Stichting Oude Gelderse Kerken neemt de Grote Kerk te Wageningen over

De Grote Kerk in Wageningen
Grote Kerk, Wageningen Foto: Basvb via Wikimedia CC BY-SA 3.0

Op vrijdag 25 augustus 2017 zal de Grote Kerk te Wageningen door de Protestantse Gemeente te Wageningen officieel worden overgedragen aan de Stichting Oude Gelderse Kerken. De kerk blijft gewoon in gebruik voor de kerkdiensten. Daarnaast krijgt de kerk een eigen plaatselijke stichting die de zorg draagt voor beheer en exploitatie van het kerkgebouw. Deze Stichting Exploitatie Grote Kerk Wageningen zal aan het werk gaan om andere activiteiten te ontwikkelen waarmee de reguliere kosten voor onderhoud en exploitatie gedekt kunnen worden. De SOGK zal zorgdragen voor het duurzaam beheer en behoud van de kerk. De inzet is om het kerkgebouw weer een centrale plaats en een brede functie te geven voor de gehele lokale gemeenschap.

De officiële overdracht vindt plaats in de Grote Kerk te Wageningen, in aanwezigheid van de notaris. Na de overdracht blijft de kerkelijke functie van het gebouw in ere. Naast kerkdiensten blijft de kerk ook
beschikbaar voor trouw- en rouwdiensten en bijzondere bijeenkomsten en activiteiten. De Stichting Exploitatie Grote Kerk Wageningen verstrekt hierover graag informatie.

Karakteristiek van de kerk
De Grote of Johannes-de-Doperkerk is een driebeukige kruiskerk op het Marktplein van Wageningen. De eerste kerk op deze plek werd in romaanse stijl gebouwd nadat Wageningen in 1263 stadsrechten kreeg. In de 15e eeuw werd de kerk uitgebreid met een noordbeuk in gotische stijl. In de 16e eeuw werd ook de rest van de kerk verbouwd in deze stijl. In 1861-1862 werd de kerk gerestaureerd onder leiding van de architect L.H. Eberson, waarbij de toren werd voorzien van vier (later sterk bekritiseerde) puntgevels. De kerk heeft de status van rijksmonument [nr. 38225]. In 1810 kwam de kerk in bezit van de Hervormde Gemeente Wageningen; de toren bleef daarentegen altijd in bezit van de burgerlijke gemeente.

In mei 1940 werd de toren van de kerk, evenals een deel van de kerk en de omliggende gebouwen, door
artillerie vanaf de Grebbeberg in puin geschoten, aangezien de toren een mogelijke uitkijkpost van de Duitse bezetter vormde. Hierop volgde een brand die bijna de hele kerk verwoestte. In augustus 1941 begon men naar een ontwerp van A.J. van der Steur met de wederopbouw van de kerk en de toren. Tijdens de terugtocht van de Duitse bezetter blies deze de kerktoren op in april 1945. Hierdoor werd opnieuw een deel van het schip zwaar beschadigd. In 1953-1954 werd de toren weer hersteld naar plannen van A.J. van der Steur en G.H. Kleinhout; de onderste drie meter van de toren dateert nog uit de 12e eeuw.

Bijzondere klokken
Tijdens de verwoesting van de kerk in 1940 raakten ook de drie klokken van de kerk zwaar beschadigd. Deze werden uiteindelijk door de bezetter omgesmolten tot oorlogswapens. Op 1 augustus 1947 werd de Michielsklok aan de Grote Kerk geschonken door de gemeente Utrecht. De klok kwam uit de Buurkerk in Utrecht en was door Johannes Tolhuis in 1542 gegoten. In 1953 liet de gemeente twee nieuwe luidklokken gieten. De Michielsklok heeft, apart van de kerk, ook de status van rijksmonument [ 38226]. Op 4 juni 1954 werd de kerk officieel heropend.

Stichting Oude Gelderse Kerken [SOGK]
De SOGK zet zich al meer dan veertig jaar actief in voor het behoud van het religieus erfgoed in de provincie Gelderland. Om belangstelling voor monumentale kerken te wekken en om kerkgebouwen in stand te kunnen houden stimuleert de SOGK het meervoudig gebruik van religieuze gebouwen. Zij doet dit onder meer door het uitgeven van een kwartaalblad (Venster), het stimuleren van belangstelling voor (religieus) erfgoed en het beschikbaar stellen van educatief materiaal en lesbrieven voor basisonderwijs.

De SOGK is een neutrale stichting en biedt kerkbesturen de helpende hand bij restauratie en onderhoud.
Ook denkt de SOGK met kerkbesturen mee over oplossingen als het gaat om dreigend verval van het
kerkgebouw door gebrek aan financiën. Een goede en passende herbestemming van een kerk is van cruciaal belang voor een duurzame instandhouding van religieus erfgoed. In bijzondere gevallen kan SOGK
kerkgebouwen in eigendom overnemen als daarmee een bijzonder monumentaal gebouw behouden kan
worden voor de toekomst. Op dit moment heeft SOGK diverse rijksmonumenten in eigendom, waaronder
vijftien kerkgebouwen, één synagoge, één kapel en drie torens.

Het werk van de SOGK wordt onder andere mogelijk gemaakt door de provincie Gelderland, door de vele
trouwe donateurs en door hen die de stichting een warm hart toedragen.