De gemeente Bloemendaal heeft een bouwstop opgelegd voor het rijksmonument klooster Alverna in Aerdenhout. De eigenaren van het pand, die het willen transformeren tot een appartementencomplex met twaalf woningen, zijn onzorgvuldig omgegaan met dit historische gebouw. De maatregel was noodzakelijk vanwege activiteiten die schadelijk zijn voor het monument.
Hierbij ging het onder andere om het vervangen van kozijnen die eigenlijk behouden zouden moeten blijven en het verwijderen van dorpels zonder toestemming. Om verdere schade te voorkomen, is aan de eigenaren gevraagd om een gedetailleerd herstelplan in te dienen. Pas na goedkeuring door het gemeentecollege kan de bouw worden hervat. Hoewel er al werkzaamheden aan het klooster zijn uitgevoerd, is het restauratieproces nog lang niet voltooid.
Restauratieproces Bedreigd
Klooster Alverna staat al leeg sinds 2011, toen de zusters Franciscanessen het pand verlieten voor een nieuw onderkomen op hetzelfde landgoed. Eerder stemde de gemeente in met het plan om het klooster om te vormen tot twaalf appartementen. Echter, de verbouwing verloopt verre van soepel. Na het vertrek van de zusters werd het pand eigendom van de Amsterdamse woningcorporatie Lieven de Key. Die corporatie wilde het klooster renoveren, maar die plannen liepen spaak. In 2017 werd het pand verkocht aan vier individuele eigenaren, elk met een deel van het gebouw in bezit. Eén van deze eigenaren, architect Menno Berger, deed later zijn deel van de hand vanwege meningsverschillen met de andere mede-eigenaren. Over deze kwestie zegt Berger nu achteraf: “Het is een lastig project, dan is het goed om dingen aan de voorkant te regelen voor je met elkaar in zee gaat.”
Buurtbewoners Verbijsterd
De buurtbewoners van het klooster zijn eveneens verbaasd over de langzame voortgang van de verbouwing gedurende meerdere jaren. Reinier Hopmans, een buurman die zich heeft verdiept in de geschiedenis van het pand, is van mening dat de nieuwe eigenaren “slimme ondernemers zijn die uit zijn op winst”. Hij maakt zich zorgen over de restauratie en vraagt zich af of er nog enige correctie mogelijk is op de talrijke zaken waarin volgens hem is afgeweken van vergunningen en voorschriften.
Hopmans geeft een voorbeeld waarbij op de bouwplaats sinds 10 augustus een van de ornamenten die het dak versieren, bij het af te voeren materiaal ligt. Bovendien meldt hij dat er in de nabijheid van het klooster een tulpenboom (Liriodendron tulipifera) is omgekomen als gevolg van de langdurige onderbemaling die nodig was voor de reconstructie van de kelder.
In 1924 vestigden de zusters Franciscanessen zich op het landgoed in de eeuwenoude hofstede Boekenrode. Vanuit dit oorspronkelijke moederhuis groeide klooster Alverna gestaag. Voor elke nieuwe zuster vormde dit de eerste stap in het kloosterleven. Op het hoogtepunt telde de congregatie in Nederland meer dan 450 zusters, voornamelijk werkzaam in het onderwijs. Tegenwoordig wonen er nog zo’n dertig oudere zusters in het nieuwe kloostergebouw op landgoed Alverna. Na hun overlijden zullen jongeren met een licht verstandelijke beperking hun intrek nemen.
Toekomst van Klooster Alverna
Namens de vier eigenaren, deelt mede-eigenaar en projectontwikkelaar Uko Jonker schriftelijk het volgende standpunt met betrekking tot de opgelegde bouwstop. “In 2011 hebben de zusters het gebouw verlaten en is het pand verkocht aan woningstichting Lieven de Key te Amsterdam. Er volgde een dramatische periode voor het pand: zeven jaar bleef het onbeheerd en onbemind. Het souterrain stond zeven jaar lang 20 centimeter onder water en het dak lekte. Deze periode heeft het monument absoluut geen goed gedaan. De restauratie werd gestart met het vernieuwen van de complete fundering met 65 nieuwe schroefinjectiepalen; een zeer ingrijpend, kostbaar en tijdrovend werk. Bijkomend probleem was dat de zusters op twee hoeken van het monument uitbouwen van trespa hadden toegevoegd. De nieuwe eigenaren hebben in samenspraak met de gemeente Bloemendaal en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed een ontwerp laten maken om de uitbouwen op beide hoeken volledig te vervangen door serres met veel glas, waardoor het gebouw eigentijdser wordt.”
“Een monumentaal pand dat zeven jaar letterlijk onder water heeft gestaan, is zodanig aangetast dat een restauratie niet een kwestie is van stucen en overschilderen. Bijkomend probleem is dat vaklieden moeilijk te krijgen zijn. Bij de restauratie van een monument zijn soms discussies met de gemeente over bepaalde punten, welke tot een tijdelijke bouwstop kunnen leiden. Zo heeft een aannemer ergens niet de juiste afmeting gehanteerd en is er discussie over de locatie van een meterkast. Uiteindelijk wordt hier altijd wel een oplossing voor gevonden.”