Het oudste gebouw van Nederland staat in Heerlen. Deze eer komt toe aan het plaatselijke Romeinse badhuis, zo bewijst grondig wetenschappelijk onderzoek. Het is gebouwd tussen 63 en 73 na chr. Daarnaast was de omliggende plaats van het badhuis, Coriovallum, belangrijker dan tot nu toe aangenomen. Deze en vele andere resultaten zijn nu aan het licht gekomen. Een historische mijlpaal, zegt de Rijksdienst van het Cultureel Erfgoed.
Het Romeinse badhuis in Heerlen, weliswaar gehavend, is het hart van het plaatselijke Thermenmuseum. Het is de afgelopen drie jaar minutieus onderzocht, net als talloze Romeinse vondsten rond het complex. Dat is gebeurd door een team van dertig wetenschappers uit Nederland, Duitsland, Frankrijk en België. Dat komt in de Romeinse geschiedschrijving van Nederland zelden voor, aldus Thermenmuseum-conservator Karen Jeneson.
Uniek
Een aanstaande publicatie, Roman Bathing in Coriovallum, zal een vernieuwd historisch beeld presenteren van een plaats met een niet-geringe status. Het badhuis zelf, door militairen gebouwd in 60-70, werd mettertijd steeds imposanter. Op het hoogtepunt stond er een façade van maar liefst 48 meter met een hoogte van 8 tot 10 meter met een zwembad. Voor burgers en militairen uit de hele regio werd het een belangrijke ontmoetingsplaats. Tot nu toe werd gedacht dat het badhuis begin tweede eeuw was gebouwd, nu staat vast dat het in de eerste eeuw van onze jaartelling is gebouwd. Rond het jaar nul was er sowieso al bewoning.
Na de ontdekking en opgraving van dit badhuis midden vorige eeuw is meer dan 80 jaar gewacht op wetenschappelijke onderzoek van dit formaat. Met de nieuwe publicatie biedt de wetenschap een nieuw perspectief op de oudheid in Noordwest-Europa, aldus Jos Bazelmans van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort. Van alle vondsten in Heerlen, zegt archeoloog Wouter Vos hoopvol, is nog maar de helft bestudeerd. Hij is medeauteur van de nieuwe publicatie, waarvan Karen Jeneson de hoofdauteur is.
Hoe groot?
Een pilaar, waarvan gedacht werd dat deze toebehoorde aan het badhuis, blijkt deel van een ander publiek gebouw. Twee van deze stenen gebouwen bij elkaar, dat kan een indicatie zijn voor hoe groot de plaats Coriovallum is geweest. Dat moet onderzoek de komende jaren uitwijzen.
Aan de publicatie, die in maart bij de Rijksdienst van het Cultureel Erfgoed wordt gepresenteerd, hebben zo’n dertig nationale en internationale wetenschappers meegewerkt. Zij hebben samenhang aangebracht in de vondsten van het badhuis. Veel andere vondsten uit Heerlen zijn verspreid over Nederland, zoals in de collectie van het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden.
Oudste liefdesgeschiedenis
Bij elkaar biedt Heerlen een bijzondere doorkijk naar de Romeinse tijd. Dat wordt steeds meer duidelijk. Maar liefst negen personages uit Coriovallum kunnen geïdentificeerd worden, met naam en toenaam. Daaronder een pottenbakker, Lucius, die een kruik maakte voor zijn geliefde, Amaka. Het tweetal vormt de oudste liefdesgeschiedenis van ons land.
Het onderzoek, met steun van de Provincie Limburg, komt naar buiten een jaar nadat een uitgebreide restauratie van het badhuis werd afgerond. Je kunt nu zien welke functies er waren, van zwembad, sauna tot een heuse knuffelmuur. Het badhuis, in de jaren dertig ontdekt door de toenmalige stadsarcheoloog van Heerlen, Piet Peters, is uitgegroeid tot een van de belangrijkste Romeinse monumenten in Noordwest-Europa.