Industrieel erfgoed en Industriecultuur als regionale identiteit

Het jaar 2015 vormde het Europees themajaar van het industrieel erfgoed. Dit initiatief hebben gemeenten van het Noordzeekanaalgebied en de provincie Noord-Holland aangegrepen om industriecultuur (meer dan alleen het gebouwde industrieel erfgoed) als uitgangspunt te nemen voor het in 2016 verder ontwikkelen van een cultuur-toeristische programmering in de regio.

De potentie van het Noord-Hollandse industrieel erfgoed werd al in 2010 op waarde geschat en verwerkt in de HollandRoute; een netwerk van 50 industrieel erfgoedlocaties van handel, nijverheid, techniek, industrie, waterbeheersing en infrastructuur binnen de Metropoolregio Amsterdam. De HollandRoute is onderdeel van het Europese netwerk “European Route of Industrial Heritage” (ERIH). Een overkoepelde organisatie die zich inzet voor een integrale benadering van het Europees industrieel erfgoed door de ontwikkeling van een goede (voornamelijk toeristische) ontsluiting van dit erfgoed. Zo zijn alle punten van de HollandRoute terug te vinden via verkeersborden langs een hoofdroute, een website met veel informatie, een gebruiksvriendelijke app en ruim 50 thematische wandel-, fiets- en vaarroutes die gezamenlijk het verhaal vertellen van de industrie van dit gebied.

Industriecultuur

Van de historische windmolen en pakhuizen op de oevers van de Zaan tot de imposante staalindustrie in Velsen. Industrie zit in het DNA van de Metropoolregio Amsterdam, er heerst een echte industriecultuur. Het industriële karakter zit echter niet alleen in de oude fabrieksgebouwen. Generaties arbeiders hebben rond de gebouwen en bedrijven hechte gemeenschappen gevormd waardoor ‘de industrie’ een belangrijk bindmiddel werd. Woonwijken met arbeiderswoningen, personeelsverenigingen en andere cultuurmaatschappelijke ontwikkelingen waren onderdeel van de industriële ontwikkelingen. Industrie en cultuur gaan hand-in-hand.

HollandRoute programma

Deze industriecultuur vormt de basis voor een serie publieksactiviteiten in oktober in de gemeentes Amsterdam, Haarlem, Haarlemmermeer, IJmuiden en Zaanstad. Een gebied waar van oudsher vele industriële innovaties het eerst werden toegepast, van de eerste krukas in een windmolen door Cornelis Corneliszoon van Uitgeest in 1594 tot de eerste grootschalige toepassing van stoommachines die het Haarlemmermeer leeg pompten.

De geprogrammeerde publieksactiviteiten spelen in op de industriecultuur die per gebied vaak net andere accenten kent. IJmuiden zet zich met visserij, staalindustrie en water in de markt als Rauw aan zee. Het HollandRoute programma ontwikkelde hiervoor samen met Prins te Paard dan ook een unieke locatievoorstelling in de oude visafslag van IJmuiden. Bedrijfsbezoeken bij TATA Steel en cementfabriek ENCI geven bezoekers de mogelijkheid een kijkje te nemen bij de anders zo gesloten industrie.

In het slechts 10 kilometer zuidelijker gelegen Haarlem zet men vooral in op innovatie en techniek qua industriecultuur. Door samen te werken met de 3D makerszone, de hypermoderne NedTrain treinwerkplaats, de nieuwe bierbrouwerij Het Uiltje en de vele andere innovatieve bedrijven van de Waarderpolder is een heel ander accent gelegd in de programmering.

De Zaanstreek kent een lange geschiedenis in de levensmiddelenindustrie met namen als Duyvis, Honig en Verkade. Aangezien oktober traditioneel gezien de maand is waarin de nieuwe cacao-oogst werd verwerkt in de Zaanse cacaofabrieken zullen deze maand allerlei smaakvolle evenementen plaatsvinden.

Industrieel erfgoed als regionale identiteit was tot 10 jaar geleden nog ondenkbaar. Het was en ondergeschoven kindje in de monumentenzorg dat pas na het Jaar van het Industrieel Erfgoed van 1996 de aandacht kreeg die het verdiende. Inmiddels is industrieel erfgoed èn industriecultuur niet meer weg te denken als regionale identiteit. Trots zijn op het industriële karakter van een gebied… mag!

Highlights

Verhalenvisser van IJmuiden
Bedrijfsrondleiding TATA Steel
Opening Industriecultuur Haarlem
Avondopenstelling NedTrain
Bier & Vertier
Bedrijfsmuseum ENCI
Cacao FoodmarketZie voor de volledige programmering van het HollandRoute programma de website: www.hollandroute.nl.