Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Over anderhalf jaar kun jij je als inwoner of bezoeker van Cuijk terug wanen in de tijd van de Romeinen. In de voormalige pastorietuin wordt namelijk een 1800 jaar oude tempel herbouwd op ware grote. Met de tempel wil de gemeente zich als belangrijke Romeinse nederzetting van weleer op de kaart zetten.
“Voorheen wisten we ook wel dat Gelderland goed bewoonbaar geweest moet zijn, maar nu kunnen we er voor het eerst cijfers op plakken,” vertelt onderzoeker Rozemarijn Moes (23). Voor het project Verhaal van Gelderland dook zij in de cijfers.
In de Romeinse tijd moeten er in Gelderland zo’n 63.000 tot 91.000 mensen hebben gewoond. “De hoge zandgronden, maar vooral ook de vruchtbare rivierklei zorgden vanaf het vroege begin voor hoge bevolkingsdichtheden,” aldus Moes. Een groot deel van de bevolking woonde in het Rivierengebied. Met meer dan 30 personen per vierkante kilometer behoorde dit gebied daarmee tot Europa’s dichtstbevolkte gebieden.
Bij de aanleg van de waterbuffer bij Kruisdonk zijn bij archeologisch onderzoek vondsten uit de Middeleeuwen en Romeinse tijd gedaan. Senior Archeoloog Gilbert Soeters: “Er zijn inmiddels enkele interessante Romeinse graven aangetroffen die langs de zogenaamde Via Belgica lagen. Daarnaast zijn er resten van een middeleeuws erf uit de veertiende eeuw gevonden. De opgegraven sporen en vondsten worden in beeld gebracht, geconserveerd en overgebracht naar het gemeentelijk depot in het Centre Céramique.”
De geschiedenis van bedrijvenpark Medel bij Tiel gaat ver terug. Waar nu grote bedrijven staan, woonden in de Steentijd, Bronstijd, IJzertijd, Romeinse tijd en de Middeleeuwen al mensen. Dat ontdekten archeologen in 2017 bij één van de grootste opgravingen ooit in Nederland. Na de opgravingen hebben archeologen alle vondsten onderzocht. Nu is het eerste van drie wetenschappelijke boeken over de opgraving klaar. De eerste resultaten zijn hiermee bekend.
Gezamenlijk gaan professionele archeologen, amateurarcheologen en het grote publiek op zoek naar de verdwenen restanten van het Romeinse castellum vlakbij Goederee dat in de 17de eeuw ooit door de bewoners is omgedoopt tot ‘De Oude Wereld’. Waar liggen nu precies de restanten van deze verdwenen stad? Dat is en blijft de grote vraag die in deze zoektocht centraal staat. De zoektocht wordt geleid Tom Hazenberg en Jan Breimer die vanaf 2020 mei podcasts hierover maken. Zoals de makers zeggen: “Het enige archeologische radioprogramma in Nederland waarin het publiek een hoofdrol speelt.”
Een menselijk bot dat afgelopen voorjaar op het strand van Ameland werd aangetroffen, blijkt na onderzoek ten minste 1700 jaar oud te zijn. De vinder van het bot zocht eerst contact met de politie, omdat het bot op een menselijk bot leek. Omdat het bot misschien wel van een vermist persoon was, stuurde de politie het bot voor dna-onderzoek naar het forensisch instituut. Het bot bleek een opperarmbeen te zijn dat van een persoon is geweest die in de Midden Romeinse tijd heeft geleefd. Het bot is overgedragen aan een archeologisch instituut, zo laat de politie weten.
Het Goffertpark in Nijmegen ligt behoorlijk overhoop want de gemeente Nijmegen laat een flink deel van het park afgraven op zoek naar achtergebleven munitie uit de Tweede Wereldoorlog. Bij de opbouw van een concert in 2018 werden er granaten in de grond aangetroffen. Tegelijkertijd wordt archeologisch onderzoek gedaan. Er is een kleine kans dat er overblijfselen uit de Romeinse tijd liggen. “Bij de aanleg van het Goffertpark zijn indertijd bij graafwerkzaamheden Romeinse resten naar boven gehaald. Het kan zijn dat er in die omgeving Romeinse nederzettingen of grafvelden waren”, meldt een woordvoerder van de gemeente.
Hoe leefden de Romeinen tweeduizend jaar geleden in en vooral rond het castellum Pretorium Agrippinae, het tegenwoordige Valkenburg? In het vernieuwde Torenmuseum Valkenburg krijg je antwoord op deze vraag. Films, tekst maar ook voorwerpen laten zien hoe de Romeinen leefden en werkten op en rond het meeste westelijke fort van de Romeinse limes. Met de aanmelding van de Romeinse limes voor een plek op de Werelderfgoedlijst van de Unesco neemt de belangstelling voor de Romeinse legerplaatsen langs de tweeduizend jaar oude grens steeds meer toe.
De afgelopen vier jaar zijn door 750 metaaldetector-zoekers bijna 75.000 archeologische vondsten gemeld. Dit heeft tot nieuwe historische inzichten geleid. Bijvoorbeeld over de Romeinse geschiedenis van Nederland en de invloed van het Romeinse rijk, die verder gaat dan de tot nu toe bekende grenzen.
In Heerlen troffen archeologen bij een opgraving aan het Tempsplein verdedigingsresten aan die voor Nederlandse begrippen zeer uniek zijn. Het Tempsplein ligt in het hart van de Romeinse nederzetting Coriovallum (Heerlen), vlakbij het Thermenmuseum. Het was al bekend dat dwars over het plein een spitsgracht liep. Tijdens het recente onderzoek vonden archeologen nog meer sporen die deel uitmaken van die versterking. Men vond een clavicula: een ombuiging van de gracht naar binnen of buiten ter hoogte van een ingang om deze zo beter te kunnen verdedigen. Hiermee is indirect ook de ingang tot de versterking vastgesteld.
De provincie Zuid-Holland heeft vorige week veertig houten palen van de oude Romeinse weg overgedragen aan het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Het museum laat de palen nu conserveren. Dit proces duurt ongeveer anderhalf jaar. Daarna wordt de weg permanent tentoongesteld in het museum. RMO-directeur Wim Weijland is blij dat zijn museum de palen mag beheren: “Onze museumcollectie vertelt het verhaal van het Romeinse verleden van ons land, daarin mogen de palen van deze weg niet ontbreken.”
In de 3de eeuw verlieten de inwoners opeens het midden en zuiden van wat nu Nederland is. Zo’n 100 tot 150 jaar lang was het gebied leeg. Onderzoekers proberen al jaren achter de oorzaak van deze volksverhuizing te komen. Crisis in het Romeinse rijk, klimaatverandering en deportatie werden aangedragen als mogelijke oorzaken. Onderzoek van archeoloog Esther Jansma werpt ander licht op de zaak. Haar onderzoek laat zien dat de Romeinen niet meer geïnteresseerd waren in het gebied. Ze verwaarloosden de waterwerken en de infrastructuur. En de bewoners moeten de gevolgen hebben gevoeld.
