Met ingang van vrijdag 19 mei is het plaatsen van zonnepanelen op gemeentelijke monumenten in de stad Utrecht toegestaan zonder dat hiervoor een vergunning nodig is. De gemeente streeft ernaar om het verduurzamen van monumenten eenvoudiger te maken, en dit vormt een eerste stap in die richting. Desalniettemin blijft het maken van een afweging noodzakelijk, aangezien de bescherming van het historische stadsgezicht en de aanpak van klimaatverandering beide belangrijke overwegingen zijn.
Rachel Streefland, wethouder cultureel erfgoed zegt: “We lopen voor op andere steden, maar dat vinden we belangrijk”. In de stad Utrecht zijn ongeveer 1600 gemeentelijke monumenten en 1400 rijksmonumenten te vinden, terwijl Amersfoort in vergelijking ruim 150 gemeentelijke monumenten en 500 rijksmonumenten telt.
Alle gebouwen aardgasvrij
De ambitie van Utrecht is om tegen 2050 alle gebouwen in de stad aardgasvrij te maken, waarvan de eerste 40 procent al in 2030 gerealiseerd moet zijn. Dit omvat ook de meer dan 3000 monumentale panden in de stad. Om de verduurzaming van deze monumenten te vergemakkelijken, heeft de gemeente besloten om de regels met betrekking tot gemeentelijke monumenten te versoepelen. Streefland: “We willen dat mensen minder energiekosten hebben. En als een erfgoedeigenaar veel geld kwijt is aan zijn energierekening, kan hij minder geld stoppen in het verduurzamen van zijn monument.”
Om het verduurzamen van gemeentelijke monumenten te bevorderen, heeft de gemeente de regels met betrekking tot het plaatsen van zonnepanelen aangepast. Volgens wethouder Streefland is het nu toegestaan voor eigenaren om zonnepanelen aan de achterkant van het monument te installeren, zolang deze uit het zicht blijven en plat op het dak worden geplaatst. Als het niet mogelijk is om de zonnepanelen aan het zicht te onttrekken, is echter wel een vergunning vereist, zo legt de wethouder uit. “Dan kijkt de welstandcommissie er naar. In sommige gevallen kan het wel. Dan moeten het bijvoorbeeld rode zonnepanelen zijn, omdat de kleur van de dak rood is en het ook een bijzonder dak is.”
Meer dan alleen zonnepanelen
Naast zonnepanelen is er nog veel meer mogelijk als het gaat om het verduurzamen van monumenten. Het verbeteren van isolatie is bijvoorbeeld een effectieve manier om een monument energiezuiniger te maken. De gemeente Utrecht heeft als doel om eigenaren hierbij te ondersteunen en heeft daarom een website gelanceerd waarop alle mogelijkheden voor het verduurzamen van monumentale panden overzichtelijk worden gepresenteerd. Wethouder Streefland benadrukt dat er meer opties zijn dan alleen het plaatsen van zonnepanelen en wil eigenaren informeren over alternatieve duurzaamheidsmaatregelen. “Op welke manier kan een warmtepomp wel en hoe kun je de isolatie verbeteren. Denk aan ander glas bijvoorbeeld. Maar dan nog ervaren erfgoedeigenaren wel dat het ingewikkelder is om een monument te verduurzamen dan een gewone woning.”
“Er is niet één toverformule die je kunt uitrollen”, zegt Lisette Breedveld, directeur UMF. “Je kijkt echt per pand wat er mogelijk is, want je moet wel de cultuurhistorische waarde van het pand behouden. Dus het vraagt echt een andere aanpak dan niet-monumentale panden.”