De Erfgoedstem

Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie

MENUMENU
  • Home
  • De Erfgoedstem
    • Redactie

      Nieuwezijds Kolk 28 1012 PV Amsterdam

      Nieuws melden: redactie@erfgoedstem.nl
    • Sponsors

      Onze sponsors Adverteren in de Erfgoedstem

      Over De Erfgoedstem Publiceren in de Erfgoedstem
    • Privacy

      CookiesPrivacy Verklaring

  • Nieuwsbrieven
    • Aanmelden Erfgoedstem Afmelden Erfgoedstem
    • Nieuwsbrief archief
    • Archweb mailinglist
  • Erfgoedagenda


    • Congressen, studiedagen en lezingen


    • Cursussen en workshops


    • Oproepen en calls
  • Erfgoedvacatures
    • Vacature plaatsenVacaturebank
  • Blogs
    • Op zoek naar Faro
    • Alma Hoekstra
    • Frank Strolenberg
    • Gertjan de Boer
    • Herbert-Jan Hiep
    • Jona Lendering
    • Johan Teters
    • Léontine van Geffen-Lamers
  • Over Erfgoedstem
  • Adverteren
  • Archeologie
  • Gebouwd erfgoed
  • Groen erfgoed
  • Museumnieuws
  • Zoek

Bedreigd erfgoed: Ertskranen in Vlaardingen-Oost

6 september 2018 • 1392 • Door Redactie • Bron: Ingezonden NedSEK

Ertskranen, Vlaardingen

Ertskranen, Vlaardingen Foto: Quistnix via wikimedia CC BY-SA 2.5

De bijzondere en karakteristieke Ertskranen, ook wel grijperloskranen, bij Vlaardingen worden ernstig met sloop bedreigd. De NedSEK, (Nederlandse Stichting Erfgoed Kranen), stuurde deze week een noodkreet via de media om aandacht te vragen voor de zaak en de politiek te bewegen om actie tot behoud te nemen. De kranen zijn al sinds het begin van de jaren ’50 bepalend voor het silhouet van de Rotterdamse haven en zijn onlangs toegevoegd aan de top 100 van industriële iconen. De gemeente zegt machteloos te staan, in verband met gemaakte afspraken, maar intern gaan voldoende stemmen op om de kranen aan te wijzen als monument. Het Nederlandse Kranenerfgoed vecht door onbekendheid en de lastige herbestemmingsopgave al jaren een moeizame strijd tegen sloop.

De dreiging van sloop voor de ertskranen ontstond in 2010. In dat jaar besloot de eigenaar van het terrein aan de Vulcaanhaven, de Rotterdam Bulk Terminal (RBT), zichzelf op te heffen en het terrein te verkopen aan het bedrijf ernaast: DFDS, maar dan wel zonder de kranen. RBT heeft voor de kranen een sloopvergunning aangevraagd en ontvangen, omdat de kranen nog geen beschermde status hebben. Een aanvraag voor een rijksmonumentale status door NedSek werd door de RCE gesteund, maar strandde uiteindelijk door een afwijzing van de minister. De kranen hadden op de langere termijn onvoldoende perspectief om behoud te rechtvaardigen. De gemeente had de monumentenstatus graag verleend, maar beroept zich op de al verleende sloopvergunning. Inmiddels is bekend gemaakt dat de sloopwerkzaamheden in oktober zullen starten.

Grijperlosbruggen Vlaardingen
Ertskranen, Vlaardingen Foto: Gemeentelijk archief Rotterdam via NedSEK
Ertskranen Vlaardingen
Ertskranen Vlaardingen Foto: Gemeentelijk archief Rotterdam via NedSEK

De ertskranen, bijzondere grijperloskranen
De Ertskranen zijn twee vrijwel identieke grijperloskranen uit 1952 en 1954. Zij vervingen twee oorspronkelijke losbruggen uit het begin van de 20e eeuw die tijdens de Tweede Wereldoorlog waren verwoest. Hun voornaamste functie was het lossen van schepen, maar er werden ook lichters en duwbakken mee ingeladen en goederen aan wal overgeslagen. Het waren kranen met ieder een capaciteit van zestien ton en een overspanning van honderdzestig meter.

Opmerkelijk is dat de twee kranen aanvankelijk werden vergezeld door een derde kraan. Na een aanvaring met een schip moest deze echter worden gesloopt. De bruikbare delen zijn bewaard en gebruikt bij latere restauraties van de twee broers.

De fabrikant van de kranen is een outsider wat betreft kranenbouw en als zodanig nog maar weinig bekend. Van origine was het in Dordrecht gevestigde Penn & Bauduin een ijzergieterij, waar vervolgens een machinefabriek en constructiebedrijf bij kwam. Het is bekend geworden door gietwerk van bijvoorbeeld windmolenassen en de vele gietijzeren vuurtorens, zoals die van Hoek van Holland (1893, nu op het Havenmuseum Rotterdam), Den Oever en Ameland. Ook produceerde de gieterij bruggen, zoals de oude verkeersbrug bij Moerdijk uit 1936, welke deels is hergebruikt in de Botlek naast baggermolens. Later werd de fabriek onderdeel van Grootint, dat vervolgens overging in IHC.

Ertskranen, Vlaardingen, principe tekening Beeld: NedSEK
Ertskranen, Vlaardingen, principe tekening Beeld: NedSEK
Ertskranen Vlaardingen
Ertskranen, Vlaardingen Foto: NedSEK
Ertskranen Vlaardingen
Ertskranen, Vlaardingen Foto: NedSEK

Constructieve bijzonderheden
Opmerkelijk aan de Ertskranen is de draaibare kat welke het werken in de nauwere lichters of duwbakken mogelijk maakte. Afhankelijk of er boord-boord, boord-wal, wal-boord of wal-wal gewerkt moest worden, kon de kraandrijver zo de beste positie innemen ten opzichte van het werk. Bij de overwegingen voor de keuze was de draaibare kat ook al een belangrijk punt om het kraanrijden zoveel mogelijk te beperken.

Bij brugkranen is het gebruikelijk om afwijkingen in de railafstand als gevolg van zettingen en dergelijke op te vangen door middel van een zogenaamde losse poot. In plaats van een draaipunt aan te brengen in de poot aan waterzijde is deze relatief slap uitgevoerd om toch als zodanig dienst te kunnen doen. Om afwijkingen met gelijklopen aan water- en landzijde te kunnen corrigeren is in de rijaandrijving een speciaal correctiemechanisme aangebracht met twee elektromotoren. Deze correctie wordt bepaald door een constructie aan de waterzijde-poot die bij het schranken van de kraan een schakelaar bekrachtigt waardoor de rijbeweging stopt en de kraan handmatig met de aparte motoren rechtgezet moet worden. De correctiemotoren drijven door middel van een planetair tandwielstelsel de wielen aan, waarbij de normale rijmotoren buiten bedrijf zijn. Opmerkelijk is dat ondanks de “houtje-touwtje” besturing met alleen controllers en relais en helemaal zonder electronica, de machinisten de kranen gemakkelijk lijken te kunnen bedienen. Door de aard van de constructie beweegt de kraan tijdens het gebruik op volle capaciteit zodanig dat men zich goed moet vasthouden. Karakteristiek maar bij modernere brugkranen ondenkbaar!

  • E-mail
  • WhatsApp
  • Tweet

Gerelateerd

Categorie: Achtergrond en opinie, Bedreigd Erfgoed, Bestuur, beleid en organisatie, Gebouwd erfgoed, Industrieel erfgoed, — ESF Tags: ErtskranenVlaardingen, Kranenerfgoed, NedSEK

Reacties

  1. Har Hensgens zegt

    10 september 2018 om 21:44

    Nou dan zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat je beide sloopt en buiten het huidige industriële economisch werkbaar bedrijfsterrein; – 1 Km verderop “aan het Hoofd” de toegangs sluis naar de Oude Haven van deze twee er één opbouwd als historisch erfgoed en blikvanger. Zou een prachtig zicht kunnen zijn voor de skyline in de omgeving en de passerende werelds Cruiseschepen van en naar Rotterdam!!

    Beantwoorden
  2. Kees Maarleveld zegt

    11 september 2018 om 16:58

    Alleen al de technische omschrijving, maakt dat deze kranen uniek zijn, maar zij staan ook voor de industrialisering van Vlaardingen en hebben er toe bijgedragen dat Vlaardingen ooit de 3e haven van Nederland was. Het oog werd altijd naar de kranen getrokken. De dynamiek van de kranen behoort bij Vlaardingen. Een plek voor of tussen de te plannen woningbouw op het KW-eiland aan de Rivierzone, zou recht doen aan deze technische hoogstandjes van de vijftiger jaren. Dus gemeentebestuur: ga ervoor!

    Kees Maarleveld

    Beantwoorden
  3. Anton Haddeman zegt

    11 september 2018 om 19:25

    Zonder deze kranen (althans, de voorlopers ervan) zou ik er niet geweest zijn. Mijn beide grootvaders waren machinist op de ertskranen en zo hebben mijn ouders elkaar leren kennen.
    De kranen zijn beeldbepalend en waren van belang voor de ontwikkeling van Vlaardingen. Er is al heel veel erfgoed verdwenen en het zou zonde zijn wanneer ook deze kranen verdwijnen.

    Beantwoorden
  4. W. zegt

    12 september 2018 om 20:26

    Als het goed is is bij 1 van die kranen mijn vader verongelukt in 1988.

    Beantwoorden

Geef een reactie Reactie annuleren

Deze website gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

We hebben zorg genomen om alle rechthebbenden voor hier gereproduceerde foto's te traceren, soms evenwel zonder succes. Iemand die in dit opzicht meent rechten te hebben wordt vriendelijk verzocht om contact op te nemen met de redactie van de Erfgoedstem.

Aanmelden nieuwsbrief


Bekijk eerdere nieuwsbrieven.

Populaire berichten & pagina’s

  • 'Tiny house' van vroeger: koloniehuisje in Frederiksoord compleet gerestaureerd
  • Redding voor bijzonder glaskunstwerk Rotterdam
  • Nieuwe regeling Themafonds Erfgoedvrijwilligers
  • Benoeming Bert Meerstadt als algemeen directeur completeert directieteam Vereniging Hendrick de Keyser
  • Monumentenfederatie doet 10 aanbevelingen aan het nieuwe kabinet
  • Ambitieus Europees programma biedt ook kansen voor Nederlandse erfgoed-industrie
  • Te koop: Kasteel Heemstede
  • Kennisinput archeologie bij gemeenten
  • Wonen in een monumentaal pand? 4 tips
  • Vrijwilligerswerk in de erfgoedsector in tijden van COVID-19

Meest gelezen (week)

  • 'Tiny house' van vroeger: koloniehuisje in Frederiksoord compleet gerestaureerd
  • Redding voor bijzonder glaskunstwerk Rotterdam
  • Nieuwe regeling Themafonds Erfgoedvrijwilligers
  • Amsterdam Museum: erfgoed en erfgoedtoerisme gaan niet altijd goed samen
  • Benoeming Bert Meerstadt als algemeen directeur completeert directieteam Vereniging Hendrick de Keyser
  • Monumentenfederatie doet 10 aanbevelingen aan het nieuwe kabinet
  • Kennisinput archeologie bij gemeenten
  • Kasteel Neubourg, opnieuw beklopt en betast
  • Historicus en erfgoedexpert Ubbo Hylkema overleden
  • Vrijwilligerswerk in de erfgoedsector in tijden van COVID-19

Meest gelezen (maand)

  • Het Brabantse landschap wordt volgebouwd
  • Marlo Reeders legt functie bij Nederland Monumentenland neer
  • De toenemende invloed van de 'Artist Impression'
  • Amsterdam Museum: erfgoed en erfgoedtoerisme gaan niet altijd goed samen
  • Oproep: Stop de verkoop van Recreatieoord Hoek van Holland
  • Kijken: Historische locomotieven vegen rails schoon
  • Niets is zo duurzaam als een monument
  • Woontorens naast Euromast en Park, ondanks negatief advies Rijksdienst Cultureel Erfgoed?
  • 'Tiny house' van vroeger: koloniehuisje in Frederiksoord compleet gerestaureerd
  • Historicus en erfgoedexpert Ubbo Hylkema overleden

Meest gelezen (jaar)

  • Kasteel Neubourg, opnieuw beklopt en betast
  • In Drenthe en Overijssel stonden veel meer middeleeuwse kastelen dan gedacht
  • Verborgen kasteel Oud Haerlem blijkt 'enorm' te zijn
  • Vrijstaand schoolmeestershuis te koop voor 1 euro
  • Wonen in een monumentaal pand? 4 tips
  • 'Al ingestort' rijksmonument in Heumen zonder toestemming gesloopt
  • Oproep: Stop de verkoop van Recreatieoord Hoek van Holland
  • Eeuwenoude zandwegen nog steeds bedreigd
  • Beeldbank Amsterdam uitgebreid met 43.000 nieuwe foto's
  • Buurtbewoners komen in opstand tegen plannen Paleis Soestdijk

Copyright © 2021 Erfgoedstem · Site door buro KREAS

loading Annuleren
Bericht niet verstuurd - controleer je e-mailadres!
E-mail-controle mislukt, probeer het opnieuw
Helaas, je blog kan geen berichten per e-mail delen.