Uit het rapport Molentoekomst: Molenbiotoop

Molenbiotoop van molen De Otter in Amsterdam West is langzamerhand dicht gebouwd. Foto Wim de Groot

De molenbiotoop, en met name de achteruitgang ervan, is een belangrijk knelpunt voor het toekomstige molenbehoud. In het rapport Molentoekomst gaat De Hollandsche Molen dieper in op dit onderwerp.

Belangrijke zaak
De molenbiotoop is de omgeving waarmee een traditionele wind- of watermolen in relatie staat. Een goede molenbiotoop, met een vrije windvang of voldoende watertoevoer, is noodzakelijk voor het functioneren van de molen als werktuig. Daarnaast maken de zichtbaarheid, en de daaruit voortkomende landschappelijke waarde, deel uit van de molenbiotoop. Beide zijn essentieel voor het draagvlak van de molen.

Windmolens
De actuele toestand van de molenbiotoop van windmolens is niet rooskleurig. Bij 40% van de 1075 complete windmolens is het functioneren als werktuig in het geding door hinderlijke bebouwing en beplanting. De praktijk leert dat het onmogelijk is de achteruitgang van de molenbiotoop helemaal te stoppen. Dat wil volgens De Hollandsche Molen niet zeggen dat deze niet meer te redden is.

Wet- en regelgeving
Sinds 1980 is de wet- en regelgeving rond de bescherming van de molenbiotoop onderdeel van de Wet op de Ruimtelijke Ordening. Hierin is echter alleen zorg voor het waarborgen van de vrije windvang. Aspecten zoals zichtbaarheid en historische en ruimtelijke relatie van de molen met de directe omgeving ontbreken. Deze zijn namelijk moeilijker in regels vast te leggen omdat ze niet meetbaar en dus subjectiever zijn.

Conclusies en knelpunten
De primaire verantwoordelijkheid voor de molenbiotoop ligt bij de moleneigenaar. Het feit dat het molenbehoud vooral rust op de schouders van vrijwilligers is een nadeel. Zij hebben beperkte tijd en het is vaak moeilijk om snel de juiste kennis boven tafel te krijgen: de ruimtelijk ordening is een complex werkveld. Daardoor wordt er regelmatig te weinig gebruik gemaakt van de kansen die er liggen. Tenslotte is de afhankelijkheid van andere belanghebbenden binnen de molenbiotoop groot, en die zijn bij tegengestelde belangen vaak minder begaan met het lot van de molen.

De Hollandsche Molen stelt dat het voor eigenaren belangrijk is om een actieve houding aan te nemen en goed samen te werken met partijen die gelijkgestemd zijn, bijvoorbeeld landschapsorganisaties. Ook is het van belang de aanwezige kennis te ontsluiten en beter te delen. En dan is er veel te bereiken.