De Erfgoedstem

Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie

Amsterdams erfgoed van de week | Het IJ en Amsterdam verbonden

• 3 • Bron: Gemeente Amsterdam

Amsterdams erfgoed van de week | Het IJ en Amsterdam verbonden

De afgelopen tijd is de Javabrug (of wordt het toch een tunnel?) veel in het nieuws geweest. Uit de vele reacties blijkt dat mensen hechten aan de beleving van het IJ. Een mooie aanleiding om even stil te staan bij dit landschap, en wat we eigenlijk zien als we kijken naar het IJ en de IJ-oevers. Het is misschien wat boud gesteld, maar Amsterdam bestaat dankzij het IJ. Amsterdam kon zich ontwikkelen op het kruispunt van de Amstel met het IJ. De relatief beschutte ligging aan deze brede uitloper van de Zuiderzee en de verbinding naar de Noordzee maakten internationale handel en economische bloei mogelijk. Die ontwikkeling ging gepaard met een vrijwel onafgebroken activiteitenstroom om meer land te winnen, de bereikbaarheid van de stad over het water te vergroten en de havenfunctie te versterken.

Amsterdams erfgoed van de week | Amsterdams blauw

• 9 • Bron: Gemeente Amsterdam

Amsterdams erfgoed van de week | Amsterdams blauw

Delfts blauw is faience (tingeglazuurd aardwerk) dat vanaf de 17de eeuw op grote schaal in Delft werd geproduceerd. Het groeide uit tot Nederlands bekendste aardewerkproduct, dat al drie-en-een-halve eeuw geliefd is in binnen- en buitenland. Veel minder bekend is dat aardewerk van een vergelijkbare kwaliteit ook in Amsterdam werd vervaardigd, maar dan halverwege de 18de eeuw. Op verschillende locaties in de stad zijn archeologische resten van dit faience teruggevonden die verband houden met deze Amsterdamse productie.

Amsterdams erfgoed van de week | Duurzaam erfgoed verbouwen: ja!

• 51 • Bron: Gemeente Amsterdam

Amsterdams erfgoed van de week | Duurzaam erfgoed verbouwen: ja!

Monumentaliteit en duurzaamheid gaan samen, veel vaker dan u denkt! Vaak kunnen energiebesparende maatregelen ook worden toegepast bij monumenten. Natuurlijk moet er secuur met ons erfgoed worden omgesprongen, maar bij renovatie en restauratie van historische panden is duurzaamheid steeds vanzelfsprekender. Het gemeentelijk kenniscentrum Monumenten en Archeologie wil graag een bijdrage leveren aan de klimaatambities van de gemeente Amsterdam door de verduurzaming van erfgoed eenvoudiger en meer vanzelfsprekend te maken. Daarom adviseren medewerkers iedere geïnteresseerde over de mogelijkheden om historische panden te verduurzamen.

Amsterdams erfgoed van de week | Haute Architecture

• 25 • Bron: Gemeente Amsterdam

Amsterdams erfgoed van de week | Haute Architecture

Vers van de pers is het boek ‘Hirsch & Cie., Amsterdam (1882-1976)’, over het modehuis dat in september 1882 zijn deuren opende aan het Leidseplein. In het modehuis – zeker geen ordinaire winkel – konden welgestelde vrouwen voor het eerst in eigen land haute couture aanschaffen. De kleding kon de vrouwen, zoals in het boek staat, maken tot wie zij wilden zijn. Maar het boek gaat over meer dan mode, zoals het kopen van de kleding en de omgeving waarin dat gebeurde.

Amsterdams erfgoed van de week | Stad in de schijnwerpers

• 13 • Bron: Gemeente Amsterdam

Amsterdams erfgoed van de week | Stad in de schijnwerpers

Op 29 november is de zevende editie van het Amsterdam Light Festival van start gegaan. Verschillende lichtsculpturen sieren de stad, voor 53 dagen. Tot aan het einde van de zeventiende eeuw was donker in Amsterdam ook echt donker. Verlichting kwam er pas aan het eind van deze eeuw. Het grootste gedeelte van de kunstwerken van het Amsterdam Light Festival bevindt zich precies in dit gebied, de historische binnenstad. Soms legt de kunstenaar een link met het verleden van de plek. De lichtsculptuur aan de brug over het Oosterdok is daar een mooi voorbeeld van.

Amsterdams erfgoed van de week | Prijzenswaardig Catharinacomplex

• 24 • Bron: Gemeente Amsterdam

Amsterdams erfgoed van de week | Prijzenswaardig Catharinacomplex

In Amsterdam Nieuw-West staat het in het oog springende Catharinacomplex. Tussen 1952 en 1965 gebouwd, in 2011 aangewezen als gemeentelijk monument en onlangs bekroond met een mooie prijs. Een deel van het complex, de gerenoveerde en uitgebreide basisschool De Henricus, is ‘Schoolgebouw van het Jaar 2018’. Het complex bestaat naast deze voormalige kleuterschool uit een kerk met pastorie en een dubbele jongens- en meisjesschool. De symmetrische opzet met rondom een binnenhof geschakelde vleugels is karakteristiek voor de stijl waarin het complex is opgetrokken: de Bossche School.

