De afgelopen zeven maanden was VOC-schip Amsterdam, een replica van een Oost-Indiëvaarder die al sinds 1991 aan de steiger van Het Scheepvaartmuseum ligt, in groot onderhoud. De publiekstrekker is opgekalefaterd en keert op vrijdag 16 april 2021 weer terug naar de vaste plek aan de museumsteiger. Zodra het museum weer geopend is voor publiek, is het schip toegankelijk voor bezoekers. Met de terugkeer van het VOC-schip geeft het museum het startschot voor het actief ophalen van vragen die er rondom het schip spelen bij het publiek en samenwerkingspartners. Dit is het vertrekpunt voor het creëren van nieuwe narratieven over de VOC-geschiedenis aan boord van het schip.
Groot onderhoud aan het schip
Het opkalfateren van VOC-schip Amsterdam was een gigantische klus. Door de museumsluiting vanwege COVID-19 kon Het Scheepvaartmuseum meer tijd uittrekken om het groot onderhoud nog grondiger uit te voeren. In totaal werkten er ruim 50 man aan het schip, waaronder een timmer- en breeuwploeg, schilders, tuigers, mastenmakers, aannemers en dokmedewerkers. In de afgelopen maanden is er veel onderhoud verricht. Het onderwaterschip is waterdicht gemaakt door middel van een eeuwenoude techniek, het breeuwen. De oude naden van het schip zijn gevuld met 500 kilo henneptouw en is afgewerkt met een alternatief teerproduct. Een zware, langdurige klus die volledig met de hand is gedaan. Ook zijn slechte houtdelen vervangen en is het schip voorzien van een nieuwe laag verf. Daarnaast zijn de drie gehele masten, de stengen en de ra’s van het schip vernieuwd. Het schip kan er weer jaren tegenaan.
VOC-schip Amsterdam: welke vragen roept het op?
Vanwege de sterke verbintenis met de geschiedenis van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), is het schip een belangrijk onderdeel van de publieksprogrammering en educatieprogramma’s van Het Scheepvaartmuseum. Met de terugkeer van het schip geeft het museum het startschot voor het ophalen van vragen bij publiek en partners die leven rondom de VOC-geschiedenis, zoals: waren er tot slaaf gemaakten aan boord van de Amsterdam? Zijn er ook verhalen over migranten aan boord? Is er informatie over de bouw van deze replica? Was dit vroeger een piratenschip? Deze vragen neemt het museum als vertrekpunt voor het creëren van nieuwe verhaallijnen aan boord van het schip. Een onderdeel hiervan is de VOC Data Experience. Deze experience sluit naadloos aan bij de ambities om nieuwe perspectieven te bieden op de geschiedenis van de VOC.
VOC Data Experience: onderwerp invoelbaar door augmented reality
Er is veel informatie over de VOCopgeslagen in archieven die verborgen blijft voor publiek. Het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (Huygens ING) zag dat de hoeveelheid gegevens gebruikers afschrikt, terwijl er veel verhalen in verscholen liggen. Dit was de aanleiding om samen met Studio Bertels de data invoelbaar te maken voor een groot publiek. In de VOC Data Experience krijgt de bezoeker een tablet waarop in augmented reality de data van ruim 500.000 VOC-opvarenden verschijnen. De bezoeker kan zelf met de data aan de slag of luisteren naar zes experts die antwoord geven op vragen zoals: voeren er vrouwen mee aan boord van een VOC-schip? Wat was de kans om terug te keren naar Europa? Wie verdient er nu eigenlijk wel een standbeeld? Het Scheepvaartmuseum biedt de VOC Data Experience een podium om de discussie over de bewogen geschiedenis van de VOC stimuleren. Zodra het museum weer geopend is, is de experience toegankelijk voor bezoekers. De experience is een reizende opstelling die na een periode in Het Scheepvaartmuseum ook in andere musea te zien is.
Steun
De dokbeurt van het VOC-schip Amsterdam is mede mogelijk gemaakt dankzij de steun van 370 donateurs, de deelnemers van de BankGiro Loterij en de participanten van Het Compagnie Fonds. De VOC Data Experience is mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie.