In de provincie Groningen krijgen eigenaren van historisch erfgoed meer zeggenschap over de versterking van hun eigendommen in het gaswinningsgebied dat wordt getroffen door aardbevingen. Een innovatieve aanpak, met als doel het behoud van monumenten, is geïntroduceerd in Stedum. Demissionair staatssecretarissen Gunay Uslu (Cultuur) en Hans Vijlbrief (Mijnbouw) lanceerden samen met gedeputeerde Susan Top het proefproject bij een pastorie in het dorp.
Dit initiatief is tot stand gekomen dankzij de Vereniging Groninger Monument Eigenaren (VGME), in samenwerking met gemeenten, ministeries en de provincie. Vier eigenaren zijn nu zelf als opdrachtgevers van start gegaan met versterkingswerkzaamheden, inclusief reparaties van schade, restauratie en verduurzaming. Gedurende het hele proces krijgen zij professionele ondersteuning van een door henzelf gekozen restauratiearchitect en aannemer.
“Het Gronings erfgoed is belangrijk, niet alleen voor Groningers maar voor alle Nederlanders”, benadrukt Uslu. Zij is onder de indruk van het prachtige Groningse landschap en de architectuur en acht het van groot belang dat dit erfgoed behouden blijft. Vijlbrief is verheugd dat er nu een nieuwe aanpak is geïntroduceerd. De bestaande regelingen voor herstel en versterking waren ‘te versnipperd’, concludeerde hij tijdens eerdere bezoeken.
Nieuwe mogelijkheden voor erfgoedeigenaren
Veel historische panden in Groningen hebben schade geleden door de aardbevingen, als gevolg van gaswinning. Volgens Derk Kremer, voorzitter van VGME, zijn eigenaren vaak ontmoedigd en afwachtend, wat heeft geleid tot verwaarlozing van het erfgoed. Met deze nieuwe aanpak hoopt de vereniging monumenteigenaren weer te motiveren om het versterkingsproces sneller te laten verlopen. Kremer, die sinds 2017 de belangen behartigt van erfgoedeigenaren in de provincie, verklaart: “Met deze aanpak zit de eigenaar weer op de bok.”
Aanvankelijk komen tot medio 2026 vijftien panden in aanmerking voor het project, maar uiteindelijk is het de bedoeling dat deze aanpak beschikbaar wordt gesteld voor duizenden panden in de provincie. “Het doel is deze nieuwe werkwijze voor alle eigenaren van een rijksmonument, gemeentemonument, karakteristiek of beeldbepalend pand beschikbaar te maken.”
Naast de pastorie in Stedum zijn de versterkingswerkzaamheden nu ook gestart bij een woonhuis in Noordbroek, het voormalige gemeentehuis in Kantens en een huiskamercafé in Westerwijtwerd.