Kennis omzetten in kunde, dat is waar de ErfgoedAcademie om draait. Met cursussen, webinars, netwerkbijeenkomsten en meerdaagse leergangen leer je bij dit cursusinstituut kennis ook duurzaam in te zetten. Want je erfgoedkennis uitbreiden is één ding, maar hoe pas je die kennis in de praktijk toe? Niet alleen op Nederlandse bodem, maar ook in het Caribisch deel van ons Koninkrijk zet het cursusinstituut zich in voor het behoud en beleven van erfgoed. Yvonne Ploum, directeur van de ErfgoedAcademie vertelt over het Dutch Caribbean Heritage Platform (DCHP) waarin erfgoedinstellingen van de zes eilanden samenwerken voor het behoud van cultureel erfgoed.
Steeds meer aandacht voor erfgoed in Caribisch deel van Nederland
Staatssecretaris Gunay Uslu van Cultuur en Media heeft 10 miljoen euro extra beschikbaar gesteld voor monumenten in het Caribische deel van het Koninkrijk, zo staat beschreven in de meerjarenbrief van staatssecretaris Uslu aan de Tweede Kamer. Dat is goed nieuws, vindt ook Yvonne. “Ook daar ligt een hele rijke geschiedenis die we graag in stand willen houden en duurzaam inzetten voor de samenleving van vandaag. De condities die we in Nederland gewend zijn, zijn daar niet vanzelfsprekend. Sommige eilanden krijgen te maken met tropische stormen, stroomuitval of andere logistieke uitdagingen. Daarnaast heb je met meerdere eilanden te maken, die allemaal weer hun eigen regels hanteren. Om erfgoed te behouden is maatwerk nodig en dat kost tijd.”
Maatwerk
Het Caribisch deel van het Koninkrijk bestaat uit de landen Aruba, Curaçao en Sint-Maarten en openbare lichamen Bonaire, Sint-Eustatius en Saba. Allemaal eilanden met een eigen verhaal. En daarbij horen ook verschillende regels en culturen. “Erfgoed is een belangrijk deel van de identiteit van een plek. Het laat zien waar je vandaan komt. Kennis over het verleden is nodig om het heden en de toekomst te beschermen. We kunnen erfgoed op de eilanden nog veel beter inzetten als middel om de basisvoorzieningen daar beter op orde te krijgen. Woningbouw en energietransitie zijn grote opgaven. Hoe kunnen we meer inzetten op restauraties of herbestemming van een bestaand gebouw? In plaats van de bestaande bouw inruilen voor grote toeristenresorts? Daar heeft de lokale bevolking niks aan. We moeten samen kijken welke mogelijkheden er zijn en die kennis goed blijven uitwisselen.”
Van kennis naar kunde
De ErfgoedAcademie bestaat nu ruim 35 jaar. Met een klein en ondernemend team zetten zij zich met veel plezier in voor erfgoedprofessionals. In 2015 gaf de ErfgoedAcademie voor het eerst een cursus (Erfgoedfilosofie) op de eilanden. Dat veel regels rondom erfgoed in het Caribisch gebied anders zijn dan in Nederland, vindt Yvonne niet erg. “Wij komen niet vertellen hoe het moet. De ErfgoedAcademie is de partij die meedenkt over het didactische aspect. De experts zitten op de eilanden zelf. Maar hoe zet je de kennis van lokale experts om in een goed en praktisch toepasbaar programma? Hoe zet je kennis om in kunde? Inmiddels draaien we in het Caribisch gebied al bijna 10 jaar mee. We hebben met de Dutch Carribean Heritage Platform (DCHP) en alle lokale partners veel programma’s kunnen ontwikkelen en erfgoedprofessionals verder kunnen bijscholen.”
De ErfgoedAcademie op de eilanden
In 2022 ontwikkelde en organiseerde de ErfgoedAcademie samen met het DCHP een groot leer- en netwerkcongres op Bonaire rondom het thema duurzaamheid en instandhouding van erfgoed. “We namen een technisch team mee en hebben daar een hybride congres kunnen houden, waardoor ook mensen die niet naar Bonaire konden komen, mee konden doen. Het was een groot succes! Er waren een stuk of 50 fysieke deelnemers en 30 mensen volgden het online.” Online werken is door corona in stroomversnelling gekomen, ook op de eilanden. En die digitalisering brengt voordelen, maar ook een aantal uitdagingen met zich mee. “Stroomuitval is op veel plekken een groot probleem. Mensen moesten er ook echt aan wennen in het begin om online lessen te volgen. Vanaf mei 2020 zijn we bij de ErfgoedAcademie online gaan trainen en nu is dat een onmisbaar onderdeel van ons trainingsprogramma. Jong en oud ontmoeten elkaar, professionals kunnen eenvoudiger contact leggen en leren van elkaar. Daarnaast is het duurzamer dan steeds op en neer vliegen.”
Toekomst ErfgoedAcademie
Met de ErfgoedAcademie wil Yvonne zich in blijven zetten voor erfgoedprofessionals, ook op de eilanden. In welke vorm dat gaat gebeuren laat ze nog even in het midden. “Volgend jaar bestaat het Carribean Heritage Platform (DCHP) 10 jaar. We organiseren dan ook weer een congres op een van de eilanden. Tot die tijd zijn we continu met elkaar in gesprek over de toekomst van het platform. Wat is de beste vorm om verder te gaan? Hoe kunnen we van elkaar blijven leren? Een belangrijk uitgangspunt hierbij is dat we de kennis op duurzame wijze overdragen, zodat deze behouden blijft en succesvol kan worden doorgegeven. Bovendien leren we hen de vaardigheden om het erfgoed optimaal te behouden. Met deze vaardigheden geven we hen gereedschap in handen, zodat ze zelfstandig aan de slag kunnen.”