Eeuwenoude zandwegen nog steeds bedreigd

De Roovert.
De Roovert. Foto via Google Streetview

Red de historische zandweg!’ Met deze petitie proberen bewoners van gemeente Lochem te voorkomen dat er weer een historische zandweg verdwijnt. De weg staat op de nominatie te veranderen in een geasfalteerde fietssnelweg.

Zandweg in het Epserbos. Foto: still uit video zandwegblijft.nl

Niet het eerste geval

De zandweg door het Epser bos, is zeker niet de eerst zandweg die gevaar loopt te verdwijnen. Al decennia lang wordt er op allerlei plekken in Nederland aan de steeds zeldzamer wordende zandwegen ‘geknaagd’. Er lijkt altijd wel een nobele reden te vinden om de handen voor de asfaltering op elkaar te krijgen. Zoals in het geval van Lochem, een fietssnelweg, wie kan daar nu tegen zijn?

Voor een andere zandweg in gemeente Lochem, de Ossenbeltsdijk, heeft de gemeente ook het voornemen om ondanks de vele protesten van bewoners te gaan asfalteren maar daar loopt nog een juridische procedure.

Voor een ander voorbeeld, de Zandweg in de Utrechtse wijk De Meern kwam de redding te laat. Deze weg werd in 2013 geasfalteerd voor het aanleggen van, inderdaad, een fietssnelweg. En zo zijn er waarschijnlijk talloze voorbeelden te noemen.

Die protesten komen meestal vooral uit de hoek van natuurbescherming. Voor wie vanuit het oogpunt van cultuurhistorie kijkt is de aantasting misschien nog bedreigender.

Óók cultuurhistorische waarde

Er is vaak weinig bekend over de geschiedenis van deze zandwegen, maar niet zelden zijn ze al honderden jaren in gebruik. En misschien soms nog wel langer.

De wegen vormden zich meestal als de makkelijkste en kortste route door het landschap. Zolang dat landschap niet drastisch veranderde, bleef de weg waar hij was. Van sommige wegen wordt vermoed dat ze al vanaf de prehistorie in gebruik zijn.

Cultuurhistorisch onderzoek

Het zou daarom ook niet gek zijn wanneer er voorafgaand aan dit soort beslissingen, voor zover dat nog niet gebeurt, een gedegen cultuurhistorisch onderzoek plaats zou vinden, waarbij niet alleen de beschikbare stafkaarten bekeken worden maar bijvoorbeeld ook wordt gesproken met de gemeentelijk of regionale archeoloog.

En het zou ook niet gek zijn wanneer de overweging van een ‘monumentale status’ op tafel komt. Die is niet alleen bedoeld voor de bescherming van oude gebouwen. Ook archeologische vindplaatsen of ‘landschappelijke structuren’ kunnen tot gemeentelijk- of rijksmonument worden uitgeroepen. Er zijn al voorbeelden van zandwegen die nu ‘gemeentelijk monument’ zijn.

De Roovert.
De Roovert. Foto via Google Streetview

In 2016 startte de provincie Noord-Brabant een onderzoek naar de bescherming van zandwegen in natuurgebieden. Het onderzoek was een reactie op de noodkreet van Brabantse natuurverenigingen die constateerden dat er steeds meer zandwegen verdwenen. En met succes, later dat jaar kreeg de Roovert, de eeuwenoude zandweg tussen Hilvarenbeek en Poppel, de status van gemeentelijk monument.

Hoe verder in Lochem?

Gemeente Lochem gaat vanaf volgende week de omwonenden informeren en ‘consulteren’ over het asfalteren van de zandweg door het Epserbos. Het definitieve besluit over de plannen zal nog vier weken op zich laten wachten. Herbert-Jan Hiep, directeur IVEM, zegt hierover: “Ik zou er als bestuurder trots op zijn wanneer ik zo’n oude weg zou kunnen beschermen.”

  1. Goed zo bewoners van Lochem !! Zand wegen zijn ook veel makkelijker om op te wandelen, het is veel beter voor je knieen, enkels en hele benen !!!!
    Ik ben het met jullie helemaal eens !!!
    Groet uit East Sussex,
    Gerard Lemmens

  2. In Brabant is op 20 oktober 2019 de Zondag van de Zandpaden gehouden. Dit was een evenement waarbij cultuur werd ingezet om partij te trekken voor de natuur = zandpaden. Er is onder meer een film gemaakt ( https://www.youtube.com/watch?v=kdZ5KiAdbFE, twee boeken uitgegeven, wedstrijden gehouden voor amateurschilders en – fotografen en er is een methode ontwikkeld ‘hoe zandpaden te beschermen’. deze methode is verkrijgbaat bij Brabantse Milieu Federatie. De strijd voor het behoud van zandpaden is erg belangrijk en zou landelijk moeten worden gestreden. Succes in Lochem!!!