Amsterdams erfgoed van de week | De personal touch van de portiekflat

• 12 • Bron: Gemeente Amsterdam

Amsterdams erfgoed van de week | De personal touch van de portiekflat

Als we het over het Algemeen Uitbreidingsplan (AUP) hebben, hebben we het over licht, lucht en ruimte, over ruim opgezette tuinsteden en over specials als de Sloterplas. Onterecht onderbelicht blijft vaak de ‘kleine schaal’, die van de woning. Op dinsdag 30 oktober was er een Van Eesterengesprek in het bijbehorende museum aan die Sloterplas. Er werd uitgebreid stilgestaan bij de portiekflat, één van de belangrijke ingrediënten van het AUP. Het optimisme uit de jaren 50 staat in schril contrast met het huidige beeld en gevoel dat bewoners en bezoekers van de naoorlogse woningen hebben.

Amsterdams erfgoed van de week | Met Berlage omhoog

• 46 • Bron: Gemeente Amsterdam

Amsterdams erfgoed van de week | Met Berlage omhoog

Monumenten zijn vaak om meerderde redenen bijzonder. Los van de monumentale waarden bieden de gebouwen onderdak aan mensen, bedrijven, en soms ook… geheimen. Het voormalige kantoorpand, rijksmonument Muntplein 2-4 in Amsterdam, onthulde onlangs zo’n –kleurrijk– mysterie. Het trappenhuis bleek nóg bijzonderder dan de kenners al dachten. Het pand op de kop van Kalverstraat-Muntplein-Rokin werd ontworpen in 1894-1895 gebouwd naar ontwerp van H.P. Berlage (1856-1934), als breed en relatief ondiep kantoorgebouw van de Assurantie Maatschappij tegen Brandschade en op het Leven: de ‘Nederlanden van 1845’. Dankzij uitgebreid kleurhistorisch onderzoek is men erachter gekomen dat Berlage het kenmerkende trappenhuis had voorzien van bonte kleuren.

Amsterdams erfgoed van de week | De godsdienstwaanzin van Amsterdam

• 77 • Bron: Gemeente Amsterdam

Amsterdams erfgoed van de week | De godsdienstwaanzin van Amsterdam

De Noorderspeeltuin in de Jordaan wordt heringericht. Op de oudste kaarten van Amsterdam is op deze plek een mysterieus landgoed te zien. Het is het Kartuizer klooster. Van 1392 tot 1577 leefden hier de Kartuizer monniken. De Kartuizer monniken zijn kluizenaar, wonend in een zogenaamde kluis binnen een monnikengemeenschap. Ze leven uiterst sober en houden zich aan een strenge zwijgplicht. In het lichtelijk godsdienstwaanzinnige middeleeuwse Amsterdam zijn de Kartuizer monniken eigenlijk nog best normaal. Je hebt ook de wederdopers, die poedelnaakt gillend door de straten rennen, en de flagellanten, die fysiek boete doen voor de zonde van de mens.

Amsterdams erfgoed van de week | Beestenboel aan de gevel

• 10 • Bron: Gemeente Amsterdam

Amsterdams erfgoed van de week | Beestenboel aan de gevel

Afgelopen donderdag was het dierendag, een dag waarop we extra aandacht aan dieren besteden. Ook in de gebouwde omgeving worden dieren op verschillende manieren in de spotlight gezet. Volgens het in 2007 uitgegeven boek ‘De gevelstenen van Amsterdam’ zijn er in Amsterdam ongeveer 900 ‘oude’ (van voor 1795) gevelstenen te vinden. Deze waren oorspronkelijk bedoeld om het beroep van de bouwer of bewoner aan te geven. Later werden ze vooral als adresaanduiding gebruikt. Opvallend is dat op bijna 150 gevelstenen een dier is afgebeeld. Veel paarden, typische boerderijdieren als schapen en koeien, maar ook exotischer exemplaren zoals leeuwen en zelfs een dromedaris.

Amsterdams erfgoed van de week | Tijdelijk duurt het langst

• 15 • Bron: Gemeente Amsterdam

Amsterdams erfgoed van de week | Tijdelijk duurt het langst

Dit jaar wordt het 100-jarig bestaan van Vogeldorp gevierd. In 1918 startte de bouw van 313 semipermanente noodwoningen in de Volewijkslanden: Vogeldorp. De goedkope gronden in Amsterdam-Noord waren bij uitstek geschikt om het ideaal van laagbouw eengezinswoningen in een groene omgeving te realiseren, de zogenaamde tuindorpen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was het neutrale Nederland een uitwijkplaats voor vluchtelingen uit diverse omringende landen. Aan het eind van de oorlog bouwden verschillende Nederlandse gemeenten noodwoningen voor hen. De Amsterdamse Gemeentelijke Woningdienst, met B.T. Boeyinga (1886-1969) als projectarchitect, bouwde Vogeldorp voor een periode van 35 jaar.

Amsterdams erfgoed van de week | 65 jaar monumentenzorg

• 19 • Bron: Gemeente Amsterdam

Amsterdams erfgoed van de week | 65 jaar monumentenzorg

Afgelopen week vierde Monumenten & Archeologie haar 65ste verjaardag. Een feestelijk moment en mooi om even stil te staan bij de geschiedenis. ‘MenA’, voorheen het gemeentelijk Bureau Monumentenzorg en de gemeentelijke Archeologische dienst, draagt immers al jaren zorg voor al het erfgoed in Amsterdam. De gemeente had lange tijd helemaal geen aandacht voor monumentenzorg. Zij wilde vooruitgang; brede boulevards, gezonde woningen en grootse pleinen. Een behoudende aanpak paste daar niet bij. Dat veranderde in 1922 toen een welstandsbepaling werd opgenomen in de Bouwverordening. Er mocht niet meer worden gebouwd als dit het ‘stadsschoon’ zou schaden.

Meest gelezen (week)

Meest gelezen (maand)

Meest gelezen (jaar)