Boven: Devotieplaats 1906 uit jaarboek HVR 1984. Onder: Hersteld kruis 2010 Piet van de Venne Heemkundevereniging Roerstreek
In Sint Odiliënberg krijgt het groen rond het opvallend hagelkruis bij de ingang van landgoed Hoosden een opknapbeurt. Medewerkers van de stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen in Limburg, IKL zetten hiervoor binnenkort de bomen af, waardoor het houten kruis met de twee dwarsbalken beter in het zicht komt. Het groenherstel is onderdeel van de herinrichting van de Hagelkruisweg en andere dorpsstraten door de gemeente Roerdalen.
Naar men aanneemt is het al eeuwenlang een devotieplaats. Mogelijk zou het terug gaan naar de eigendomsgrenzen van het eerste klooster van de Orde van het Heilig Graf, dat hier van 1467 tot 1639 een priorij in Sint Odiliënberg had. Voor de bevolking die grotendeels van de landbouw leefde, waren hagelkruisen in het landschap van buitengewoon grote betekenis. Hagelkruisen met twee dwarsbalken zijn er niet zo veel.
Tot de tachtigjarige oorlog was het plaatsen van hagelkruisen, net als het luiden van de kerkklokken bij een naderend onweer of een hagenbui een wijdverbreid gebruik ter afwending van mogelijk onheil. Wanneer een noodweer een streek of een boerenbedrijf trof, dan kon dat jarenlang gevolgen hebben. Verzekeringen waren er immers niet. Bij opkomend noodweer zocht men dan ook houvast in rituelen en dit soort sleutelplekken. Ze werden niet alleen geplaatst op de grens van eigendommen, midden op de akkers maar ook op splitsingen van wegen of bij de ingang van een dorp. Als een hagelkruis bij de ingang van een dorp stond dan keerde hier vaak de processie en bad men op deze plek voor de vruchten op het veld en het behoud van het kostbare vee.
Op een foto uit 1906 zien we nog een knielende jongen voor een vervallen, scheefstaande kruis. In de Tweede Wereldoorlog verdween het kruis. Op verzoek van de Heemkundevereniging Roerstreek liet de eigenaresse van het landgoed Hoosden, mevrouw Gerardts-Regout in september 1971 op deze plek een nieuw hagelkruis plaatsen. Bij die gelegenheid doopte men dit eerste deel van de weg naar Linne om tot Hagelkruisweg. Vijf jaar geleden vierden onbekende vandalen hun agressie op het kruis uit. De gemeenschap, zich bewust van het ongeschreven systeem van oude grenzen en andere betekenisvolle markeringspunten die als stille getuigen het landschap ‘leesbaar maken’, ontfermde zich nu over het kruis. In 2010 stond er weer een nieuw hersteld kruis.
De opmerkelijke vorm van het houten kruis met de twee ongelijke dwarsbalken, (1.20 boven en 1.50 m onder) zou verwijzen naar Jan van de Abeek uit Bree die hier in 1467op 25-jarige leeftijd de Orde van de Kanunniken van het Heilig Graf stichtte. Deze orde draagt namelijk een soortelijk symbool op hun habijt, het zogenaamde patriarchenkruis van Jeruzalem. Volgens de legende van het Heilig Kruis kreeg Seth van de aartsengel Sint Michiel een tak van de verboden boom om zijn vader Adam te genezen toen die op het sterfbed lag. Toen Seth bij dat sterbed kwam bleek zijn vader al dood. Op diens graf werd de tak geplant, die eenmaal uitgegroeid tot boom het hout zou leveren voor het kruis van Christus. De twee dwarsbalken symboliseren de boom die op het graf groeide.
IKL zaagt de plek rond het kruis opnieuw vrij. Vier iepen blijven daarbij staan. Na de opknapbeurt door IKL komt ter verhoging van de belevingswaarde iets verderop een watertappunt waar fietsers en andere recreanten hun dorst kunnen lessen.
Persbericht IKL
Geef een reactie