Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Van maart t/m mei gaan Rijnbrink, de Gelderse bibliotheken en Erfgoed Gelderland samen op zoek naar Gelderse oorlogsverhalen onder de noemer ‘WO2-verhaal gezocht’. Als vervolg op de tournee van de WO2-cafés in 2020 is het nu mogelijk om online bijzondere of persoonlijke verhalen te delen. Heb je een bijzonder oorlogsverhaal dat je wilt delen? Of […]
Hoeveel verhalen kun je vertellen over één kilometer dijk? Haast oneindig veel, is het antwoord als het gaat over de Langbroekerdijk bij Driebergen. Leen Doeve en Tineke Booij vertellen in een nieuwe documentairereeks ‘1 km dijk…en zover je kunt kijken’ over hun woongebied en de inwoners. De verhalen bestrijken de hele geschiedenis. Over boeren die al zeven generaties land van het kasteel pachten. Over jonge boeren die bekijken hoe de toekomst zich ontwikkelt. Over kasteel Sterkenburg, waar een spook zou ronddwalen. En bovenal over het eeuwenoude landschap, dat al honderden jaren weinig veranderde.
In Aziatische steden worden veel oude buurtjes met de grond gelijk gemaakt. Met de gebouwen verdwijnen ook de verhalen en een stukje gemeenschappelijke identiteit. De Nederlandse planoloog Ester van Steekelenburg begon in Hong Kong een project waarmee lokale bewoners zelf bijzondere plekken in hun buurt in kaart brengen.
Op zaterdag 25 januari 2020 is in de Gelderlandfabriek in Culemborg het ‘Verhalen Vertellen’ bijgeschreven op de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. Eigenlijk heeft het Verhalen Vertellen niet zo heel veel bescherming nodig, want het betreft geen bedreigd erfgoed. De (mondelinge) traditie van verhalen vertellen is een eeuwenoude kunst die alle nieuwe uitvindingen moeiteloos heeft doorstaan en zelfs geïncorporeerd. De Federatie Nederlandse Vertelorganisaties heeft plannen om verhalen vertellen weer een plaats te geven in het onderwijs en wil tevens nieuwe jonge vertellers op gaan leiden.
BOEi is op zoek naar de verhalen van de Centrale Markthal in Amsterdam-West. Het rijksmonument uit 1934 op het terrein van het Food Center aan de Jan van Galenstraat wordt de komende jaren door BOEi gerestaureerd en herbestemd tot ‘hub voor voedselpioniers’. Duizenden Amsterdammers waren afhankelijk van het voedsel dat via de Markthal de stad binnenkwam. Honderden ondernemers haalden er dagelijks hun waren voor verkoop in de dag- en weekmarkten, of winkels. BOEi wil er aan bijdragen dat ook de verhalen doorgegeven worden aan volgende generaties.
Als het over erfgoed gaat, gaat het in Breda meestal over monumenten. De interesse daarvoor blijft beperkt tot een betrekkelijk kleine groep geïnteresseerden. Wethouder Marianne de Bie (Cultuur, D66) wil dat er meer werk wordt gemaakt van de verhalen achter de stenen. Met die gedachte heeft ze haar nieuwe erfgoedvisie naar de raad gestuurd: ‘Grondstof voor de toekomst’. “We willen laten zien dat erfgoed niet alleen over stenen gaat, maar ook over verhalen. Het Avondje NAC is óók erfgoed. Iedereen heeft zijn eigen verhaal. Daardoor wordt de stad van jou.”
Er is steeds meer aandacht voor inclusiviteit in de erfgoedwereld. Volgens Karim van Knippenberg wordt te snel aangenomen dat het nationale erfgoedbeleid inclusiever wordt als er aandacht is voor de verhalen van minderheidsgroepen, waaronder die van nieuwe Nederlanders. In zijn afstudeeronderzoek ‘The other past – A cross cultural exploration of various conceptualizations of heritage’ ging Van Knippenberg op zoek naar de sporen van nieuwe Nederlanders in het materiële erfgoed. Als casus koos hij de Mobarakmoskee in Den Haag. Op Archined bespreekt Van Knippenberg zijn afstudeeronderzoek en pleit hij voor verschillende percepties op erfgoed en de ideologie van inclusiviteit.
De Vlaamse Westhoek is getekend door de loopgravenstrijd tijdens de Eerste Wereldoorlog. Wie weet waar hij moet kijken, ziet honderd jaar na de wapenstilstand behalve tientallen soldatenkerkhoven, monumenten en hordes toeristen ook de littekens in het landschap. Piet Chielens, directeur van het In Flanders Fields Museum: “Je ziet hier hoe het landschap nog vastzit aan de oorlog en daar kun je verhalen aan haken. Die kleine individuele verhalen van hoe er van bovenaf werd ingegrepen in de levens van mensen, dat is ook het grote verhaal van de oorlog. Het landschap maakt dat tastbaar.”
Dit jaar bestaat de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed honderd jaar. Er is een speciaal, extra nummer van het Tijdschrift van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed verschenen. Daarin wordt teruggekeken op de erfgoedzorg in die honderd jaar. In het voorwoord besluit Susan Lammers, algemeen directeur van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed: “Laat onze opgave voor de komende honderd jaar zijn dat verbinding de norm wordt. (…) En dat we de verhalen van het erfgoed, van onze geschiedenis delen en doorgeven aan volgende generaties. Weest niet stil! Wij zijn met velen.”
Het is alsof je even terug in de tijd stapt. “Een betonnen teletijdmachine”, lacht Mark Alphenaar van het Regionaal Archief Alkmaar. Alphenaar geeft een rondleiding in een bunker die in 1971 als nuclear chemisch onderkomen werd gebouwd (zie video). De reden van de rondleiding is de zoektocht van de gemeente Alkmaar naar verhalen van de Koude Oorlog. Want hoewel de spanningen tussen Oost en West nooit tot een climax zijn gekomen, zijn er naast deze bunker nog een hoop verhalen te vertellen over deze tijd. “Het is belangrijk dat deze geschiedenis bewaard blijft”, vindt ook Alphenaar.
Helene Kröller-Müller zag in 1938 haar droom verwezenlijkt in de opening van het destijds geheten Rijksmuseum Kröller-Müller. Het museum viert dit met de lancering van een online Tijdlijn. Gedurende het jubileumjaar wordt de Tijdlijn gevuld met bijzondere verhalen die niet eerder naar buiten zijn gebracht. De verhalen gaan over de directeuren van het Kröller-Müller Museum, hun belangrijkste aanwinsten en de samenwerking met kunstenaars en architecten. Er is gebruik gemaakt van brieven en foto’s uit de archieven.
De voormalige concentratiekampen Amersfoort en Vught krijgen elk eenmalig 1 miljoen euro van het kabinet voor uitbreiding en educatie. Volgens staatssecretaris Blokhuis (VWS) hebben ze dat geld hard nodig, omdat steeds meer mensen deze herinneringscentra bezoeken, waaronder veel schoolklassen. “Steeds minder mensen kunnen uit eigen ervaring verhalen vertellen over de verschrikkingen van de oorlog en over dierbaren die men heeft verloren”, schrijft Blokhuis in een toelichting. “Hoe goed is het dan dat er plekken zijn waar herinneringen levend blijven en verhalen daarmee niet worden vergeten.”
