De inwoners van Gooise Meren zijn trots op het historisch en cultureel erfgoed binnen de gemeentegrenzen. Dat loopt uiteen van de vestingwerken en schootsvelden tot historische gebouwen, woningen en begraafplaatsen. Veel erfgoed heeft een beschermde status, in de vorm van rijks-, provinciaal of gemeentelijk monument. Wat het college van B&W betreft mag de monumentenlijst zeker nog worden uitgebreid. Afgelopen weken bleek dat een aantal inwoners daarover twijfels heeft.
In de kop boven een artikel citeerde de lokale krant een woordvoerder van Erfgoedvereniging Heemschut: “Gooise Meren heeft een structureel probleem met beschermen erfgoed.” Volgens de vereniging verlopen vooral in Bussum de procedures voor een monumentenstatus te traag of wordt deze soms ten onechte helemaal niet toegekend. De vereniging kreeg vervolgens bijval maar ook tegengas op sociale media. Als je de reacties goed leest, zie je dat eigenlijk iedereen hetzelfde sentiment deelt: we moeten ons historisch en cultureel erfgoed koesteren! Hieronder lichten we toe hoe de gemeente hieraan invulling geeft.
Bescherming van erfgoed in Gooise Meren
In Bussum zijn rond 1990 en rond 2015 monumenten aangewezen. Vijf jaar geleden lag het accent op naoorlogse monumenten, waaronder de Verlosserkerk en het eind jaren zestig uitgebreide postkantoor. De Historische Kring Bussum en het Cuypersgenootschap brachten vervolgens een aantal vooroorlogse bouwwerken onder de aandacht. Onder andere het in 1927 door Herman Sijmons ontworpen appartementengebouw aan de Nassaulaan (zie foto). Op enkele panden na zijn deze voordrachten inmiddels afgerond. Bussum telt nu 57 rijksmonumenten, één provinciaal monument en zo’n zeventig gemeentelijke monumenten. De meest waardevolle panden zijn daarmee beschermd.
Naarden telt 176 rijksmonumenten en 87 gemeentelijke monumenten. Muiden heeft 65 rijksmonumenten, Muiderberg 22. Muiden en Muiderberg tellen samen negen gemeentelijke monumenten. Dit jaar onderzoeken we of dit kan worden uitgebreid. We hopen dat inwoners ons bij de inventarisatie willen helpen.
Naast monumenten kent Gooise Meren vier door het rijk beschermde stads- en dorpsgezichten. Plannen voor wijzigingen en sloop worden hier strenger getoetst dan elders binnen de gemeente. Verder zijn in het bestemmingplan voor het centrum van Bussum zeshonderd adressen beschermd. Bij wijzigingen aan de voorgevel wordt getoetst of de waarden intact blijven.
Zorgvuldige afweging van belangen
Wanneer een pand wordt voorgedragen als gemeentelijke monument, vraagt het college eerst advies aan de onafhankelijke Commissie Ruimtelijke Kwaliteit en Erfgoed. Die toetst de architectuurhistorische, stedenbouwkundige en cultuurhistorische waarde. Het advies is voor het uiteindelijke besluit heel belangrijk. Maar het college weegt ook andere belangen mee, waaronder het belang van de eigenaar. Eigenaren zijn niet altijd blij met een monumentenstatus. Bijvoorbeeld omdat deze een belemmering kan vormen voor hun eigen bouw- of verbouwplan. En soms staat de monumentenstatus op gespannen voet met een maatschappelijk gewenste ruimtelijke ontwikkeling. Overigens is in de belangenafweging soms een middenweg mogelijk, waarbij een deel als monument wordt aangewezen. Dat is bijvoorbeeld gebeurd met de Schoutenwerf in Muiden. U kunt de monumentenlijsten van Muiden, Naarden en Bussum vinden op onze website gooisemeren.nl. Ga naar ‘bouwen-en-verbouwen/monumentenoverzicht’.