Rijksmonumenten en duurzaamheid: een lastige combinatie?

Molenaar Johannes Kooistra met de verduurzaamde molen 'De Hersteller. Foto via: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Dat valt erg mee want wat blijkt: verduurzamen van monumenten loont! Mits er van te voren goed over nagedacht is en er een gedegen plan ligt. Dit is de eerste conclusie van het onderzoek dat het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap samen met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed doet naar de effectiviteit en gevolgen van verduurzamingsmaatregelen in rijksmonumenten. Door verduurzaming gaat de energierekening omlaag en het comfort omhoog. De bruikbaarheid van een monument neemt toe en de financiële exploitatie wordt gunstiger.

Hiervoor zijn 18 verschillende gebouwen, zoals kerken, molens en boerderijen geselecteerd om een verscheidenheid aan maatregelen te onderzoeken. Een duurzaamheidsmaatregel is bijvoorbeeld isolatie van wanden, vloeren en dak, maar denk ook aan koude en warmte-uitwisseling tussen rijksmonumenten en het aanbrengen van LED-verlichting. De eerste 13 pilots zijn nu klaar, de andere 5 volgen nog dit jaar en in 2018.
Om de duurzaamheidsmaatregelen mogelijk te maken ontvingen de betrokken projecten in totaal 10 miljoen euro subsidie vanuit het Ministerie van OCW.

De molenaars en bewoners van Molen de Hersteller uit het Friese Sintjohannesga hoeven nu ’s winters hun jas niet meer aan. Door de isolatie van wanden, vloeren en plafond is het nu comfortabel in de molen en kan de jas uit en zitten ze in hun bloes.

In 2050 wil Nederland energieneutraal zijn. We zien zonnepanelen verschijnen, gaan over op groene stroom en maken gebruik van windenergie. Niet alleen nieuwbouwwoningen worden duurzamer. Ook vele van de ruim 60 duizend rijksmonumenten maken een slag naar duurzaamheid. Bij renovatie en restauratie van monumenten worden thema’s als energiebesparing, energieopwekking en duurzaam materiaalgebruik steeds vaker meegenomen in de plannen.

Het onderzoek loopt tot en met 2018. Tot nu toe zien we dat ieder monument zijn eigen, creatieve maatwerkaanpak voor duurzame oplossingen nodig heeft. Verduurzamen van monumenten loont, mits per monument vooraf goed zorgvuldig onderzoek wordt gedaan naar wat wel of niet kan. Er is vaak meer mogelijk dan wordt gedacht!