1965. “Het is belangrijk dat Amsterdam dit soort gebouwen bewaart. (…) Als dat niet gebeurt, verdwijnt al gauw een groot deel van het toekomstig erfgoed”, aldus Norman Vervat van Heemschut.
De gemeenten Berg en Dal, Beuningen, Druten, Heumen en Wijchen hebben de intentie om ook in de toekomst nauw samen te werken op het gebied van archeologie. De afgelopen jaren gebeurde dat al, in samenwerking met de gemeente Nijmegen, maar die stopt ermee vanwege bezuinigingen. Vanuit de provincie Gelderland wordt gestimuleerd dat de regiogemeenten samenwerken met een regioarcheoloog. Daar stelt de provincie ook subsidie voor beschikbaar.
Op basis van een lijst met circa tweeduizend objecten wordt in Alphen aan den Rijn een paraplubestemmingsplan gemaakt om cultuurhistorisch erfgoed te beschermen. De gemeente gaat hierover eerst met eigenaren in gesprek, om bezwaring tegen de bescherming te voorkomen. Het paraplubestemmingsplan is een planologische maatregel voor de hele gemeente. Door hier de objecten op de lijst met cultuurhistorisch erfgoed onder te brengen, hoeft niet alles apart als monument te worden aangewezen.
Het college van B en W van gemeente Kaag en Braassem wil af van de gemeentelijke monumentenlijst. Het college stelt dat de monumentenlijst kosten en belemmeringen voor de eigenaren van de monumenten met zich meebrengt. Volgens het college moet er een nieuw systeem komen waarbij de gemeente niet langer de dingen bepaalt, maar waarbij partijen samen tot een oplossing kunnen komen. Het Cuypersgenootschap en erfgoedvereniging Heemschut vrezen dat veel erfgoed zal worden aangetast door dit beleid. Heemschut roept de gemeenteraad op het voorstel van het college af te wijzen en het huidige systeem te verbeteren.
De toekomst van kasteel Neerijnen is onzeker. Nu gemeente Neerijnen is opgegaan in West Betuwe is het kasteel als gemeentehuis overbodig geworden. De gemeente zoekt daarom naarstig naar een nieuwe huurder. Een belangrijk uitgangspunt is het behouden van het kasteel voor de inwoners, het moet openbaar gebied blijven. Als het niet lukt om snel een huurder te vinden, gaat de gemeente in onderhandeling met het Geldersch Landschap, de eigenaar van het kasteel.
