Afgelopen zondag werd bij Omroep Zeeland de documentaire ‘Sloop of Hoop’ van Rebecca van Wittene uitgezonden. In de documentaire komt het dilemma aan bod wat er met de wederopbouwarchitectuur van Zeeland moet gebeuren. In Zeeland werden de verwoeste steden na de oorlog snel opgebouwd. Nu, 75 jaar later, zijn ze aan vervanging toe en is de vraag: wat willen we bewaren en wat mag weg? ‘Sloop of Hoop’ is mede mogelijk gemaakt door Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, het Prins Bernhard Cultuurfonds Zeeland, de Gemeente Sluis en Omroep Zeeland.
Amsterdams erfgoed van de week ‘Licht, lucht en ruimte voor het kind’
Scholen vormen de ruimtelijke en functionele ‘ruggengraat’ van de naoorlogse uitbreidingswijken. De vernieuwende ideeën over onderwijs, opvoedkunde en hygiëne in de jaren 50 en 60 resulteerden in nieuwe schoolgebouwen, passend in de moderne traditie van ‘licht, lucht en ruimte’. Een mooi voorbeeld zijn de 4 modernistische kleuterschooltjes in Amsterdam Noord, ontworpen door het architectenbureau van Evers en Sarlemijn. Bij het ontwerp van de schooltjes staat het kind centraal. Zo is het vloerniveau een halve meter boven het maaiveld getild, om het blikveld van het kind te vergroten en op hetzelfde niveau van een volwassene te brengen.
“Grootschalige kaalslag van naoorlogs kunstbezit door sloop en vernietiging”
Door sloop en vernietiging vindt een ware kaalslag plaats onder kunstwerken uit de Wederopbouw. Die ontwikkeling is het gevolg van nieuwe invullingen die aan veel terreinen met gebouwen uit de jaren vijftig en zestig worden gegeven. Johanna Jacobs, lid van de Werkgroep Monumentale Kunst van de Erfgoedvereniging Heemschut, waarschuwde daarvoor zaterdag in Bergeijk. Jacobs was een van de sprekers bij de onthulling van een tegelreliëf van Ad Dekkers, een van de naoorlogse kunstwerken die wel behouden blijven.
Tentoonstelling ‘Maaskant getekend’ in de Kunsthal in Rotterdam
Vrijdag gaat in de Kunsthal in Rotterdam de tentoonstelling ‘Maaskant getekend’ van start. Architect Hugh Maaskant leverde met tal van gebouwen een belangrijke bijdrage aan de wederopbouw van de stad. Tien Rotterdamse kunstenaars geven een impressie van één van deze gebouwen. Zo ziet Georg Bohle het Groot Handelsgebouw als een plek waar handelaren in zwarte pakken als bezige bijen het gebouw bestormen. Eveline Visser heeft de Euromast vastgelegd als een droomproject van de architect zelf; geschilderd als een spaceshuttle te midden van wolken, als uiting van de ‘American Dream’ in de jaren 60 (zie afbeeldingen).
Wat is de waarde van ‘unieke’ Karel Appel in MC Slotervaart? (€)
Zit de curator van het failliete MC Slotervaart op een miljoenenschat? Wat is de waarde van de ‘unieke’ Karel Appel, een glazen wand met kleurige gezichten, die in de hal hangt? In de huidige chaos vreest Yteke Spoelstra dat de Appel in een afvalbak eindigt. De kunsthistorica heeft in opdracht van de gemeente in kaart gebracht welke kunstwerken uit de periode van de wederopbouw tot in de jaren 70 door Amsterdam zweven – in gebouwen als het ziekenhuis, die tot eind jaren 90 gemeente-eigendom waren. “De Appel is één van de tientallen kunstwerken die we hebben aangemerkt als topwerk.”
SP Zuid-Holland: “schenk meer aandacht aan geschenkwoningen Watersnoodramp”
SP-Statenlid Bart Vermeulen roept Zuid-Holland op meer aandacht te besteden aan de geschenkwoningen in de provincie. Deze woningen werden na de Watersnoodramp in 1953 door de regeringen van Denemarken, Finland, Noorwegen, Oostenrijk en Zweden geschonken om de inwoners van Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Brabant van woonruimte te voorzien. Vermeulen: “Nu het 60-jarige jubileum van de eerste Deltawerken wordt gevierd, is het ook tijd om de wederopbouw na de Watersnoodramp onder de aandacht te brengen. De geschenkwoningen staan onder druk van sloop of verbouwing, maar zijn het enige in het landschap dat direct naar de buitenlandse hulp verwijst.”
