Klein religieus erfgoed letterlijk op de kaart

Sinds 2010 zijn in Limburg zo’n 250 kruisen, kapellen, heiligenbeelden en graftekens ingrijpend opgeknapt. Vaak inclusief het omringende groen. Het is een van de vele resultaten van het succesvolle Europese project ‘Sociale Innovatie. Instandhouding klein Religieus Erfgoed’. Naast Noord-Brabant en Limburg hebben drie Vlaamse provincies en 25 gemeenten en cultuurhistorische organisaties hieraan deelgenomen onder coördinatie van de Monumentenwacht Limburg. Op 3 april wordt dit project officieel afgesloten tijdens een slotbijeenkomst in Steyl. Hierbij presenteren alle projectpartners hun resultaten en stelt Limburgs gedeputeerde Noël Lebens de website www.erfgoedkompas.nl officieel in gebruik. Hierop is ál het Limburgs klein religieus erfgoed te vinden. Ook zijn inmiddels voor 550 objecten onderhoudsplannen ontwikkeld.

Limburg is dé provincie van het klein religieus erfgoed. Nergens vind je langs de openbare weg zo veel kleinschalige uitingen van devotie. Het is een diepgewortelde traditie om, meestal naar aanleiding van een bijzondere gebeurtenis, een kruis te planten of een kapel te stichten. Doorgaans zijn het plaatselijke vrijwilligers die zo’n monumentje met veel toewijding onderhouden.

Sinds de jaren zestig loopt de belangstelling voor kerk en geloof terug. Ook het klein religieus erfgoed heeft de gevolgen daarvan ondervonden, zij het niet al te extreem. Bij menig monumentje is het onderhoud achterop geraakt en soms heeft zelfs het verval toegeslagen. Maar tegelijk is er een tegenbeweging: terwijl de kerken leeglopen, stromen de kapellen vol.

Hoe dan ook, na enkele decennia van afnemende zorg en interesse, is rond de eeuwwisseling het tij gekeerd. Een van de verklaringen hiervoor is dat het klein religieus erfgoed een gelegenheid tot bezinning biedt aan een steeds grotere, meer diverse groep mensen. Daarnaast geven de monumentjes van devotie, met de bijbehorende tradities en verhalen, identiteit aan stad en streek.

De hernieuwde belangstelling is snel opgemerkt door de Provincie Limburg en vervolgens door Europa. In diverse projecten zijn kruisen, kapellen en soortgelijke objecten geïnventariseerd, beschreven en hersteld.

Het Europese project ‘Sociale Innovatie’ heeft hier nog diverse dimensies aan toegevoegd. Met het klein religieus erfgoed als ‘werkterrein’ zijn nieuwe samenwerkingsvormen ontwikkeld tussen bouwopleidingen, SW-bedrijven, vrijwilligers(organisaties) en uiteenlopende professionals.

Daarnaast zijn diverse initiatieven genomen om het klein religieus erfgoed beter bekend te maken bij het grote publiek. Het meest sprekende voorbeeld hiervan is de website www.erfgoedkompas.nl. Door in te zoomen op een landkaart kun je voor elk gebied in Limburg zien waar zich wegkruisen, kapelletjes en Lourdesgrotten bevinden. De site, die voor iedereen toegankelijk is, bevat nu al 2.880 objecten met bijbehorende basisinformatie. Het streven is om op termijn nadere beschrijvingen op te nemen en meer cultuurhistorische objecten toe te voegen.

Persbericht Huis voor de Kunsten Limburg