De Erfgoedstem

Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie

MENUMENU
  • Home
  • De Erfgoedstem
    • Redactie

      Nieuwezijds Kolk 28 1012 PV Amsterdam

      Nieuws melden: redactie@erfgoedstem.nl
    • Sponsors

      Onze sponsors Adverteren in de Erfgoedstem

      Over De Erfgoedstem Publiceren in de Erfgoedstem
    • Privacy

      CookiesPrivacy Verklaring

  • Nieuwsbrieven
    • Aanmelden Erfgoedstem Afmelden Erfgoedstem
    • Nieuwsbrief archief
    • Archweb mailinglist
  • Erfgoedagenda


    • Congressen, studiedagen en lezingen


    • Cursussen en workshops


    • Oproepen en calls
  • Erfgoedvacatures
    • Vacature plaatsenVacaturebank
  • Blogs
    • Op zoek naar Faro
    • Alma Hoekstra
    • Frank Strolenberg
    • Gertjan de Boer
    • Herbert-Jan Hiep
    • Jona Lendering
    • Johan Teters
    • Léontine van Geffen-Lamers
  • Over Erfgoedstem
  • Adverteren
  • Archeologie
  • Gebouwd erfgoed
  • Groen erfgoed
  • Museumnieuws
  • Zoek

FOTOSERIE: Amsterdamse School schept Groningse baksteenexpressie

7 december 2020 • 504 • Door Redactie • Bron: Ingezonden Norma van der Horst

Amsterdamse School in Groningen. Foto’s: Norma van der Horst

In het begin van de 20e eeuw zorgde drie jonge architecten uit de hoofdstad voor een revolutie in de Nederlandse bouwkunst. Hun ‘Amsterdamse School’ vond in het hele land navolging, vooral in de provincie Groningen. Hoe kwam het dat deze expressionistische bouwstijl zo populair was in het Noorden?

Wat een toeval dat juist een Groningse architect, Jan Gratama, in 1916 als eerste de term ‘Amsterdamsche School’ gebruikte; na de hoofdstad zelf, staan namelijk in zijn geboortestreek de meeste exemplaren van deze bouwstijl. Met zijn kunstig tegelwerk, horizontaal ontworpen lijnenspel en gevels met siermetselwerk heeft de expressieve stroming uit Amsterdam in het sobere Groningse landschap van toen een verrassende uitbundigheid weten te zaaien.

Amsterdamse School in Groningen: Foto: Norma van der Horst
Amsterdamse School in Groningen: Foto: Norma van der Horst

Inspiratie

Architecten Johan der Mey, Michel de Klerk en Piet Kramer, grondleggers van de Amsterdamse School, wisten met hun rijk gedecoreerde Scheepvaarthuis in Amsterdam het hele land te inspireren. Van huizenblokken in Maastricht tot aan de ventilatiegebouwen bij de Maastunnel in Rotterdam, overal begonnen gevelversieringen en plastisch gevormde gebouwen het straatbeeld te verfraaien. Groningse architecten leerden tijdens hun opleiding of werk in de hoofdstad over de Amsterdamse School en deelden gretig hun kennis met collega’s na terugkeer in het noorden.

Amsterdamse School in Groningen: Foto: Norma van der Horst
Foto: Norma van der Horst

De Ploeg

Inmiddels had men in Groningen ook niet stilgezeten. In 1918 richtten jonge kunstenaars een kunstkring op met als doel het behoudende kunstklimaat in de provincie Groningen ‘om te ploegen’. Onder de veelzeggende naam ‘De Ploeg’ zochten zij naar nieuwe uitingen van schilderkunst, architectuur en literatuur en experimenteerden met kleur en expressieve vormen. Ze waren goed op de hoogte van nieuwe kunststromingen in Europa en deelden hun werk met het publiek via exposities in de stad. De Groningse architecten onderhielden nauwe banden met deze kunstenaars en lieten zich door hen inspireren. Sommigen, zoals Egbert Reitsma en Evert van Linge, maakten zelfs deel uit van de kunstkring en waren naast architect ook actief als kunstschilder. Zij experimenteerden met materialen zoals metaal, beton en mondsteen; een grillige, donkergekleurde baksteen.

Amsterdamse School in Groningen: Foto: Norma van der Horst
Amsterdamse School in Groningen: Foto: Norma van der Horst

Verstrakt

Via ‘De Ploeg’ kregen de Groningse ontwerpen in de jaren ’20 en ’30 kenmerken van kunststromingen als ‘De Stijl’ -die streefde naar een zo eenvoudig mogelijke vormgeving- en het Kubisme, waaraan de architecten geometrische vormen en asymmetrie ontleenden. Hierdoor creëerden de noordelijke architecten een ‘verstrakte variant’ die minder rijk was aan decoraties dan die van hun Amsterdamse collega’s. In Groningen lag minder nadruk op golvende gevels maar meer op geometrische vormen, primaire kleuren en bijzondere materialen zoals mondsteen en metaal.

