Samen duurzaam investeren in de kwaliteit van de leefomgeving

In januari 2023 startte Uğur Özcan als directeur-bestuurder bij het Nationaal Restauratiefonds. Hij is geboren en getogen in Duitsland, komt uit een Turks gastarbeidersgezin en woont inmiddels al zo’n 18 jaar in Nederland. Hij studeerde onder meer werktuigbouwkunde en economie. De afgelopen jaren werkte hij bij verschillende publieke en private organisaties als directeur of bestuurder. De erfgoedsector is nog redelijk nieuw voor Uğur, maar hij ziet al duidelijk de kracht van erfgoed.

Erfgoed behouden
Tijdens een museumbezoek met zijn gezin kwam Uğur erachter dat erfgoed niet gebonden is aan een bepaalde leeftijdsgroep. Ook zijn 10-jarige zoon toonde belangstelling voor de rijke geschiedenis van erfgoed en dat wakkerde iets aan. “Monumenten zijn cruciaal. Ze maken de omgeving heel boeiend, vertellen een verhaal en geven een dorp of stad extra ruimtelijke kwaliteit. Het is daarom belangrijk om erfgoed springlevend te houden, niet alleen voor onszelf maar ook voor onze kinderen.” In Nederland zijn we al heel goed op weg, vindt Uğur. Maar er liggen ook nog veel kansen. Voor monumenten in het Caribisch deel van ons Koninkrijk bijvoorbeeld. Ook daar ligt een rijke geschiedenis die we willen behouden.
Staatssecretaris Gunay Uslu van Cultuur en Media heeft hier onlangs 10 miljoen euro beschikbaar gesteld.

Om de kwaliteit van de leefomgeving voor de volgende generaties te behouden is investeren in erfgoed essentieel

Mooi Nederland
Uğur: “Nederland staat voor een grote verbouwing. Om de kwaliteit van de leefomgeving voor de volgende generaties te behouden is investeren in erfgoed essentieel. Er zijn meer duurzame en betaalbare woningen nodig. Ook willen we een vlucht maken in de duurzame opwekking van energie. Erfgoed kan en moet mee om aan deze en vele andere opgaven een bijdrage te leveren. De afgelopen jaren zijn veel panden leeg komen te staan. Herbestemming kan hierin een uitkomst bieden. Bijvoorbeeld door leegstaande monumentale kantoren, winkelpanden of scholen om te bouwen tot woningen. Dit versterkt de ruimtelijke kwaliteit van een dorp of stad enorm.”

Hart voor monumenten
De erfgoedsector is er een met vele uitdagingen, maar dat maakt het ook juist zo mooi. Uğur: “Monumenteigenaren en veel andere mensen die werken in deze sector hebben echt een passie voor erfgoed. Hier ligt hun hart. Natuurlijk zijn er ook regels waar je je als monumenteigenaar aan moet houden. Er zijn vaak extra eisen en dat maakt het soms uitdagend.” Het is van belang om zorgvuldig te werk te gaan. Het Restauratiefonds helpt monumenteigenaren hierbij door financiële ondersteuning te bieden, (proces-)kennis te delen en het netwerk beschikbaar te stellen. Uğur heeft voor de monumenteigenaren ook nog een andere belangrijke tip: betrek erfgoedspecialisten al in een vroeg stadium bij het maken van plannen. Hier ligt een schat aan kennis.

Vernieuwen, versnellen en aansluiten bij actuele opgaven
Met als basis gerichte financiering helpt het Restauratiefonds vervolgens met de realisatie van die plannen. Uğur: “Gericht financieren van plannen doen we al heel lang, het fonds bestaat al sinds de oprichting door het toenmalige ministerie van OCW in 1985. Daarnaast proberen we als organisatie ook te blijven innoveren en aan te sluiten bij actuele opgaven zoals de energietransitie. We willen niet alleen fysiek op locatie aanwezig zijn om persoonlijk contact te maken, maar ook online. Een voorbeeld hiervan is de Zelfscan Duurzaam Monument. Een online tool waarmee je als monumenteigenaar kan zien welke duurzame maatregelen passen bij jouw monument. Aan de ene kant hoor je uitdagingen waar monumenteigenaren tegenaan lopen, maar als je met de specialisten praat hoor je ook dat er al heel veel mogelijk is. Alle monumenten klaarmaken voor de toekomst, daar gaan we voor samen met eigenaren, partners en specialisten.”