  3. Wie wil weten wat fietssnelwegen, meer in het algemeen snel rijdende fietsers kunnen veroorzaken moet het aantal ongevallen op de Posbank/Herikhuizerveld in de gemeente Rheden eens bekijken. Niet helemaal vergelijkbaar, maar toch…..

  4. Hoi, eens met de strekking van het artikel. Alleen het voorbeeld van de Zandweg in De Meern is hier niet helemaal op z’n plaats: die weg heet wel Zandweg, maar is sinds de moderne tijd een smallere weg aan de noordzijde van het riviertje de Leidse Rijn (aan de zuidzijde ligt de bredere RIjksstraatweg). Overigens lijkt het me een prima oplossing voor de fietsers als er een smal verhard pad naast de zandweg aangelegd wordt.

  5. de keuze is eenvoudig: schoonheid, asfalt kan nooit op tegen zand.
    daarnaast moet dat vermeende fietspad over de ijsseldijk aangelegd worden, een enorm suffe misser, omdat een enkele bewoner het tegenhoudt, ik zou zeggen: onteigenen.

  6. Hierbij een reactie namens de gemeente Lochem, team verkeer: de provincie Gelderland en de gemeente Lochem zijn momenteel bezig met een verkennende variantenstudie fietsroute Epse – Harfsen. We werken hier meerdere varianten over de Lochemseweg (N339) uit en ook twee varianten over de Oude Larenseweg en Driekieftenweg. Het betreft hier geen fietssnelweg, maar een overige fietsroute waarbij in de uitwerking van de Oude Larenseweg en Driekieftenweg alleen een gedeelte voor fietsers wordt verhard. Een groot deel van de zandweg blijft behouden. De gemeente Lochem ziet zandwegen als een kenmerkend en waardevol onderdeel van het plaatselijke landschap. Binnenkort bespreken we de uitwerkingen met de omgeving. We nodigen iedereen van harte uit om dan te reageren op de plannen.

  7. Gewoon een onzalig plan; behoudt de rustige zandweg en het charmante, echt oude fietspad. Fraai en cultuurhistorisch erfgoed. En natuurbehoud voor planten, dieren en mensen.

  8. Boosdoeners zijn sommige automobilisten op de N339 die daar veel harder rijden dan de toegestane maximum snelheid van 60 km per uur. Fietsers langs de N339 voelen zich daardoor onveilig. Provincie en gemeente zoeken nu naar een veilig alternatief voor die fietsers. Daarbij is de Oude Larenseweg in beeld gekomen. Daar zou dan een dubbele fietsstrook van 2.5 meter breed beton moeten komen. De Oude Larenseweg is echter een van de weinige overgebleven cultuurhistorisch waardevolle zandwegen in de Achterhoek, midden in een schitterend coulissen landschap met ook nog bijzonder veel natuurwaarden. Het zou krankjorum zijn om het bijzondere karakter van deze unieke zandweg op te offeren, alleen omdat sommige automobilisten op de N339 zich niet aan de maximum snelheid willen houden. Provincie en gemeente, pak daarom die automobilisten aan of doe iets aan de inrichting van de N339, zodat fietsers daar wel veilig kunnen fietsen, maar laat de Oude Larenseweg met rust.

  9. De Oude Larenseweg is bij mijn weten in origine een eeuwenoude west-oost georiënteerde Hessenweg, ook met oversteek over de IJssel. Mede hierdoor is deze grotendeels nog altijd fraaie zandweg, zowel landschappelijk als cultuurhistorisch van veel belang voor de beleving van onze omgeving.

  10. erg mee eens, er wordt iha. veel te hard gereden op die N-339, het begrip ‘handhaving’ kan hier wellicht in ere hersteld worden…

  11. Voor andere zandwegen heeft Arcadis wel een “oplossing”. Keiharde klei-achtige troep waardoor het er wel op lijkt maar alle bodemleven om zeep geholpen wordt maar …..belangrijker, de verwende toerist geen vieze schoentjes krijgt en of er lekker hard op hard zonder modderplasjes over heen gejakkerd kan worden.

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

We hebben zorg genomen om alle rechthebbenden voor hier gereproduceerde foto's te traceren, soms evenwel zonder succes. Iemand die in dit opzicht meent rechten te hebben wordt vriendelijk verzocht om contact op te nemen met de redactie van de Erfgoedstem.