Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Museum Schokland schrijft een prijsvraag uit en laat publiek meedenken over een naam voor een prehistorische bewoner van Schokland. Haar schedel werd in 1990 opgegraven. Aan de hand van een professionele gezichtsreconstructie brengt Museum Schokland deze vroege polderbewoner tot leven. De schedel is in bruikleen van Provinciaal Depot voor Bodemvondsten Flevoland/Batavialand, welke toestemming heeft gegeven […]
Archeologen van Via15 hebben in Angeren onder meer stukjes aardewerk en vuurstenen gebruiksvoorwerpen aangetroffen uit zowel de tijd van de jagers en verzamelaars als van de eerste landbouwers. De vondsten zijn ongeveer 7.000 jaar oud. Het is zelden dat resten van beide samenlevingsvormen gevonden worden op dezelfde plek. De vindplaats betekent dat archeologen nu kunnen onderzoeken, hoe onze voorouders in het Nederlandse rivierengebied de stap hebben gezet van een bestaan van jagen en verzamelen naar landbouw en veeteelt. Over de overgangsfase, waarbij onze voorouders zich voor het eerst in een gebied vestigden, is weinig bekend.
Nieuw onderzoek van Gerrit Dusseldorp (Universiteit Leiden) en Luc Amkreutz (Rijksmuseum van Oudheden Leiden) laat zien dat de prehistorische bewoners van West-Nederland lang vasthielden aan de exploitatie van wilde voedselbronnen. “Begin van de landbouw wordt gezien als een grote vooruitgang, maar dit gold niet voor iedereen. De voor- en nadelen verschilden per samenleving. In het natte westen was het lastiger boeren dan op de vruchtbare löss in Zuid-Limburg. Het blijvende ‘Wilde Westen’ van Nederland laat zien dat de jager-verzamelaars hier landbouw niet als grote vooruitgang zagen.”
Het Groninger Instituut voor Archeologie is een groot onderzoek gestart naar de manier waarop de prehistorische mensen omgingen met hun vee. Het begin van de veeteelt begon in Nederland ergens in het vijfde millennium voor Christus. De archeologen gaan voor dit onderzoek geen nieuwe opgravingen doen. Docent Canan Çak?rlar: “Wij graven wel, maar alleen in depots. Provinciale depots, depots van musea. We gebruiken materiaal van oude opgravingen. Botmateriaal, tanden en kiezen. We onderzoeken dat opnieuw, met nieuwe methoden.”
Maandag 20 april wordt het project Erfgoed Gezocht Junior gelanceerd. In dit project, ontwikkeld door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de Universiteit Leiden, kunnen kinderen in de leeftijd van 8 tot 12 jaar op de computer meespeuren naar archeologische resten op de Veluwe en nieuwe grafheuvels en prehistorische akkersystemen ontdekken. Door mee te speuren zijn de kinderen even zelf archeoloog en leveren ze een waardevolle bijdrage aan wetenschappelijk onderzoek.
Op de Veluwe woonden in de prehistorie misschien wel honderdduizend mensen, afkomstig uit het huidige Rusland en Oekraïne. Dat blijkt uit een onderzoek naar grafheuvels op de Veluwe. Het onderzoek van de Leidse archeoloog Quentin Bourgeois werpt een radicaal nieuw licht op wie onze verre voorouders waren. “We ontdekken op de Veluwe in feite de sporen van het ontstaan van de samenleving zoals we die nu kennen”, zegt Bourgeois.
Hoe leefden mensen? Dat kunnen archeologen niet altijd beantwoorden. En dus ging Linda Dielemans kinderboeken schrijven. ‘Schaduw van de leeuw’ is een spannend en mooi geschreven boek, waarin de lezer meegevoerd wordt in de wonderlijke rotstekeningenwereld van 20.000 jaar geleden. En de auteur weet waar ze over schrijft, want Linda Dielemans is kinderboekenschrijver én archeoloog van de prehistorie. “Sowieso lees ik me altijd helemaal in als ik met een nieuw onderwerp begin.”
De Houtribdijk krijgt brede zandoevers. Het zand daarvoor wordt gewonnen uit twee nieuwe zandwinputten op het Enkhuizerzand. Onderwaterarcheologen speuren eerst in de bodem van het Markermeer naar resten uit de prehistorie. Het inzetten van nieuwe technieken geeft toegang tot vindplaatsen die voorheen onbereikbaar waren en ongezien in zandzuigers verdwenen. Archeoloog Wouter Waldus laat de speciaal ontwikkelde oplossing zien: de Marine Prehistory Sampler. Deze 16 meter lange buis bevat kleine waterspuiten. “Die maken van de buis een soort boor. We boren tot de laag met zand uit het Pleistoceen, die voor ons vanuit de archeologie het meest interessant is.”
Regelmatig wordt bericht over bijzondere archeologische vondsten. En geen zorgen. Er ligt nog genoeg in onze Nederlandse bodem. “Wen er maar aan! Elk jaar worden we nog verrast door wat er uit de grond komt”, zegt Daan Raemaekers, hoogleraar archeologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. “Bij archeologie denken we vaak aan hele spectaculaire dingen in verre landen. De Nederlandse geschiedenis is misschien wat minder spectaculair, omdat je het minder ziet in het straatbeeld, maar vanaf de prehistorie was dit een druk bevolkt gebied. Omdat het nog steeds druk is, wordt er veel opgegraven.”
Wordt Drenthe na Giethoorn het volgende reisdoel van horden Chinese toeristen? Provincie Drenthe wil ze over de streep trekken. Van 25 mei tot 1 juni krijgen tien touroperators alle hoeken van Drenthe te zien. Adjunct-directeur Harrie Wolters van het Hunebedcentrum ziet veel groeipotentie. “Chinezen hebben een beschaving van 5.000 jaar oud. We hebben hetzelfde referentiekader. De Chinees is van nature geïnteresseerd in de prehistorie. Dat biedt kansen. Maar ook voor het label UNESCO dat Geopark De Hondsrug voert, zijn ze gevoelig. Ik zie grote kansen, te meer omdat de reisafstanden in dit land voor hun niks voorstellen.”
Mensen van de corded ware-cultuur (of Touwbekercultuur) deelden zo’n 5000 jaar geleden ideeën over de dood op continentale schaal. Daarin zaten sterke genderverschillen: mannen werden in een internationale stijl begraven, vrouwen lokaal. Dat ontdekte archeoloog Quentin Bourgeois. De touwbekercultuur bestond van zo’n 2900 tot 2450 v.Chr. en is genoemd naar de touwbeker; een met touwindrukken of een visgraatrand versierde keramieken aardewerkvaas. Het onderzoek naar begrafenisrituelen in de corded ware-cultuur is deze maand gepubliceerd in PLOS ONE.
Stonehenge was rond 2500 voor Christus net in grote lijnen af, toen de bevolking opeens een bizarre omslag maakte naar meer Nederlands dna. Alsof de oorspronkelijke bewoners werden verjaagd door Hollandse horden. Aanleiding voor de archeologische ophef is de eerste grote genetische studie hoe de zogeheten ‘klokbekercultuur’ zich door Europa verspreidde. Hoewel er van sporen van oorlog geen sprake is en er bij de vondst een bijsluiter aan mitsen en maren hoort, zal de studie in elk geval de annalen ingaan als de eerste archeologische dna-studie over de prehistorie waarin Nederlandse skeletten een belangrijke rol spelen.
