Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
In 2018 vieren we het gevarieerde culturele erfgoed van Europa. We laten overal in Europa aan elkaar zien hoe divers en internationaal onze geschiedenis is en daarmee onze samenleving van nu. Het Erfgoedplatform van Kunsten ’92 is initiatiefnemer van het Nederlandse programma. Maandelijks wordt aandacht besteed aan een specifiek thema waarbij het Nederlands erfgoed een Europese tint krijgt.
Strakblauw is de lucht nog niet boven de Koloniën van Weldadigheid, maar de Unesco-status gloort aan de horizon. Alle koloniën samen op weg, hoera, maar die eensgezindheid was ver te zoeken in de jaren voor 2010. ‘Veenhuizen’ en provincie hadden lak aan Frederiksoord en de Maatschappij van Weldadigheid. Hoe op het allerlaatste nippertje toch nog de enig juiste afslag naar Frederiksoord werd genomen. Natuurlijk is het jammer dat in het jubileumjaar van de Maatschappij van Weldadigheid de felbegeerde Unesco-status nog niet is binnengehaald voor alle koloniën in Drenthe, Overijssel en België. Maar de Koloniën van Weldadigheid gaan in de verlenging. Gedeputeerde Cees Bijl vocht zich in Bahrein, waar het werelderfgoedcomité bijeenkwam, terug in de wedstrijd.
De Koloniën van Weldadigheid worden dit jaar geen UNESCO werelderfgoed. UNESCO erkent de werelderfgoedwaardigheid van de koloniën, maar heeft aan Nederland en België gevraagd het nominatiedossier aan te passen en opnieuw in te dienen. Dit is nu precies 200 jaar na de oprichting van de eerste kolonie in Nederland en 25 jaar na de afschaffing van de Wet op de landloperij in België. De Koloniën van Weldadigheid zijn ’s werelds eerste, meest grootschalige en langst functionerende voorbeelden van landbouwkoloniën om armoede te bestrijden. Ze zijn voorlopers van onze verzorgingsstaat. Ruim een miljoen Nederlanders en Belgen hebben voorouders in de Koloniën van Weldadigheid.
Indonesië heeft op het laatste moment zijn nominatie voor de Werelderfgoedlijst van Unesco teruggetrokken. Dit weekend wordt er gestemd over nieuwe toevoegingen aan de lijst. Indonesië nomineerde de Kota Tua Jakarta, de oude stad van Jakarta, als Batavia ooit de hoofdstad van Nederlands-Indië. Om onbekende reden doet het land nu toch niet mee. Volgens een woordvoerder van Unesco heeft Indonesië mogelijk meer tijd nodig om Kota Tua Jakarta klaar te stomen voor een plek op de lijst.
UNESCO heeft de nominatie van de Koloniën van Weldadigheid om werelderfgoed te worden voorlopig afgewezen. Er is nog veel onduidelijk over waarom de verschillende koloniën in Nederland en België bij elkaar horen. Ook zijn er zorgen over latere aanpassingen die zijn gedaan aan de historische dorpsgezichten. De afwijzing is niet definitief. De Commissie voor het Werelderfgoed erkent dat de koloniën een bijzondere historische poging waren om armoede te bestrijden. Daarom wil het de Stuurgroep Koloniën van Weldadigheid een kans geven om de nominatie opnieuw te definiëren. Met aanpassingen zouden de koloniën het volgend jaar opnieuw kunnen proberen.
Een nieuw Verdrag van Leeuwarden moet het Waddenzeegebied verder beschermen. Op 18 mei wordt het getekend in de Friese hoofdstad. Het verdrag sluit een vierjaarlijkse regeringsconferentie af waaraan Denemarken, Duitsland en Nederland meedoen. Minister Schouten (LNV) heeft de Tweede Kamer alvast het eindconcept toegestuurd. Het verdrag moet onderstrepen hoe belangrijk de drie landen behoud van het werelderfgoed vinden, schrijft zij. Het concept telt 26 pagina’s met in totaal 45 punten. Er staat veel in over de bescherming van broed- en trekvogels en visbestanden. De drie landen willen hun kennis delen over de effecten van klimaatverandering. Ook duurzaam havenbeheer valt eronder.
Windmolens, zonnepanelen, biomassa… hernieuwbare energie is steeds zichtbaarder in het landschap. Maar past dat wel, bijvoorbeeld een windmolen naast een fort? En hoe kunnen eigenaren of gebruikers van erfgoed profiteren van de voordelen hiervan? De pilot ‘Energielinie’ heeft onderzocht hoe hernieuwbare energie in te passen is in werelderfgoed. Daarvoor zijn de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie als onderzoeksgebied genomen. Met als centrale gedachte: als het bij werelderfgoed is in te passen, kan die inpassing overal. Het eindresultaat levert werkwijzen, handvatten en voorbeelden op voor alle energiepioniers in, met name, opener landschap.
De Amsterdamse grachtengordel wordt internationaal geroemd. “Maar wie zich als voetganger of fietser wel eens op de kades waagt, merkt dat de (geparkeerde) auto er nog altijd domineert. Dit zou helemaal anders moeten.” Volgens Michiel van Raaij, hoofdredacteur van Architectenweb, is het terugdraaien van publieke parkeervoorzieningen de oplossing. Van Raaij stelt dat de grachten een openbare ruimte verdienen die eer doet aan de werelderfgoedstatus en een internationaal voorbeeld kunnen zijn van hoe een eigentijdse openbare ruimte eruit kan zien. “Pas dan vormt de grachtengordel werkelijk een visitekaartje voor de Nederlandse stedenbouw.”
De Nieuwe Hollandse Waterlinie hoopt op de UNESCO werelderfgoedlijst te komen. Gemeenten, waterschappen en andere partijen steunen dit plan. Op 20 april 2017 hebben ze tijdens een feestelijke bijeenkomst officieel hun steun gegeven. Om op de werelderfgoedlijst te komen, moet de linie officieel voorgedragen worden bij de UNESCO. Om meer kans te maken is het belangrijk dat er veel steun voor is.
De werelderfgoednominatie van de Koloniën van Weldadigheid heeft een gezamenlijke stip aan de horizon gezet die alle betrokken partijen bindt. Het heeft ze aangezet tot samenwerking om het erfgoed te borgen en gezamenlijkheid uit te stralen. Belangrijk onderdeel hiervan is het project ‘Eén geschiedenis, vijf verhalen’. Verschillende organisaties in Nederland en België werken in dit project samen aan presentatie, educatie en een visie op publieksontsluiting.
Hoewel ze goed zijn beschermd, staan werelderfgoederen niet los van ruimtelijke en economische ontwikkelingen. Hoe maak je werelderfgoed toekomstbestendig in een continu veranderend landschap? De publicatie Werken aan werelderfgoed geeft inspirerende voorbeelden en praktische aanbevelingen. De publicatie is niet alleen gericht op het bestaande werelderfgoed. Ook de acht genomineerden komen aan bod, zoals de Koloniën van Weldadigheid, die eind 2016 officieel door het kabinet zijn voorgedragen om op de Werelderfgoedlijst van UNESCO geplaatst te worden.
De Koloniën van Weldadigheid in Drenthe zijn woensdag door minister Jet Bussemaker (Cultuur) genomineerd voor de Werelderfgoedlijst van Unesco. De Koloniën werden begin negentiende eeuw opgericht om arme mensen de kans te geven een bestaan op te bouwen op een eigen stuk grond. De minister maakte de nominatie, die door Nederland en Vlaanderen samen wordt gedaan, bekend in het Drentse Veenhuizen.
