Gebouw Aurora in Amsterdam met spoed aangewezen tot monument na verzoek Heemschut

Pand Aurora Amsterdam | Erfgoedstem

Op verzoek van Heemschut Amsterdam heeft stadsdeel West op 20 december jl. het gebouw Aurora, Stadhouderskade 2-6 hoek Overtoom, aangewezen als gemeentelijk monument. Bijzonder is dat de aanwijzing het resultaat is van een spoedprocedure die door Heemschut Amsterdam is gestart op 8 juli omdat het gebouw bedreigd werd door een ingrijpende renovatie en aanpassing van de opvallende gevel.

Ontwerp
Het in 1966 voltooide kantoorgebouw Aurora is ontworpen door architect Piet Zanstra (1905-2003). Zijn eerste kantoorgebouwen, Frederiksplein 42 en Aurora, werden gebouwd in of aan de rand van het centrum en aan doorgaande wegen voor een goede bereikbaarheid. Hierna ontwierp hij o.a. het kantoorgebouw van Philips Duphar (Antonio Vivaldistraat, 1968), het Burgemeester Tellegenhuis (Maupoleum, 1971, inmiddels gesloopt), het Shellgebouw in Rotterdam (1971-1976) en een kantoorgebouw voor de Rijkspostspaarbank (Leeuwenburg, 1971-1977, thans bedreigd door gedeeltelijke sloop). De ontwikkeling van zijn architectuur wordt gekenmerkt door een toenemende verstrakking en schaalvergroting.

Gevel
De gevel heeft een traditionele opbouw bestaande uit een twee lagen hoge plint, daarboven zes standaardverdiepingen en als afsluiting een terug liggende bovenste bouwlaag onder een plat dak. De kolomafstand, 4,65 m hart op hart, is in de gevel in drieën verdeeld, zodat de gevelkolommen op 1,55 m hart op hart staan. Deze smalle venstertravee maakt het mogelijk om de gevel mee te buigen met de afgeronde straathoek. Aan de buitenzijde is de constructie bekleed met prefab gevelstijlen, borstweringen en randbalken. Deze elementen van Savonnière-steen werden door Zanstra ‘sierbeton’ genoemd. Op alle standaardverdiepingen zijn tussen de slanke stijlen en borstweringen houten tuimelramen aangebracht. De slanke gevelstijlen in combinatie met de smalle venstertraveeën benadrukken de verticaliteit van het gebouw, waardoor het geheel kleiner oogt dan het in werkelijkheid is. Dit is een belangrijke, niet te onderschatten kwaliteit van het ontwerp.

Door de afgeronde hoek, gespiegeld met de overzijde van de Overtoom, past het zich aan het drukke verkeer aan en sluit het goed aan op de hogere bebouwing aan de Stadhouderskade. Het gebouw kan worden gezien als pendant van het Autopongebouw (1955-1961) van architect J.B. Ingwersen dat in dezelfde periode aan het andere einde van de Overtoom werd gebouwd. Beide architecten zijn duidelijk beïnvloed door het werk van Le Corbusier, onder andere door het gebouw ‘op te tillen’ en op poten (pilotis) te zetten, waardoor als het ware een openbare winkelgalerij of arcade ontstaat en de architectuur ‘luchtiger’ oogt.

Spoedprocedure
Ten behoeve van het welstandbeleid kent Amsterdam een systeem van architectuurordes, dat waardevolle gebouwen een bepaalde bescherming biedt. Omdat Aurora is gelegen in de negentiende-eeuwse ring, was men nog niet aan de waardering van dit veel latere pand toegekomen. De eigenaar wilde een vergaande aanpassing van de gevel waardoor veel van de nog authentieke kwaliteit verloren zou gaan. Door een supersnelle reactie van het stadsdeel, Monumenten en Archeologie en de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit, die leidde tot een versnelde aanwijzing tot monument, kan aantasting worden voorkomen.

Afbeelding: Gert-Jan Lobbes
Bron: Heemschut