Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Het Bisdom Breda heeft vandaag een brochure met nieuwe richtlijnen voor de herbestemming van kerkgebouwen uitgebracht. Volgens de nieuwe richtlijnen moet de kerken in het bisdom voortaan door een erkende taxateur worden getaxeerd. Dit om te voorkomen dat de kerk verkocht wordt tegen een prijs die lager is dan in een schatting aangegeven is. Met de nieuwe richtlijnen hoopt het bisdom parochies te ontzorgen en het proces van herbestemming objectiever en beter stuurbaar te maken.
Steeds vaker worden kerkgebouwen herbestemd tot een functie die geen respect toont aan de heilige plek, zoals IJsbaan of Trampolinehal. Zou sloop in zo’n geval tóch niet een betere optie zijn? P.L. de Jong, emeritus predikant in de Protestantse Kerk in Nederland gaf onlangs een pleidooi: “Laat een kerkgebouw, dat geen monumentenstatus heeft, liever afbreken dan het te verkopen aan de ijsbaanboer. Afbreken doet pijn, maar een afgebroken kerk is op zich ook een monument. Van leegte. Het heeft iets van: Hier was God.”
Op zaterdag 16 november namen negen initiatiefnemers van een herbestemming van een monumentale kerk of kapel de Pieter van Vollenhovenprijs in ontvangst. Met de uitreiking van de herbestemmingsprijs wil de jury extra aandacht geven aan de opgave die er is om monumentale kerken in ons land te behouden. In de herbestemde Lutherse kerk Bizar-Bazar in Arnhem, een van de winnaars, werd de prijs persoonlijk uitgereikt door oud-voorzitter van het Nationaal Restauratiefonds prof. mr. Pieter van Vollenhoven en de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap; Ingrid van Engelshoven.
In 2016 schreef Monumenten.nl een verhaal over twee jonge ondernemers die de zwaar verwaarloosde monumentale Geuzenkerk in Brielle onder hun hoede hadden genomen. Zij wilden de kerk behouden voor de toekomst en tegelijkertijd hun vakmanschap laten zien. Nu, drie jaar later, is hun herbestemmingsproject helemaal af!
De H. Andreas- en Antoniuskerk in Oostelbeers is omgevormd tot dorpshuis (zie video). Dit is met respect voor het rijksmonument gedaan, zegt Rik Adriaans van architectenbureau BOUWkunst WERKplaats. Voor de architect was het een bijzondere klus, omdat hij in de kerk zijn eerste communie heeft gedaan en omdat zijn opa in 1934 het houtwerk voor de nieuwe kerk heeft verzorgd. De gemetselde gewelven, bijzonder voor de kerk, zijn intact gelaten. Het dorpshuis is compact gehouden en steekt als nieuwbouw deels uit de kerk. Zo blijft de ruimtelijkheid van de kerk overeind en kunnen de stookkosten worden beperkt.
In 2009 stond de Zaandijkerkerk in Zaandijk nog op de nominatie om tegen de vlakte te gaan. Zaans Erfgoed en Cuypersgenootschap vonden echter dat het vervallen, maar beeldbepalende gebouw, behouden moest blijven voor het dorp. De gemeente Zaanstad besloot de kerk op de monumentenlijst te zetten. In 2013 kocht Stadsherstel Amsterdam de kerk. Vorige week hebben jongeren met een autisme spectrum stoornis hun intrek genomen in de elf kubusachtige appartementen die als een soort doosjes in de kerk zijn geplaatst en uitzicht hebben op de ‘binnenplaats’. In de toren van de kerk is een permanente tentoonstelling ingericht.
Het sluiten van kerken is een groot emotioneel gevecht. Groot qua betrokkenheid, financieel en qua aantallen. Alleen al bij de rooms-katholieke kerk moeten 1.000 kerken sluiten. Met deze enorme hoeveelheden vraag ik me af of ze allemaal wel te behouden zijn. Voor welke kerkgebouwen moeten we vechten? De monumenten? De kerken die het best een andere functie kunnen opnemen? Of de kerken waar omwonenden voor op de bres gaan? Op díe groep betrokken burgers wil ik eens dieper ingaan.
Volgende maand opent de eerste boeddhistische Dhammakaya-tempel in Nederland in de voormalige katholieke kerk van Afferden. Een plek voor volgelingen van de Thaise boeddhistische stroming, maar ook voor mensen die geïnteresseerd zijn in meditatie. Zo’n zes of zeven kloosterlingen gaan straks wonen in de voormalige pastorie. Bij Dhammakaya gaat het over de eigen geestelijke ontwikkeling en een open houding tegenover de samenleving. In Europa staan ongeveer dertig Dhammakaya-tempels.
Een brief waarin de Hilversumse wethouder Floris Voorink aangeeft dat een trampolinepark in de Clemenskerk ’een uniek en vernieuwend plan’ is, heeft tot boze reacties geleid vanuit de buurt. Met name de leefbaarheid van de wijk baart zorgen. ‘Het in de kerk geplande trampolinepark zal leiden tot substantieel meer verkeer met negatieve gevolgen voor de gezondheid van de wijkbewoners door lawaai-, licht- en luchtvervuiling’, schrijven buurtbewoners aan de fractievoorzitters van alle politieke partijen.
De gemeente Hilversum neemt geen verantwoording voor een maatschappelijke functie in de Clemenskerk. Zo concluderen de Vrienden van de Clemenskerk naar aanleiding van een gesprek met wethouder Voorink. De Vrienden verwijten de gemeente nalatigheid en vinden dat een trampolinepark niet past in een monument dat voor miljoenen is gerestaureerd. Ook betwijfelen zij of er draagvlak is vanuit de buurt.
Omwonenden van religieus erfgoed moeten het eerste recht krijgen om een plan voor herbestemming in te dienen. Dat stellen de Tweede-Kamerfracties van ChristenUnie en D66 in een motie. Herbestemming van religieus erfgoed heeft direct effect op de leefomgeving van omwonenden. Daarom moeten zij bij de herbestemming van kerken worden betrokken en een plan kunnen neerleggen, vinden ChristenUnie-Kamerlid Dik-Faber en mede-ondertekenaar Pechtold (D66).
De Maria Boodschapkerk te Goirle is door de Rooms-Katholieke Parochie De Goede Herder verkocht aan HERMON Erfgoed uit Zeist. De Maria Boodschapkerk is een Rijksmonument uit 1940, gebouwd door architect C.H. De Bever. De laatste kerkdienst vond plaats op 11 juli 2010 waarna de kerk werd gesloten. De kerk zal worden verbouwd tot ca. 22 koopappartementen.
