Vanaf 28 september kan het publiek het nieuwe Molenmuseum aan de Kalverringdijk 30 op de Zaanse Schans bezoeken. Het museum heeft vanwege de gevolgen van het coronavirus eerder moeten besluiten de opening uit te stellen. Op 25 september zal de officiele opening plaatsvinden voor genodigden. De openingshandeling zal verricht worden door Marjan Minnesma, directeur van Urgenda. De Zaanse muzikant Margriet Eshuijs (o.a. bekend van de band Lucifer) zorgt voor de muzikale ondersteuning. Zij wordt bijgestaan door een koor van molenaars: De Schorre Schaepen.
Molenmuseum vanaf 28 september open voor publiek
Door de maatregelen rondom het coronavirus kon de eerder geplande officiële opening op 18 juni niet doorgaan. Eind juli was daarna het beoogde openingsmoment, maar corona bleef het museum parten spelen: technische complicaties (met name rondom de digitale kaart met industriemolens) strooide roet in het eten, zodat nogmaals werd besloten de opening uit te stellen.
Algemeen Manager van vereniging De Zaansche Molen en voormalig directeur van de Zaanse Schans, Peter-Jan van Steenbergen, “Vrijwel iedere organisatie heeft last gehad van de gevolgen van het coronavirus, zo ook wij. Het uitstel daarna was spijtig, maar wij wilden het publiek echt de hele molenexperience laten beleven. Tegenwoordig speelt technologie in vrijwel ieder museum een belangrijke rol en zo ook bij ons. Sterker nog, in het Molenmuseum zijn onderdelen ontwikkeld die nog niet eerder te zien zijn geweest in andere musea. Maar hierdoor ook dus redelijk complex. Het voordeel is dat d.m.v. die technologie je het verleden op een interactieve kunt herbeleven. Je maakt het mee en begrijpt hierdoor ook beter hoe de geschiedenis zich gevormd heeft.”
Deze keer werd gekozen om de officiële opening (25 sept) en de publieksopening (28 sept) kort na elkaar plaats te laten vinden. In het weekend voorafgaand aan de publieksopening is het museum exclusief opengesteld voor de meer dan 3600 leden van Vereniging de Zaansche Molen. De molens op de Zaanse Schans, diverse industriewindmolens in de regio en het Molenmuseum vallen onder beheer van de Zaansche Molen. De leden dragen door hun contributie al bijna 100 jaar bij aan het in stand houden van dit deel Zaans erfgoed.
Molenmuseum op de Zaanse Schans
Voor Vereniging De Zaansche Molen is de komst van het museum naar een van de belangrijkste toeristische trekpleisters van Nederland een mijlpaal. De industriemolens op de Zaanse Schans, liggen op een steenworp afstand van het Molenmuseum.
Algemeen Manager Peter-Jan van Steenbergen, “Windmolens zijn onlosmakelijk verbonden met deze regio. De Zaanstreek is het oudste industriegebied ter wereld en totaal hebben hier meer dan 1.100 molens gestaan en gedraaid. Acht van deze industriemolens staan op de Kalverringdijk en aan het einde van deze dijk staat het nieuwe Molenmuseum. Mede hierdoor is de windmolen experience ‘Wereld van Windmolens’ tot stand gekomen, molens en museum vormen één geheel. Bezoekers kunnen zich helemaal onder laten dompelen in de ontstaansgeschiedenis van de Nederlandse windmolen industrie.”
Collectie
In het museum is alle informatie over de geschiedenis van industriemolens te vinden en welke rol ze speelden in de Zaanse samenleving en de Nederlandse economie.
De audiotour in het museum is bijzonder. Bij binnenkomst krijgen bezoekers een ‘molensteen’ die voorzien is van een ‘tag’. Deze interactieve steen doen bezoekers om de nek. Zo kunnen ze in het Molenmuseum in hun eigen taal het verhaal van de windmolens te volgen. Zeven Zaanse gidsen (en één handelaar) nemen bezoekers mee op audiovisuele reis door een wereld van windmolens. Deze gidsen worden geactiveerd door het gebruik van de genoemde molensteen.
