Ontdekking schilderij werpt nieuw licht op Grote Kerk Weesp

Detail: de achtkante opbouw van de Grote Kerk uit het schilderij van Van Beerstraten.

Op de antiekbeurs ART BREDA is deze week een onbekend 17de-eeuws schilderij van Weesp opgedoken. Het wintergezicht op de stad is het werk van de bekende Hollandse meester Jan Abrahamsz. van Beerstraten. Het doek uit 1657 is misschien wel het interessantste schilderij van de stad Weesp ooit gevonden, want het helpt met het oplossen van een aantal vraagstukken over de ontwikkeling van de stad.

‘View on Weesp, skaters on the ice on the Vecht river’, zo staat het schilderij in de catalogus van Jan Muller Antiek. Het werk komt uit een Italiaanse verzameling en werd vorige week tentoongesteld in Breda.

Voor stadschroniqueurs van Weesp is de ontdekking van grote waarde. Veel is er bekend over de ontwikkeling van de stad aan de Vecht vanaf de late middeleeuwen, maar dat is aan de hand van kaarten en een enkel schilderij. Er zijn maar een paar stadsgezichten uit de Gouden Eeuw van Weesp bekend.

Het schilderij is daarmee misschien wel het belangrijkste werk van Weesp ooit ontdekt. Het concurreert in ieder geval met de ontdekking van het stadsgezicht van Isaac van Ruysdael uit 1645 dat eind twintigste eeuw in een Afrikaans museum werd gevonden.

Gezicht op het Muiderslot, 1658, Jan Abrahamsz. van Beerstraten
Gezicht op het Muiderslot, 1658, Jan Abrahamsz. van Beerstraten

Jan Beerstraten
De Amsterdamse schilder en tekenaar Jan, ook wel Joannes, Johannes of Johannis Beerstraten werd gedoopt in 1622 als de zoon van een damast- of tafellakenwerker. Hij schilderde voornamelijk zeestukken en Amsterdamse stadsgezichten, maar was ook vaak in andere steden en dorpen te vinden, waaronder Sloten, Leimuiden, Hoorn en Beverwijk. Op veel van zijn stadsgezichten vind je verdwenen gebouwen, van stadspoorten tot kastelen. Neem bijvoorbeeld een ander bekend schilderij van hem: het schilderij van het Muiderslot (1658) met daaromheen ook schaatsers. Van Beerstraten was in ieder geval gek op wintertaferelen.

Het deze week ontdekte schilderij van Weesp geeft een zeer interessant kijkje op de bloeiende stad in de Gouden Eeuw. Het werk lijkt zeer waarheidsgetrouw. De meeste aandacht gaat uit naar de poort in het midden, de Muiderpoort, en de restanten van de oude middeleeuwse stadsmuur met torens langs de Vecht.

Grote Kerk, Weesp
Voor geschiedschrijvers interessant is de weergave van de toren van de Grote Kerk. Daar is in 1657 nog geen carillon in te ontdekken en wie goed kijkt, ziet dat de toren een achtkantige stenen opbouw lijkt te hebben. Dit lijkt te worden bevestigd door het eerder opgedoken stadsgezicht van Isaac van Ruysdael uit 1645. De toren moet na de plaatsing van het Hemonycarillon (na 1676 geplaatst) in ieder geval veranderingen hebben ondergaan waardoor het de gedaante heeft gekregen zoals de toren nu heeft.

Detail: de achtkante opbouw van de Grote Kerk uit het schilderij van Van Beerstraten.

Verder geeft het schilderij nieuwe inzichten over het begin van de fortificatie van Weesp in de tweede helft van de zeventiende eeuw, de sloop van de oude middeleeuwse poorten en kan er nog voor jaren informatie worden geput uit het geschilderde bebouwingsbeeld langs de Vecht.

Dit soort kleine puzzelstukjes van informatie maakt de ontdekking van dit schilderij bijzonder. Het geeft iets meer informatie over de ontwikkeling van de stad Weesp. Dat het bovenal ook nog eens een prachtig schilderij is van een zeer getalenteerde schilder, maakt het extra bijzonder.

Toch heeft Van Beerstraten ook enige vrijheid genomen in het vastleggen van Weesp. Op de achtergrond zijn een kerkje en een soort heuvels te zien, die daar niet thuishoren: pure achtergrondvulling.

De vraagprijs van het schilderij bedraagt enkele tonnen. Het is daarmee waarschijnlijk de enige keer in zeer lange tijd dat het schilderij in het openbaar te zien is geweest. Het is helaas zeer onwaarschijnlijk dat het doek voor een openbare museumcollectie wordt verworven.

Gezicht op Weesp, 1645, Isaac van Ruysdael
Gezicht op Weesp, 1645, Isaac van Ruysdael