Amsterdamse School in Groningen: Foto: Norma van der Horst
Amsterdamse School in Groningen: Foto: Norma van der Horst
Foto: Norma van der Horst

Klimaat

Kortom, de Amsterdamse School was in Groningen zo in trek dankzij het toenmalige kunstzinnige en experimentele klimaat van ‘Stad’. Gunstige sociaal-democratischeen economische ontwikkelingen creëerden daarnaast veel mogelijkheden voor nieuwbouw. Architecten, die nauwe banden met politici en woningbouwverenigingen onderhielden, mochten hun creatieve bouwexpressie op ‘Stad en Ommeland’ loslaten. Als nuchtere noorderling bleek Jan Gratama trouwens zelf geen vurig aanhanger van het overdadige decoratieve origineel maar ironisch genoeg zou Groningen waarschijnlijk niet hetzelfde uiterlijk hebben gekregen zonder zijn lovende woorden over “.. de moderne Amsterdamsche school met zijn expressionisme, met zijn moderne romantiek, met zijn fantasie.”

Holwierde 7. Foto: Norma van der Horst
Amsterdamse School in Groningen: Foto: Norma van der Horst
Amsterdamse School in Groningen: Foto: Norma van der Horst


Norma van der Horst is freelance fotograaf en auteur van o.a. de boeken ‘Pronkjuwelen van baksteen’ en ‘Stadjerspaleizen’ over de Amsterdamse School in Groningen. Beide boeken staan vol kleurige details en interieurs van architectonische juweeltjes uit de provincie en de stad Groningen. Te koop voor € 24,95 per stuk en te bestellen via norm@normafotografia.nl

Gerelateerd

Categorie: AAA-uitgelicht, Gebouwd erfgoed, — ESF Tags: AmsterdamseSchool

Reacties

  1. Winny Feenstra zegt

    13 december 2020 om 11:18

    Leuke en waardevolle samenvatting over de Amsterdamse school in de stad Groningen. Ook waardevol is het boekwerken over de Versteende Welvaart door Anja Reenders. Ook over de Amsterdamse school maar dan op het Groninger Hoogerland.

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Deze website gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

We hebben zorg genomen om alle rechthebbenden voor hier gereproduceerde foto's te traceren, soms evenwel zonder succes. Iemand die in dit opzicht meent rechten te hebben wordt vriendelijk verzocht om contact op te nemen met de redactie van de Erfgoedstem.

Aanmelden nieuwsbrief


Bekijk eerdere nieuwsbrieven.

Populaire berichten & pagina’s

  • Twintig jaar bouwhistorisch onderzoek in Leiden op de kaart
  • Nostalgie is hip op Facebook
  • Worden het de Roaring Twenties voor de Bloemkoolwijk?
  • Archeologische vondsten op plek brugongeval Alphen aan den Rijn
  • Oudste gebouw Nederland staat in Heerlen
  • Bezoeker ontdekt onbekende Romeinse 'keizerskop' in Delftse collectie
  • Zonnepanelen op monumenten – hoe zit het nou?
  • Faro-blog: Wat kan de koningin van de ivoren toren leren van planologie
  • Snel meer duidelijk over heropenen stadsgracht Wageningen
  • In Drenthe en Overijssel stonden veel meer middeleeuwse kastelen dan gedacht

Meest gelezen (week)

  • Nostalgie is hip op Facebook
  • Twintig jaar bouwhistorisch onderzoek in Leiden op de kaart
  • Worden het de Roaring Twenties voor de Bloemkoolwijk?
  • Faro-blog: Wat kan de koningin van de ivoren toren leren van planologie
  • Archeologische vondsten op plek brugongeval Alphen aan den Rijn
  • Nieuw platform collectioneurs.nl voor verkoop kunst, design en antiek
  • Herbestemming voor Gele Loods in Vesting Naarden
  • Boerderij van Parc Broekhuizen krijgt herontwikkeling als duurzaam restaurant
  • Hotel Britannia: 'De graffitiverf droop op het mozaïek'
  • Vrijstaand schoolmeestershuis te koop voor 1 euro

Meest gelezen (maand)

  • Oproep: Stop de verkoop van Recreatieoord Hoek van Holland
  • Archeologische vondsten op plek brugongeval Alphen aan den Rijn
  • Schoolerfgoed kan vaak rekenen op steun uit de buurt
  • Nostalgie is hip op Facebook
  • 'Al ingestort' rijksmonument in Heumen zonder toestemming gesloopt
  • Vrijstaand schoolmeestershuis te koop voor 1 euro
  • Twintig jaar bouwhistorisch onderzoek in Leiden op de kaart
  • Kasteel Neubourg, opnieuw beklopt en betast
  • De top 5 meest gelezen Erfgoedstem-berichten van 2020
  • 10 Opmerkelijke Erfgoedstem-nieuwtjes uit 2020

Meest gelezen (jaar)

  • Kasteel Neubourg, opnieuw beklopt en betast
  • In Drenthe en Overijssel stonden veel meer middeleeuwse kastelen dan gedacht
  • Verborgen kasteel Oud Haerlem blijkt 'enorm' te zijn
  • Wonen in een monumentaal pand? 4 tips
  • 'Al ingestort' rijksmonument in Heumen zonder toestemming gesloopt
  • Vrijstaand schoolmeestershuis te koop voor 1 euro
  • Beeldbank Amsterdam uitgebreid met 43.000 nieuwe foto's
  • Buurtbewoners komen in opstand tegen plannen Paleis Soestdijk
  • Interactieve kaart toont volledig middeleeuwse kastelenlandschap
  • Zonnepanelen op monumenten – hoe zit het nou?

Copyright © 2021 Erfgoedstem · Site door buro KREAS

Wij gebruiken cookies om onze website ter verbeteren. U kunt deze cookies uitzetten. Cookies Statement. Geen probleemGeen cookies