Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
In de twintig jaar na de Tweede Wereldoorlog kwamen er in Nederland meer dan 2,5 miljoen gebouwen bij. De bijbehorende interieurs waren veelzijdig in hun vormgeving. Deze binnenruimten staan centraal in het boek ‘Interieurs van herrijzend Nederland 1940-1965’. Tot de bekende gebouwen die in het boek worden besproken, behoren concert- en congresgebouw De Doelen in Rotterdam, het Gelders Huis in Arnhem en het stadhuis van Hengelo.
Elf Achterhoekse gemeenten starten het project ‘Een nieuwe tijd! Wederopbouw in de Achterhoek’. Na de Tweede Wereldoorlog stond Nederland voor een grote opgave. De wederopbouwperiode kent volgens de organiserende partijen parallellen met het heden. “Een project waarin de verhalen en bijzondere tijdsgeest van de wederopbouwperiode centraal staan, maar waarin we ook een brug slaan naar de opgaven van nu. Veel gebouwen uit de wederopbouwperiode zijn bijvoorbeeld niet energiezuinig en staan aan de vooravond van een grootschalige modernisering en verduurzaming.”
Heemschut Groningen heeft per brief een dringend beroep gedaan op de gemeente Oldambt om de Booneschanskerbrug in Booneschans niet te slopen. Het is nu nog de bedoeling dat de brug plaatsmaakt voor een semi-beweegbare brug. De commissie van Erfgoedvereniging Heemschut vindt dat de gemeente moet zoeken naar mogelijkheden om de brug aan te passen en te behouden. De brug is een belangrijk onderdeel van het landschappelijk en cultuurhistorisch waardevolle ensemble van vier bruggen over het Boelo Tijdenskanaal. Alle vier de bruggen zijn tijdens de wederopbouw gerealiseerd. De andere drie bruggen liggen in de gemeente Westerwolde.
Van het gemeentehuis van het Bildt tot de verbreding van de A28 bij Utrecht. Het komt allemaal terug in het archief van architectenbureau Vegter dat is overgedragen aan Tresoar. “Dit archief is van nationaal, misschien zelfs wel van internationaal belang”, zegt Bert Looper, directeur van de provinciale bibliotheek en archiefinstelling. “Het geeft een mooi beeld van de stedenbouwkundige geschiedenis van de 20e eeuw.” Looper hoopt dat het archief voor meer aandacht voor de architectuur uit de wederopbouwperiode zorgt. “Veel van de panden uit deze periode worden gesloopt terwijl het in architectonisch opzicht een heel waardevolle tijd is.”
Arnhem is tientallen gemeentelijke monumenten rijker. In de binnenstad hebben 61 panden uit de wederopbouwperiode van na de Tweede Wereldoorlog nu een beschermde status. Onder andere het warenhuis van de HEMA aan de Rhijnstraat en het voormalige onderkomen van Het Vrije Volk aan het Gele Rijdersplein weerspiegelen “de hoop en het geloof in een nieuwe en betere toekomst, van een veranderende samenleving”. De panden zijn “een belangrijk onderdeel van de Arnhemse en landelijke stads- en architectuurgeschiedenis”, oordelen deskundigen. Het aanzicht en de identiteit van Arnhem worden voor een groot deel bepaald door de wederopbouw, is het oordeel.
Het Thalenpark in Drachten is aangewezen als rijksmonument. Het park is in 1958 door de Utrechtse tuinarchitect Hein Otto (1916-1994) ontworpen als scheiding tussen de vesting van Philips en de wijk de Swetten. Het is genoemd naar Jan Lourens Thalen, van 1956 tot 1960 burgemeester van Smallingerland. De stijl van het park is heel herkenbaar, met strakke lijnen en rechthoekige onderdelen. Bij de renovatie in 2010-2011 zijn onderdelen opgeknapt en een terras en speelvoorzieningen toegevoegd. Dit is in de sfeer van het ontwerp gedaan. Zo is het park goed bruikbaar en tegelijk ook als ontwerp goed bewaard gebleven.
De winnaar van de 13e editie van BNA Beste Gebouw van het Jaar is Het Gelders Huis in Arnhem, ontworpen door Team V Architectuur, in opdracht van VolkerWessels Integraal. Het Gelders Huis is de nieuwe naam voor het gerenoveerde Huis der Provincie. De BNA noemt het “een Gesamtkunstwerk uit de wederopbouwperiode en rijksmonument”, dat uitgebreid is met een moderne kantoorvleugel. De jury: “Het is ook een iconisch gebouw dat bijdraagt aan de leefbaarheid van de stad en – de naam zegt het – een thuisbasis en plek van samenkomst biedt aan de bevolking.”
Erfgoedvereniging Heemschut geeft woningbouwcorporatie Ymere een pluim voor het beleid in Weesp. Heemschut is bijzonder verheugd met het voornemen van Ymere om de woonblokken aan de Tuinkade en de Plataanlaan te renoveren. Sloop wordt daarmee voorkomen. De relatief kleine huizen aan de Tuinkade vormen een onmiskenbaar onderdeel van de arbeidersbuurt die zich hier vanaf het einde van de 19e eeuw heeft ontwikkeld. De woonblokken aan de Plataanlaan sluiten daar historisch gezien op aan: ze stammen uit de wederopbouwperiode. Het renoveren staat voor 2019 en 2020 gepland.
De HEMA aan de Rijnstraat, flats aan de Rodenburgstraat en bouwwerken aan het Gele Rijdersplein in Arnhem moeten worden bewaard voor de komende generaties. Dat vindt de gemeente Arnhem. Alles bij elkaar komen 61 gebouwen uit de wederopbouwperiode op de gemeentelijke monumentenlijst. Wederopbouwarchitectuur wordt ondergewaardeerd, stelt cultuurwethouder Gerrie Elfrink. “Dat is onterecht. De inzet van die generatie wordt wel veel geroemd, ook nu nog. Er zitten echt veel parels tussen, veel zijn nog bijna in oorspronkelijke staat. Ik vind het dan ook passend, zeker in Arnhem, dat een groot aantal panden de status van monument krijgt.”
Het Evoluon in Eindhoven is door de RCE aangewezen als rijksmonument. De ‘vliegende schotel’ is een icoon uit de wederopbouwperiode (1940-1965). Het Evoluon is in de periode 1962-1966 gebouwd naar aanleiding van het 75-jarig bestaan van Philips. De doelstelling was om jongeren kennis te laten maken met de wonderen van de techniek. Architecten Louis Kalff en Leo de Bever ontwierpen een spectaculair betonnen gebouw, waarvan de schotel met een doorsnede van 77 meter rust op 12 V-vormige kolommen. Anno 2018 zien velen het Evoluon als symbool voor Eindhoven als stad van design en techniek.
Het woonhuis van architect Jan de Jong, meesterwerk van de Bossche School, wordt rijksmonument. Het pand, sinds maart 2017 eigendom van de 100-jarige Vereniging Hendrick de Keyser, wordt algemeen erkend als een uiterst belangrijk voorbeeld uit de wederopbouwperiode. Jan de Jong (1917-2001) combineerde met groot gevoel voor ruimte, maatvoering en ordening, abstracte traditionele vormen met moderne bouwmaterialen. Hierdoor ontstond een welhaast tijdloze architectuur. In zijn eigen woonhuis, uit 1967-1968, creëerde hij een besloten ingetogen leefwereld waar de ruimtelijkheid en het spel van ritmische verhoudingen de bezoeker elke keer weer imponeren.
