Verborgen kasteel Oud Haerlem blijkt ‘enorm’ te zijn

In mei en juni voerde het bureau Saricon voor de gemeente Heemskerk een veldonderzoek op het kasteelterrein van Oud Haerlem uit. Het bureau scande en mat het ondergrondse kasteelterrein. Zo hoopten zij meer informatie te krijgen over het archeologisch Rijksmonument.  De eerste resultaten van het bodemonderzoek zijn bekend. Wethouder Aad Schoorl: “Ik moet u zeggen, de eerste resultaten zijn sensationeel”.

Jean Roefstra (Historisch archeoloog, Provincie Noord-Holland) vertelt hierover: “In 1943 en 1960 deed prof.dr. J.G.N. Renaud onderzoek op het kasteelterrein Oud Haerlem. Dit onderzoek heb ik uitgewerkt en geïnterpreteerd. Hij groef toen maar een heel klein deel op van dit enorme terrein dat bestaat uit drie delen. De opgraving is toen nooit goed uitgewerkt. Ik ben blij dat we het onderzoek in deze tijd met speciale apparatuur nog een keer kunnen uitvoeren. Het bureau Saricon is bijna op de helft van het veldonderzoek. De eerste resultaten zijn echt bijzonder”.

Een ‘extra’ kasteel ontdekt

Oud Haerlem expert Jean Roefstra licht verder toe: “Noord-oostelijk van het eerder onderzochte gebied (zie tekening in de bijlage, rechter witte vak) is een hele grote nieuwe kasteelstructuur gevonden. Van wel 45 bij 45 meter breed. Een kasteel bestaat uit twee of drie gebouwen. Een voor- en hoofdburcht en een voorhof die omgeven zijn door grachten. Renaud heeft in 1960 de hoofdburcht ontdekt, wij met dit onderzoek de voorburcht. Een voorburcht is een soort voorversterking, waar de stallen, ambachtslieden en andere dienstlieden woonden. In de hoofdburcht woonde de kasteelheer en zijn gezin. Door deze vondst is Oud Haerlem in een klap twee keer zo groot geworden qua grootte”.

Waarom de vondst zo uniek is in deze tijd?

Rob Gruben is bouwhistoricus en expert in kastelen, hij legt uit: “Kasteel Oud Haerlem stamt uit 1250. In deze tijd bouwden ze alleen ronde kastelen. Een vierkant kasteel zoals Oud Haerlem kwam eigenlijk niet voor. En al helemaal niet met deze enorme grootte. Vierkante kastelen werden pas vanaf ongeveer 1280 door Floris V gebouwd. Tenminste, dat namen mensen tot nu toe aan. Het komt bijna nooit voor dat een onbekend kasteel van deze grootte nog wordt teruggevonden in Nederland. Daarom zijn we zo verrast. We dachten dat alles in de jaren 60 al was opgegraven. Oud Haerlem heeft maar 100 jaar bestaan en is daarna verwoest. Op het terrein is nooit meer wat gebeurd, waardoor alle resten in de bodem in tact zijn. Je kan Oud Haerlem, samen met alle bebouwing op het terrein, bestempelen als het grootste en meest moderne kasteelterrein van Nederland uit die periode”.

Nieuwe meettechnieken

Ferry van den Oever (Geofysicus): “Wij meten dit terrein met een geofysische techniek (ElectroMagnetischeInductie, ook wel: EMI). Dat is in een enorm hoge resolutie. Voor de metingen hebben we bijna 80 kilometer over het terrein gelopen. Met deze techniek kun je in de bodem kijken, zonder daadwerkelijk te graven”.

Vervolgonderzoek

Het bureau Saricon voert het onderzoek uit. Nancy de Jong-Lambregts, archeo-geofysisch specialist: “We zitten nog niet eens op de helft van het onderzoek. De komende maanden voeren we meer metingen uit. Daarna is het tijd om de metingen te interpreteren en alle resultaten te verwerken. Het hele terrein is een grote tijdscapsule. Ik ben benieuwd welke bijzondere vondsten wij nog meer gaan aantreffen”.  Wethouder Aad Schoorl: “Door het onderzoek weten we nu al meer over het verleden en de geschiedenis van Heemskerk. Dat is erg bijzonder. Ik kijk uit naar de rest”.

Video

Bekijk deze video waarin wethouder Aad Schoorl en het onderzoeksteam meer vertellen over de resultaten. Het onderzoeksteam bestaat uit: Jean Roefstra (historisch archeoloog), Rob Gruben (bouwhistoricus), Nancy de Jong-Lambregts (archeoloog, geofysische interpretatie) en Ferry van den Oever (geofysicus). Dronebeeld: Studio John Meijer.