Erfgoedorganisaties uiten hun zorgen over het verlies van karakteristieke gebouwen in veel steden, als gevolg van te enthousiaste slooppraktijken voor verduurzaming. Volgens cijfers van het Kadaster zijn in de afgelopen tien jaar meer dan 95.000 vooroorlogse panden gesloopt. Slechts een maand geleden waren er nog ruim anderhalf miljoen van dit soort panden in Nederland.
Karel Loeff, directeur van de Erfgoedvereniging Bond Heemschut, wijst erop dat sloop vaak wordt gerechtvaardigd vanuit duurzaamheidsoverwegingen, maar benadrukt dat kosten ook een factor spelen voor woningcorporaties. Hij pleit voor verduurzaming als een beter alternatief, ook al kan dit soms ingewikkelder en uitdagender zijn. Het behoud van waardevolle en karakteristieke gebouwen in Nederland moet een prioriteit zijn.
Verlies van identiteit
Volgens Loeff trekken woningcorporaties vaak duurzaamheid als argument om vervolgens tot sloop over te gaan, waarbij nieuwbouwwoningen in de plaats komen. Het gevolg is niet alleen het verlies van historische panden, maar ook van stukjes stedenbouwkundige structuur, met name in buitenwijken, kleine steden en dorpen. Deze ontwikkeling heeft een impact op de identiteit van steden en regio’s.
Loeff merkt op dat de uitdaging zich niet zozeer voordoet in historische binnensteden, maar juist daarbuiten. Hij benadrukt dat er een trend is om bestaande woningbouwcomplexen uit de jaren 20 en volksbuurten te slopen, zelfs als bewoners tevreden zijn over hun verblijfplaats.
Gentrificatie en verzet
Er zijn recente voorbeelden van protesten tegen sloopplannen, zoals in de Berghem-buurt in de gemeente Oss en de Tweebosbuurt in Rotterdam. Buurtbewoners verzetten zich tegen de sloop van hun historische wijken en pleitten voor behoud en renovatie, in plaats van sloop en vervanging door nieuwbouw. Gentrificatie, waarbij oorspronkelijke bewoners worden verdreven ten gunste van welvarender nieuwkomers, speelt een rol in sommige van deze conflicten. Bewoners klagen ook over de financiële lasten die gepaard gaan met nieuwbouwprojecten, die voor sommigen onbetaalbaar zijn.
Een vergelijkbaar scenario speelt zich af in de wijk Jericho in Amersfoort, waar bewoners en een bewonerscommissie bezwaar maken tegen de voorgenomen sloop van hun historische arbeidersbuurt, ondanks beloften van renovatie en verduurzaming door de woningcorporatie.