Valkenburg haalt 900 van de 950 potentiële monumenten van de lijst: “te ambitieus” 

Valkenburgse burchtruïne
Valkenburgse burchtruïne Foto: Lou Heynens

De lijst van potentiële monumenten in Valkenburg is ingrijpend gewijzigd, waarbij 900 panden zijn geschrapt van de oorspronkelijke lijst van 950. Volgens wethouder Wim Weerts waren de initiële plannen “veel te ambitieus”. 

De gemeente heeft een onafhankelijk adviesbureau ingeschakeld om opnieuw te kijken naar bijzondere panden en objecten in Valkenburg. Op de aangepaste lijst staan nu nog maar 250 gebouwen, waarvan er maximaal 50 uiteindelijk zullen worden aangewezen als gemeentelijk monument. 

Bij de vorige inventarisatie werden bijna duizend gebouwen in Valkenburg beschouwd als cultureel erfgoed. Soms betrof dit het hele pand, terwijl in andere gevallen alleen een bijzonder element, zoals een eeuwenoude draagbalk of een ornament op de buitengevel, als monumentaal werd beschouwd. 

De initiële groslijst leidde direct tot een golf van bezwaren. Eigenaren van geselecteerde panden waren bezorgd dat ze in de toekomst beperkt zouden worden in het aanpassen van hun pand, vooral als het gekwalificeerd werd als cultureel erfgoed. Ze vreesden dat ze zonder toestemming van de gemeente geen veranderingen meer konden aanbrengen. 

Dit was voor het College van Burgemeester en Wethouders aanleiding om de oorspronkelijke lijst grondig door te nemen en het aantal potentiële monumenten drastisch te verminderen. Het beschermen van duizend panden bleek niet realistisch voor een relatief kleine gemeente als Valkenburg, erkent Weerts. In dat geval zou de gemeente vijf ambtenaren moeten aantrekken om het beleid uit te voeren. 

De gebouwen op de herziene lijst worden opnieuw geëvalueerd, waarbij vijftig panden worden geselecteerd als “de meest waardevolle”. “We hoeven niet tien keer eenzelfde poortje als cultureel erfgoed aan te wijzen” aldus wethouder Weerts. “Eentje daarvan is in veel gevallen wellicht voldoende.” 

De vijftig geselecteerde panden zullen in de toekomst de status van gemeentelijk monument krijgen, waardoor de eigenaren in aanmerking komen voor extra subsidies voor bijvoorbeeld noodzakelijke renovaties. De overige tweehonderd panden zullen worden omschreven als “bijzonder” in de toekomstige Omgevingsplannen. 

Gebouwen die al zijn aangewezen als monument door het Rijk of de provincie worden buiten beschouwing gelaten. Deze gebouwen genieten voldoende bescherming doordat ze al zijn opgenomen in landelijke of provinciale monumentenlijsten, zo concludeert het college. 

De wethouder geeft aan dat er individuele gesprekken worden gevoerd met de eigenaren van de vijftig geselecteerde monumentkandidaten. Hij sluit niet uit dat er nog enkele panden afvallen na deze gesprekken.