Nieuws en actualiteit over erfgoed en archeologie
Bij park Lepelenburg in het centrum van Utrecht zijn resten van een middeleeuwse stadsmuur gevonden. Het gaat om een tufstenen muur die vanaf het jaar 1122 werd gebouwd. De vondst is bijzonder, omdat de meeste tufstenen bouwwerken uit die tijd in de eeuwen die volgden zijn gesloopt. “Het is een cadeautje waar we heel blij mee zijn”, zegt gemeentearcheoloog Annette Bakker.
Minimaal drie langnekdinosauriërs en restanten van allerhande kleinere oerdieren – dat is de oogst van de eerste paar weken graven op de zogeheten Jurassic Mile in de Amerikaanse staat Wyoming. Naturalis graaft samen met het Amerikaanse Children’s Museum, de Universiteit van Manchester en het Britse Natural History Museum. Paleontoloog Anne Schulp heeft “goede hoop” dat Naturalis één van de langnekdino’s krijgt. De buit moet officieel nog worden verdeeld tussen de deelnemende musea. “Maar dit is meer dan één museum kwijt kan.”
In de buurt van Born in Limburg heeft William Posthouwer met zijn metaaldetector een meer dan duizend jaar oude munt gevonden (zie foto). Het gaat om een zogenoemde sceatta-munt. ‘Sceatta’ is een oud Germaans woord voor ‘schat’. De middeleeuwse munt is erg bijzonder voor Limburg, vertelt specialist Paul Beliën. “Deze sceatta is van het continentaal runen-type en is geslagen rond 700 na Christus.” De munt werd vooral gebruikt door de Friezen. “Vandaar dat de munt zelden wordt aangetroffen in Limburg.”
Maritiem archeoloog Yftinus van Popta van de Rijksuniversiteit Groningen heeft de naam van een in de jaren 70 bij Zeewolde geborgen scheepswrak achterhaald. Het blijkt de in 1893 in de Zuiderzee gezonken tjalk ‘De Drie Gezusters’ te zijn (zie video). Rond het wrak werden veertien kleine stukjes papier gevonden. Door de tekstfragmenten te bestuderen, heeft Van Popta het wrak kunnen identificeren. Bijzonder, want van de 450 wrakken in Flevoland is van slechts enkele de geschiedenis bekend.
Meer dan eens leek Schokland ten dode opgeschreven, maar de redding is aanstaande. De gemeente Noordoostpolder krijgt 2,5 miljoen euro extra voor de gebiedsontwikkeling van het werelderfgoed. Men hoopt verder verval van Schokland te voorkomen door landbouwgrond aan te kopen en het grondwaterpeil te verhogen. Dat is ook nodig om archeologische resten te redden die nog in de grond zitten.
Artis staat vol monumentale dierenverblijven en andere gebouwen. Steeds wordt er daar wel een van gerestaureerd. De kazemat Vreeswijk-Oost is in 1936 gebouwd. Archeologisch onderzoek rond het verdedigingswerk levert nieuwe informatie op. Alle verf was eraf. En de stoffering ontbrak. Toch is de Amsterdamse School-wieg van architect Kees van der Wilk prachtig hersteld. Over dit en meer gaat nummer 3 van 2019 van het Tijdschrift van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Op de Veluwe woonden in de prehistorie misschien wel honderdduizend mensen, afkomstig uit het huidige Rusland en Oekraïne. Dat blijkt uit een onderzoek naar grafheuvels op de Veluwe. Het onderzoek van de Leidse archeoloog Quentin Bourgeois werpt een radicaal nieuw licht op wie onze verre voorouders waren. “We ontdekken op de Veluwe in feite de sporen van het ontstaan van de samenleving zoals we die nu kennen”, zegt Bourgeois.
Bouwers zijn vaak bang zijn dat archeologische vondsten de bouw stilleggen. “Onterecht”, legt Maaike Sier van de archeologische dienst van Rotterdam uit. “De afgelopen zestig jaar is dat in Rotterdam nog nooit gebeurd. Natuurlijk kost het uitvoeren van archeologisch onderzoek tijd, maar het meeste onderzoek vindt plaats voorafgaand aan de bouw. Als er tijdens de bouw onderzoek nodig is, ligt de bouw niet stil. Er wordt gekeken naar mogelijkheden de bouwwerkzaamheden tegelijk met de archeologische werkzaamheden uit te voeren. Als onderzoek wordt opgenomen in het bestek, kun je er rekening mee houden en leidt het niet tot vertraging.”
De Tyrannosaurus rex van museum Naturalis in Leiden is weer thuis. Trix, zoals ze in 2016 werd gedoopt, maakte de afgelopen twee jaar een reis langs Europese steden tijdens de grootscheepse verbouwing van Naturalis. “Ze is weer thuis”, zegt paleontoloog Anne Schulp met een glimlach over het 66 miljoen jaar oude skelet. “Het is fantastisch, want het betekent dat we bijna weer open kunnen.” Het is de verwachting dat de bekendste vleesetende dinosauriër een grote publiekstrekker wordt in het vernieuwde Naturalis dat eind deze maand opent.
Maritiem archeologen hebben de vindplaats van het zogeheten ‘koperwrak’ op de Noordzee onderzocht en de lading geborgen. In het voorjaar maakte minister Van Engelshoven (Cultuur) de maritieme vondst, een geluk bij een ongeluk, bekend. Tijdens het lichten van de containers die de MSC Zoe op 2 januari verloor, stuitte de berger op een voor Nederland unieke maritieme vondst: een scheepswrak uit de periode rond 1540, vol met koperplaten. Van oudere schepen zijn op het Nederlandse deel van de Noordzee tot op heden geen resten gevonden.
Wie in Rucphen wil bouwen, hoeft voortaan minder vaak rekening te houden met eventuele archeologische vondsten. De vrijstellingsgrenzen om archeologisch onderzoek te doen worden versoepeld. Dat blijkt uit de nieuwe archeologienota van de gemeente Rucphen, samengesteld door archeologen van de regio West-Brabant. Het gaat om de normen voor de diepte en het oppervlakte. “We weten nu door nader onderzoek van diverse instanties dat er op veel plekken niks waardevols kán zijn”, zegt wethouder Laura Matthijssen. “Onzin om daar mensen op te zadelen met archeologische onderzoekskosten.”
Honderden jaren geleden stond er midden in het centrum van Zutphen een groot paleis. Zutphen wil het paleis weer uit de grond trekken en er een historische attractie van maken. Daarbij wordt gekeken naar DOMunder als inspiratie. Michel Groothedde, stadsarcheoloog in dienst van de gemeente Zutphen, werkt aan een plan om van het ‘s-Gravenhof weer zichtbaar te maken.
