Alles leren over oude ambachten, maar dan in het klein. Jamie Kuijper volgt de opleiding Technicus Hout en Restauratie aan het Regio College in Zaandam. De opleiding combineert ambacht, innovatie en creativiteit, zodat je het later ook in de praktijk kan toepassen. Want om erfgoed te behouden in de toekomst, is het belangrijk dat er vakmensen zijn om monumenten te onderhouden, restaureren of renoveren. In de opleiding worden theorie- en praktijklessen afgewisseld met projectbezoeken en stages. Vol enthousiasme vertelt Jamie wat hij zo mooi vindt aan oude ambachten en waarom hij hoopt op een comeback.
Van lego tot zelfgeknutselde meubels
Al vanaf jonge leeftijd was Jamie aan het bouwen. Eerst met lego, daarna werden dat hutten en nog wat later maakte hij zijn eigen meubels. Materiaal verzamelde Jamie op straat bij het grofvuil. “In het begin belandden de geknutselde meubels bijna direct weer bij het grofvuil, maar dat maakte me niet uit. Het ging om het maken. Een idee hebben en dat uitvoeren, daar haalde ik voldoening uit. Ik haalde beitels bij de Action en ging gewoon aan de slag. Na een tijdje ben ik ook wel wat meubels gaan verkopen en merkte dat ik dat ondernemen ook wel heel leuk vond.” Jamie heeft eerst de opleiding Timmerman niveau 2 afgerond en is op aanraden van docent Bouke Koopman doorgestroomd naar de opleiding Technicus Hout en Restauratie. Jamie: “Tijdens de open dag kreeg ik van Bouke direct een beitel in mijn handen gedrukt en die heb ik nooit meer losgelaten. Ik vond het geweldig dat ik gelijk aan de slag kon. Al zolang ik me kan herinneren sta ik te timmeren en ben ik bezig met bouwen. Bij deze opleiding wordt dat alleen maar gestimuleerd. Maar tegelijkertijd is er ook heel veel aandacht voor detail. Het gaat om veel meer dan alleen maar timmeren, dit is echt vakmanschap.”
Excursies en leren in de praktijk
Naast het leren van technieken die al honderden jaren bestaan en het experimenteren met materialen gaan de studenten ook veel op pad. Vaak worden excursies gekoppeld aan een thema dat behandeld wordt tijdens de lessen, legt Jamie uit. “Net voor de zomervakantie hadden we het over dakbedekking. We gingen toen naar ’t Reghthuys Westzaan. Daar wordt op dit moment het dak gerenoveerd. Voor mij en veel andere klasgenoten was dat een van de eerste keren dat we leien stenen konden zien op een open dak. Dat was heel indrukwekkend en je voelt je dan als student ook heel serieus genomen. Het helpt om die materialen in het echt te zien, om beter te begrijpen hoe je ze toe kan passen.”
Derde prijs op het NK Skills
In maart 2023 stond Jamie in de finale van Skills, een jaarlijks evenement waar deelnemers strijden om de titel van Nederlands kampioen in hun vakgebied. Jamie werd derde op het onderdeel Bouwtimmeren. Docent Bouke Koopman is sinds februari jury-expert bij de wedstrijd. De deelnemers moesten een kapconstructie namaken op schaal. Ze kregen een bouwtekening en moesten deze vertalen naar de praktijk. Het was een pittige opdracht, vertelt Jamie. “Door de opleiding ben ik het afgelopen jaar enorm gegroeid op gebied van handvaardigheid en technisch inzicht. Dat heeft mij gered bij deze wedstrijd. Ik heb vroeger al veel geoefend met hutten bouwen en speren maken, maar door de opleiding scoorde ik nu ook het maximale aantal punten op technisch tekenen en kon ik goed improviseren.”
De Westertoren in Amsterdam
In Nederland zijn veel gebouwen te bezoeken met indrukwekkende constructies, vertelt Jamie enthousiast. De Westertoren in Amsterdam is daar één van. Jamie: “De Westertoren heeft een bel in het midden, dat noemen ze de klok. Daaronder zitten klokstoelen. Die kan je vergelijken met rekken op de muur in de tuin waar klimop tegenaan groeit, maar dan extreem uitvergroot. Je moet je voorstellen dat daar balken van zo’n 500 à 600 kilo voor gebruikt worden. Die zijn geplaatst, nog voordat de muren eromheen kwamen te staan. Dat is toch mooi? Dat zo’n constructie wordt bedacht door iemand op dat formaat en dat het dan honderden jaren blijft staan? Ik hoop dat er meer met oude ambachten gemaakt gaat worden, ook in nieuwe projecten.”
Nieuwbouw is niet voor de lange termijn
Daarom vindt Jamie het jammer dat er tegenwoordig veel prefab gebruikt wordt. In nieuwbouwprojecten zie je soms dat bouwelementen kant-en-klaar worden aangeleverd. Binnen een paar weken staat er dan een heel nieuw appartementencomplex. “Maar voor hoe lang?”, vraagt Jamie zich af. “Misschien is het duurder, maar als we dan een generatie hebben die met elkaar weer gebouwen neer kan zetten die honderden jaren meegaan, dan levert dat toch veel meer op dan dat we over 50 jaar weer opnieuw moeten beginnen?”
Het valt Jamie op dat er tegenwoordig steeds minder vakmensen zijn in het oude ambacht. Zijn opleiding telt nu 19 studenten. Zes tweedejaars en 13 eerstejaars. Dat zijn er niet veel, maar het is wel een verdubbeling. Jamie hoopt dat er volgend jaar nog meer nieuwe studenten bijkomen. Docent Bouke Koopman beaamt het belang van de opleiding: “Je maakt echt iets wat blijvend is, we zijn tenslotte passanten in het voortbestaan van een monument.”
Toekomstplannen
Jamie moet nog twee jaar studeren om zijn opleiding af te ronden. Hij hoopt nog veel werkervaring op te doen tijdens zijn stages en projecten op school. En wat er daarna komt, ziet hij tegen die tijd wel. Jamie: “Op dit moment zou ik het liefst eerst nog een jaar of tien replica’s maken. Dus oude technieken gebruiken om iets nieuws neer te zetten. Restauratie is een mooi vak omdat het de levensduur ergens van kan verlengen, maar ik vind het toch wel echt het leukste om vanaf het begin iets op te bouwen en al die technieken te combineren. Dan pas krijg je écht inzicht in hoe een constructie in elkaar zit. Na die replica’s zou ik misschien wel voor mezelf willen beginnen of de restauratie in willen. Mogelijkheden en werk genoeg!”