Monument voor Jakoba Mulder in ‘haar’ Beatrixpark in Amsterdam (€)
Jakoba Mulder (1900-1988) was de eerste vrouwelijke stedenbouwkundige van Nederland en ontwierp het Amsterdamse Bos. Dertig jaar na haar dood krijgt ze een monument in ‘haar’ Beatrixpark in Amsterdam. Mulder werkte tussen 1930 en 1965 voor de gemeente Amsterdam, de laatste veertien jaar als hoofd van de afdeling Stadsontwikkeling. Ze was een vrouw in een mannenwereld en wist haar stempel te drukken op de naoorlogse ontwikkeling van Amsterdam. Samen met de beroemde stedenbouwkundige Cornelis van Eesteren was Mulder de drijvende kracht achter het ambitieuze Algemeen Uitbreidingsplan (AUP), dat in 1935 werd goedgekeurd door de gemeenteraad, maar pas werd uitgevoerd tijdens de wederopbouw.
Rijksmonumentale status voor gebouw Technische Universiteit Eindhoven
Op het terrein van de Technische Universiteit Eindhoven is voortaan een rijksmonument te vinden. De voormalige W-Hal, het huidige MetaForum, heeft deze status maandag 20 augustus gekregen. Volgens de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is het gebouw “een toonbeeld van de ontwikkeling van het hoger onderwijs in de periode van de wederopbouw (1940-1965) waarin het aantal studenten flink toenam”. Als bijzonderheden aan het gebouw worden onder meer de innovatieve constructiewijze, het dak met het kenmerkende dambordpatroon en de originele kleurstelling genoemd. In 2011 en 2012 werd de W-Hal gerenoveerd. Toen werd gekozen voor MetaForum als nieuwe naam voor het gebouw.
Sociale woningbouw Rietveld in Reeuwijk, een bijzonder type om-en-om woningen
Architect Gerrit Rietveld staat vooral bekend als de ontwerper van de rood-blauwe stoel, het Rietveld-Schöderhuis in Utrecht en het Van Goghmuseum in Amsterdam. Minder bekend is dat hij ook drie wijken met sociale woningbouw heeft ontworpen. Eén daarvan staat in Reeuwijk, waar hij in 1957 zes woningblokken met in totaal 52 woningen ontwierp. Bijzonder aan dit ontwerp is het zogenaamde om- en-om-principe. Hierbij zijn de woningen om-en-om met hun voor- of achterzijde in het woonblok geplaatst. De voordeur van de ene woning ligt tussen de achtertuinen van de buren. Rietveld speelde al langer met dit idee, dat een levendiger architectonisch beeld oplevert dan bij het klassieke rijtjeshuis. Tegelijkertijd biedt dit type woningbouw meer privacy, wat ook door de huidige bewoners nog wordt gewaardeerd.
Tilburg gaat 50 nieuwe gemeentelijke monumenten aanwijzen
De gemeente Tilburg heeft besloten om vijftig nieuwe gemeentelijke monumenten aan te gaan wijzen. Deze monumenten moeten na de Tweede Wereldoorlog zijn gebouwd. Het college van B en W: “Met de nieuwe monumenten kan Tilburg het hele verhaal van de ontwikkeling van de stad laten zien. In de periode tussen 1945 en 1970 is de stad uitgebreid en gemoderniseerd. Door deze gebouwen op de gemeentelijke monumentenlijst te zetten blijft het verhaal van de stad zichtbaar en kan het erfgoed een inspiratie zijn voor nieuwe ontwikkelingen in de stad.”
Utrechts wandmozaïek zoekt nieuwe locatie
Monumentale kunst beleefde tijdens de wederopbouw een bloeiperiode, ook in Utrecht. De voorbeelden die bewaard zijn gebleven, worden niet zelden bedreigd door sloop of renovaties. Een mozaïek van Joop Kruip uit 1970 op de gevel van een voormalig schoolgebouw kon door de inzet van de werkgroep Monumentale Kunst van Erfgoedvereniging Heemschut worden gered, maar zoekt nu een nieuwe plek. Het schoolgebouw wordt gerenoveerd voor het Orthopedagogisch-Didactisch Centrum. Het krijgt een volledig nieuwe gevel, alleen het oude casco wordt hergebruikt. Terugplaatsing van het mozaïek, dat zo’n zes meter breed is, aan het vernieuwde gebouw bleek onhaalbaar.