Publicatie: ‘Village formation in the Netherlands during the Middle Ages’

Village formation in the Netherlands during the Middle Ages
Village formation in the Netherlands during the Middle Ages Beeld: via RCE

Maandag 12 maart is in de Martinuskerk in Warnsveld het boek ‘Village Formation in the Middle Ages (800 -1600)’ aangeboden door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed aan de wethouders van Zutphen, Limmen, Someren en de burgemeester van Buren. In deze publicatie wordt op basis van casestudies in Limmen, Kerk- en Kapel – Avezaath (Buren), Someren en Warnsveld (Zutphen) een beeld geschetst van het ontstaan en ontwikkeling van deze dorpen. Het onderzoek is uitgevoerd door de Universiteit van Amsterdam.

Het onderzoek combineert archeologisch, historisch geografisch en historisch onderzoek uit een periode van 10 jaar. Het laat zien dat ondanks vergelijkbare achterliggende sociale en historische processen een grote diversiteit bestaat in de vorming en ontwikkeling van dorpen, die zich daarom moeilijk in regionale modellen laten vangen. De publicatie levert een actueel theoretisch kader voor dorpsvorming, voorbeelden van een interdisciplinaire aanpak en praktische aanbevelingen voor toekomstig onderzoek.

Dorpen: een archeologische blinde vlek
Nederland is een van de dichtst bebouwde landen ter wereld. Deze bebouwing varieert van verspreide boerderijen, buurtschappen en gehuchten tot dorpen en steden. Na decennialang archeologisch onderzoek zijn de grotere (historische) binnensteden en gebieden rond steden en dorpen relatief goed onderzocht, maar de oude dorpskernen een stuk minder. Met name over het ontstaan van onze talrijke dorpen, was nog weinig bekend. Om het ontstaan en de ontwikkeling van dorpen te kunnen duiden is balans nodig in onderzoeksgegevens uit het buitengebied en de dorpskernen.

Dorpsbewoners actief betrekken
De casestudies die nu zijn uitgevoerd laten zien dat de snippers informatie uit de kleinschalige opgravingen, sleuven en begeleidingen in dorpskernen van onschatbare waarde zijn voor kennis over de ontwikkeling van een dorp. Het is daarom van belang de potentie van deze kleinschalige interventies te onderkennen en nog beter: in te bedden in gemeentelijk beleid. Daarnaast schetst het onderzoek ook kansen voor inwoners van de regio en vrijwilligers om juist bij dit type kleinschalige onderzoek actief mee te doen. Ervaringen in Engeland laten zien dat dit niet alleen archeologische kennis oplevert maar het bewoners dichter bij elkaar brengt en de interesse wekt in het verleden van het eigen dorp.

Oogst voor Malta
De studie is uitgevoerd door de Universiteit van Amsterdam in het kader van het onderzoeksprogramma Oogst voor Malta van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Dit programma stimuleert de kennisontwikkeling door analyse van archeologische opgravingsrapporten.

Publicatie
Het rapport is hier te vinden: https://cultureelerfgoed.nl/publicaties/village-formation-in-the-netherlands-during-the-middle-ages-ad-800-1600. Vanaf 16 maart verschijnt een Nederlandstalig artikel van de hand van Johan Verspay in het tijdschrift ‘Archeologie in Nederland’, een tijdschrift voor vrijwilligers en professionals.
Verspay, J.P.W., A.M.J.H. Huijbers, H. van Londen,J. Renes and J. Symonds (2018), Village Formation in the Netherlands during the Middle Ages (AD 800-1600). An assessment of recent excavations and a path to progress, Nederlandse Archeologische Rapporten 56, Amersfoort