Eén van de pronkstukken van het museum is het Molenpanorama van de Zaanse kunstschilder Frans Mars. Dit in oorlogstijd vervaardigde schilderij van 2 x 11 meter geeft een beeld van de oostoever van de Zaan rond 1800 met daarop meer dan 50 windmolens.
Een ander topstuk is de exacte replica op schaal van papiermolen De Eendragt. De replica werd in opdracht van de firma Van Gelder (papierfabrikant) gebouwd voor de wereldtentoonstelling in Parijs (1900). Het bedrijf wilde hiermee het traditionele ambacht van het papier maken aan de wereld laten zien.
Verder zijn in het Molenmuseum o.a. ook een ‘Molenmakerij’ en een interactieve kaart met alle 1100 molens te zien die ooit in de streek hebben gestaan. Bezoekers kunnen ronddwalen langs de thema wanden waar ingegaan wordt op de contrasten in de Zaanse molengeschiedenis: rijk en arm, vrije tijd en hard werken komen hier aan bod, maar ook vernuftige uitvindingen en slimme toepassingen uit het verleden en het heden worden nader toegelicht.
Wereld van Windmolens
Een bezoek aan ‘Wereld van Windmolens’ laat het verhaal achter de welvaart van Nederland vanaf de Gouden Eeuw pas echt goed zien. Oude verhalen, op eigentijdse wijze verteld.
Burgermeester van Zaanstad Jan Hamming over het Molenmuseum, “De Zaanse molens zijn voor (buitenlandse) toeristen een ‘must see’, ze staan voor het verhaal van ‘Holland’. Met het nieuwe Molenmuseum en het nog te bouwen informatiecentrum wordt de aantrekkingskracht van de Wereld van Windmolens alleen maar groter.”
De rivier de Zaan, waaraan de industriemolens en het Molenmuseum gelegen zijn, was van oudsher (circa 1600) de belangrijkste (en feitelijk enige) verkeersweg voor grondstoffen en te bewerken producten naar de molens toe, én voor bewerkte producten die van de molens via de Zaan naar Amsterdam en elders gingen. Boten voeren af en aan om alle producten van en naar de windmolens te vervoeren. Juist de combinatie van de grote waterweg (en de talloze sloten en slootjes die er mee in verbinding stonden) en het vlakke land waar het vaak waait, maakte dat de industriemolens een succes konden worden. Talloze uitvindingen en toepassingen zorgden ervoor dat er uiteenlopende producten verwerkt konden worden (van hout tot specerijen, van olie tot papier). Deze ‘Wereld van Windmolens’ is door de Vereniging Zaansche Molens samengebracht in een windmolen experience.
Henk Heijnen, kunsthistoricus en conservator bij het Molenmuseum, “De bezoekers worden door de industriemolens op de Kalverringdijk rondgeleid en kunnen aansluitend het programma in het Molenmuseum doorlopen. In de molens ervaren bezoekers het stampen en schudden van een werkende molen, en in het museum ondergaat de bezoeker het verhaal achter de molens. Zo worden beleving, educatie en interactie gecombineerd.
De enorme hoeveelheid molens bracht rijkdom in de regio, maar niet voor iedereen. Daarom is er niet alleen aandacht voor de handel, maar ook voor de arbeiders en de opkomst van het socialisme. Zo krijgt de bezoeker ook een inkijkje in de geschiedenis van de Zaanse samenleving die zo bepaald is door de molens.”
Bezoekers en aangepaste maatregelen
Normaal gesproken is er ruimte voor circa 1.000 tot 1.500 bezoekers per dag. Vanwege veiligheidsoverwegingen rondom het coronavirus is er plek voor circa 500 personen en deze kunnen door aangepaste maatregelen het museum veilig bezoeken.